Avrasya Tüneli

Avrasya tüneli ya da İstanbul Boğazı Karayolu Tüp Geçişi Projesi, temeli 26 Şubat 2011 tarihinde atılan Asya ve Avrupa yakalarını, Kennedy Caddesi’nde Kumkapı ile D-100 Karayolu’nda Koşuyolu mevkii güzergahında deniz tabanının altından bağlayan ve boğaz geçişine imkân sağlayan karayolu tünelidir. Toplam güzergah tünel ve bağlantı yolları ile 14,6 kilometredir. Kumkapı ile Koşuyolu arasında yoğun trafikte 100 dakikaya varan seyahat süresinin 5 dakikaya kadar indirilmesi hedeflenmiştir.

Avrasya Tüneli

Tünel logosu
Bilgiler
Konum	Kumkapı Sahil yolu - D-100 Karayolu Koşuyolu mevkii arası, İstanbul Boğazı[1]
koordinatlar	41°00'11.5"N 28°59'42.6"E
Durum	Faaliyette
Başlangıç	Şubat 2011
Son	Aralık 2016
İşletme
Temel atma	26 Şubat 2011
Maliyet	1 Milyar 245 Milyon USD
Açılış	22 Aralık 2016 [2] 30 Ocak 2017
Sahibi	A.T.A.Ş.
İşleten	Egis Road Operation SA[3]
Kullanım amacı	Otomobil, minibüs
Geçiş ücreti	₺46,00 (otomobil) ₺69,00 (minibüs)[4]
Günlük araç	~50.000
Teknik
Uzunluk	14,6 km
Şerit	2 gidiş, 2 geliş.
Sürüş hızı	70 km/s
En alçak nokta	-106 m.
genişlik	TBM kazı çapı: 13,7 m

İstanbul Boğazı'nda üç köprü ve bir arabalı feribotla beraber alternatif bir karayolu geçişi sağlamak amacıyla, Marmaray'ın 1,2 kilometre kadar güneyinde inşa edilen proje mevcut üç köprünün ve arabalı feribotun trafik yüklerini paylaşarak İstanbul'a daha dengeli bir şehir içi ulaşımı sağlanması beklenmektedir. İstanbul'da Marmaray tüp geçidinden sonra ikinci deniz altı tünelidir. Tünelin geçiş ücreti iki yönlü alınmakla birlikte; 2017 yılı için arabalar için ₺16,60, minibüsler için ₺24,90'dı. 2020 yılında yapılan zam ile birlikte geçiş ücreti otomobiller için 36,40 TL, minibüsler için 54,70 TL oldu. Tünelin ismi için hükümet yetkilileri halk oylaması ile belirleneceği belirtilip, resmi adresinden 10 aralık tarihine kadar oylaması yapılması istenmiştir. Fakat 11 Aralık'ta yetkililer sitedeki oylama sonucunu açıklamayıp, konunun çarpıtıldığı gerekçesiyle paylaşmamışlardır. İsim değiştirilmeyerek aynı olarak "Avrasya Tüneli" adı altında 20 Aralık'ta tünelin açılışı yapılmıştır.

Proje

Avrasya Tüneli Projesi (İstanbul Boğazı Karayolu Tüp Geçişi Projesi), Asya ve Avrupa yakalarını, deniz tabanının altından geçen bir karayolu tüneli ile birbirine bağlıyor. İstanbul’da araç trafiğinin yoğun olduğu Kazlıçeşme-Göztepe hattında hizmet veren Avrasya Tüneli, toplam 14,6 kilometrelik bir güzergâhı kapsıyor.

Projenin 5,4 kilometrelik bölümü, deniz tabanı altına özel bir teknoloji ile inşa edilen iki katlı tünelden ve diğer metotlarla inşa edilen bağlantı tünellerinden oluşurken, Avrupa ve Asya yakalarında toplam 9,2 kilometrelik güzergâhta yol genişletme ve iyileştirme çalışmaları gerçekleştirildi. Sarayburnu-Kazlıçeşme ile Harem-Göztepe arasında yer alan yaklaşım yolları genişletilerek kavşak, araç alt geçitleri ve yaya üst geçitleri inşa edildi.

Tünel geçişi ve yol iyileştirme-genişletme çalışmaları, bütüncül bir yapıda araç trafiğini rahatlatıyor. İstanbul’da trafiğin çok yoğun olduğu güzergâhta yolculuk süresi kayda değer miktarda azalırken, güvenli ve konforlu yolculuğun ayrıcalığını yaşamak mümkün hale geliyor. Ayrıca çevre ve gürültü kirliliğinin azalmasına da katkı sağlanmış oluyor.

Tünel Özellikleri

Tünel kazısını yapan ve ‘Yıldırım Bayezid’ adı verilen tünel açma makinesi (TBM); 33,3 kW/m2’lik kesici kafa gücü ile dünyada 1. sırada, 12 bar’lık tasarım basıncı ile 2. sırada ve 147,3 m2’lik kesici kafa alanı ile 6. sırada yer alıyor.

Sismik aktivitesi yüksek ‘Kuzey Anadolu Fayı’, Avrasya Tüneli güzergâhının 17 km yakınından geçiyor. Sismik aktivitelerden doğacak gerilme ve yer değiştirmeleri kabul edilebilir düzeye indirmek amacıyla tasarlanan iki sismik bileziğin (sismik mafsal/conta) Tüneldeki konumları özenle belirlendi. Yer değiştirme limitleri, kayma için ±50 mm, uzama/kısalma için ±75 mm olarak belirlenen sismik bilezikler, laboratuvarlarda test edilerek uygunluğu ve başarısı kanıtlandıktan sonra üretildi. Bilezikler, geometrik boyutları ve maruz kalacağı sismik aktivite seviyesi dikkate alındığında, TBM tünelcilik sektöründe bu özelliklere sahip ‘ilk’ uygulama oldu.

Deprem davranışı ile ilgili tasarımda, moment büyüklüğü Mw = 7,25 kabul edilmiş olup; Tünelin 500 yılda bir görülebilecek depreme karşı ‘servis şartları’ ve 2.500 yılda bir görülebilecek depreme karşı ise ‘güvenlik şartları’ bozulmaksızın davranabileceği ortaya konuldu. Tasarım aşamasında sismik bilezik konumlarının başarıyla saptandığı, Tünel inşaatı sırasında sürekli ölçülen ‘kesici kafa döndürme moment’ (tork) değerleriyle doğrulandı.

Tünelin kazı sürecinde 440 kesici disk, 85 keski ve 475 fırça değiştirildi. Kazı sırasında, sürekli değişen jeolojik şartlar nedeniyle 4 kez, ‘özel eğitimli dalgıçlar’ tarafından hiperbarik bakım-onarım operasyonu yapılması gerekti ve tümü başarıyla tamamlandı. Toplam 47 gün süre kaybına neden olan bu operasyonların biri, Tünelin yaklaşık en derin noktasına rastladı. 10,8 bar gibi bugüne kadar denenmemiş bir basınç ortamında yapılmak zorunda kalınan bu tamir-bakım operasyonunun başarıyla tamamlanması ile dünyada bir ‘ilk’ gerçekleştirildi ve kazının devamı sağlandı.

Yap-İşlet-Devret Modeli

T.C. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı ile Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü (AYGM), Avrasya Tüneli Projesi’nin tasarım, inşaat ve işletmesini gerçekleştirmesi için Yapı Merkezi ve SK E&C firmalarının ortaklığı ile kurulan Avrasya Tüneli İşletme İnşaat ve Yatırım A.Ş.’yi (ATAŞ) görevlendirdi. İşletme süresinin tamamlanması ile Avrasya Tüneli kamuya devredilecek.

Yap-işlet-devret modeliyle 1 milyar 245 milyon dolarlık bir yatırımla 22 Aralık 2016'da hayata geçirildi.

Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü[5] bilgi notlarına göre

Yatırım süresi : 55 ay (4 yıl 7 ay )

İşletme süresi : 24 yıl 5 ay

Sözleşmeye göre hizmete alma: Ağustos 2017

Hedef : Aralık 2016

Trafik garantisi : Yılda 25 milyon araç (günde 68.500 araç)

Garanti üstü araç geçmesi durumunda kamu payı : %30

Tünelden 2017 yılında 15.6 milyon,[6] 2018 yılında ise 17,5 milyon araç geçti. En yüksek geçiş yapılan gün 13 Mayıs 2018 tarihi olan Anneler Gününde 65 bin 799 araçla gerçekleşti.[7]

Karşılaşılan sorunlar

1 Mart 2011'de Şehir Plancıları Odası İstanbul Şubesi, projenin kamuyu zarara uğrattığı, imar planı olmadığı ve tahrip edeceği tarihi yapıların tespit edilmemiş olduğunu iddia ederek Koruma Kurulu'nun kararına karşı dava açmıştır.[8]

Ücret karşılaştırması

Ücretler (gidiş-dönüş)
	Tünel	Köprüler
Araç Sınıfı Toplam uzunluk Geçiş süresi	Avrasya Tüneli 14600 metre (5+5 dakika)	15 Temmuz Şehitler Köprüsü 1560 metre (4+4 dakika)	Fatih Sultan Mehmet Köprüsü 1510 metre (4+4 dakika)	Yavuz Sultan Selim Köprüsü 2164 metre (4+4 dakika)
1 (Aks Aralığı 3.20’den Küçük 2 Akslı Araç)	₺92,00	₺10,50	₺10,50	₺21,90
2 (Aks Aralığı 3.20’ye Eşit ve Büyük 2 Akslı Araç)	₺138,00	₺13,50	₺13,50	₺29,10
3 (Aks Sayısı 3 Olan Araç)	Giremez	Giremez	Giremez	₺54,10
4 (Aks Sayısı 4 veya 5 Olan Araç)	Giremez	Giremez	Giremez	₺137,30
5 (Aks Sayısı 6, 7, 8 ve Daha Fazla Olan Araç)	Giremez	Giremez	Giremez	₺170,80
6 (Motosiklet)	Giremez	₺4,25	₺4,25	₺15,35

Ödülleri

• Engineering News Record (ENR) Dergisi, "Dünya Çapında En İyi Tünel Projesi", Ekim 2016 [9]
• ITA (International Tunnel Association) Uluslararası Tünelcilik Ödülleri, ‘Yılın Projesi’ Ödülü, Kasım 2015 [10] [11]
• Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası, En İyi Çevresel Ve Sosyal Uygulama Ödülü, Mayıs 2015 [10] [11]
• Thomson Reuters Project Finance International (PFI), En İyi Altyapı Proje Finansman Anlaşması, 2012
• Euromoney Project Finance Deals of the Year, Avrupa’nın En İyi Proje Finans Anlaşması, 2012
• Emea Finance, En İyi Kamu-Özel Sektör Ortaklığı, 2012
• Infrastructure Journal, En Yenilikçi Ulaşım Projesi, 2012

Ayrıca bakınız

• Marmaray
• Büyük İstanbul Tüneli
• Hızray

Kaynaklar

1. "Güzergah ve Akıllı Harita". www.avrasyatuneli.com. 22 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2020.
2. "Avrasya Tüneli Aralık'ta hizmete açılacak". Ensonhaber. Erişim tarihi: 5 Aralık 2020.
3. "Operasyon". www.avrasyatuneli.com. 22 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2020.
4. "Avrasya Tüneli geçiş ücretlerine zam". Avrasya Tüneli. 31 Ocak 2019. 7 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2019.
5. "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 24 Aralık 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2016.
6. "25.6 milyon geçiş garantisi verilmişti, 15 milyon araç geçti". CNN Türk. 29 Ocak 2018. 24 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2019.
7. "Avrasya Tüneli'nden 2018'de 17,5 Milyon Araç Geçti". Haberler.com. 24 Ocak 2019. 24 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2019.
8. "Avrasya Tüneli yargıya taşındı". soL Haber Portalı. 1 Mart 2011. 3 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2020.
9. "Avrasya Tüneli'ne ABD'den "Dünyanın en iyi tünel projesi" ödülü". www.trthaber.com. 18 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2020.
10. "Ana Sayfa". www.avrasyatuneli.com. 14 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2020.
11. "SK undersea tunnel construction wins global honor". koreatimes (İngilizce). 24 Temmuz 2016. Erişim tarihi: 5 Aralık 2020.

Dış bağlantılar

• Resmî site