Callinicum Muharebesi

Callinicum Muharebesi, Paskalya'da, 19 Nisan 531 Cumartesi günü, Belisarius komutasında Bizans İmparatorluğu ordusu ile Azarethes altındaki bir Sasani süvari kuvveti arasında gerçekleşmiştir. Dara Muharebesi'ndeki yenilgiden sonra Sasanilar, savaşın yönünü döndürmek amacıyla Suriye'yi işgal etmek için harekete geçtiler. Belisarius'un hızlı müdahalesi planı bozdu ve Sasanilerin Pirus tarzı muzaffer oldukları muharebe öncesi Belisarius'un askerleri Sasanileri Suriye'nin sınırına doğru geri ittiler.

Callinicum Muharebesi
İberya Savaşı
Tarih 19 Nisan 531 MS Bölge Callinicum, Suriye, Bizans İmparatorluğu (modern Rakka, kuzey Suriye) Sonuç Pirus tarzı Sasani zaferi[1] Coğrafi Değişiklikler Sahip olunan topraklarda hemen bir değişiklik olmadı
Taraflar
Bizans İmparatorluğu Gassaniler	Sasani İmparatorluğu Lahmîler
Komutanlar ve liderler
Belisarius Hermogenes Sunicas & Simmas Ascan † Petrus Longinus † Stephanacius † Al-Harith ibn Jabalah	Azarethes III. Al-Mundhir ibn al-Nu'man
Güçler
20,000[2] veya 25,000[3] 13,000 Bizans piyadesi & süvarisi 5,000 Gassani süvarisi 2,000 Likaonya piyadesi	15,000[3] veya 20,000[4] 15,000 Aswaran süvarisi 5,000 Lahmî süvarisi
Kayıplar
Ağır	Ağır

Öncesi

531 Nisan'ında, Pers kralı I. Kavad, spahbod Āzārethes komutasında 15.000 Aswaran süvarisi ve III. Al-Mundhir ibn al-Nu'man komutasında 5,000 Lahmî Arap süvarisinden[4] oluşan bir ordu ile yeni bir sefer başlattı. Mezopotamya'nın çok kuvvetlendirilmiş sınır kentleri arasından değil, Antioch gibi Suriyeli şehirleri ele geçirmeki çin daha az geleneksel fakat aynı zamanda daha az savunulan Kommagene rotası üzerinden ilerlediler.

Sasani ordusu, sınırı Fırat üzerinde bulunan Circesium'da geçtiler ve kuzeye ilerlediler. Callinicum'a yaklaştıklarında, Bizans ordusunu komuta eden Belisarius, batıya ilerledikçe onları takip etmeye başladı. Belisarius'un kuvveti yaklaşık 5.000 asker ve bir diğer 3.000 Gassaniler Arap müttefik askerinden oluşuyordu, Belisarius ordusunun geri kalanını Dara'yı güvence altına almak için orada bıraktı. Bizanslılar sonunda Hermogenes komutasında 20.000 askerden oluşan destek kuvveti ile buluştuğu Chalcis'de Sasani ilerleyişini durdurdu. Sasaniler geri çekilmeye zorlandı ve Bizanslılar onları doğuya doğru izlemeye başladı.

Başlangıçta, Belisarius riskli bir savaşa girmeden sadece Sasanilerden kurtulmak istiyordu. Bununla birlikte, Bizans birlikleri huzursuz ve endişeliydiler ve Dara ve Stala'daki son zaferlerinden sonra kendinden emin hale geldiler ve savaş için yaygara koparıyorlardı. Askerlerini ikna etmeyi başaramadıktan ve savaşa girilmesi kalınmadıkça isyan edeceklerini fark ettikten sonra, Belisarius savaş için kuvvetlerini hazırladı.

Orduların Yerleşimi

İki ordu, 19 Nisan 531'de Callinicum dışında karşı karşıya geldi. Her iki ordunun da yerleşim düzenleri farklıydı, Belisarius yine karşısındaki generali şaşırtan "tuhaf" bir yerleşim seçti. Bu durumda, nehrin kıyısına ağır Bizans piyadeleriyle sol kanadını, onların sağına ordunun merkezi, Ascan komutasında çoğu katafrakt olan Bizans süvarilerinin tamamını yerleştirdi. Merkezi Bizans sağına bağlayan Stephanacius ve Longinus komutasında Likaonya piyadesiydi, 5,000 güçlü Gassani müttefiklerini içeren ordunun sağ kanadı yükselen eğimde yerini aldı.

Bizanslı tarihçi ve vakainüvis Prokopius'a göre "Olağanüstü yetenekli savaşçı" olan Āzārethes, daha geleneksel bir yerleşim seçerek ordusunu üç eşit parçaya böldü, III. Al-Mundhir ibn al-Nu'man komutasındaki Lahmî müttefik kuvvetleri, Bizans ordusunda Gassanilerin karşına gelen kesim olan sol kanatta yer aldılar. Bu kuvvetin, Sasani Savārān tümenleri arkasında taktiksel ihtiyat olarak yer almış olmasıda muhtemeldir.

Muharebe

Azarethes sol kanadını güçlendirirken, Bizans sol kanadı geri püskürtülüyor.

Bizans süvarileri yön değiştiriyor. Petrus komutasında piyade Sasani ilerleyişini savunma geri çekilişini tamamlamayana kadar geciktiriyor.

Günün büyük kısmında muharebe kazanan veya kaybedenin olmadığı bir durumda geçti, Sasani Savārān Bizans hafif ve okçu birlikleri ile mücadele etti, Sasaniler uzmanlık ve rüzgâr yönü birleşimi sayesinde üstünlüğü elde ettiler. Bu arada, Āzārethes süvarilerinin bir kısmını sol kanadına yeniden yerleştirdi. Belisarius tarafından fark edilmeyen bu manevra daha sonra Bizanslılar için feci sonuçlar verdi. Çoğunlukla daha küçük birimler tarafından yapılan çarpışmalar ile harcanan "Günün üçte ikisi" geçtikten sonra, Sasani solu ortaya çıktı ve III. Al-Mundhir ibn al-Nu'man liderliğinde Lahmî birliklerinin yıkıcı ve ani saldırısına yol açtı. Bunun nedeni, Gassanilerin daha sonra ihanet suçlamalarına neden olacak kadar kolay bir şekilde sahadan çekilmeleriydi. Bu, Likaonya piyadelerinin sağ kanadını ve merkezdeki Ascan'ın ağır süvari kuvvetini ortaya çıkardı.

Bu dönemeçte, seçkin Sasani süvarileri ve Lahmî müttefikleri, Belisarius'un merkezinin Bizans süvarisinin hazırlıksız sağ kanadına bakan yüksek zemine yerleştirildi. Ascan'ın sağ kanattaki krizi düzeltmek için gösterdiği cesur çabalara rağmen, katafrakt birlikleri ezildi, Likaonya piyadelerin morallerini kaybetmelerine ve geri çekilmelerine, merkezdeki Bizans ordusunun da şaşkın bir şekilde çekilmesine neden oldu. Sağ kanadını ve merkezi, savaş alanında dağılması ve çekilmesi ile Belisarius, savaş hattını yeniden biçimlendirme çabasıyla geri çekilmek zorunda kaldı ve kısa sürede Bizanslılar kendilerini nehir kenarında sıkışmış buldular. Burada Belisarius, yaklaşmakta olan saldırı için hazırlanmak için elinde kalan ve yedek kuvvetler ile dik açı oluşturacak bir düzen aldı. Sasani süvarilerinin tekrarlanan saldırılarının her iki tarafa da zayiat vermekten başka bir sonuç vermemesi Belisarius'un önlemlerinin başarılı olduğunu gösterir. Ancak Belisarius adamlarını bu dengesiz durumda süresiz olarak tutamadı.

Zacharias Rhetor muharebeyi:"[Romalılar] Pers saldırısından önce döndüler ve kaçtılar. Çoğu Fırat'a düştü ve boğuldu ve diğerleri öldürüldü."[5] şeklinde anlatır. Fakat Zacharias'ın anlattığının muharebenin hangi safhası olduğu belirsizdir.

Malalas'a göre, Belisarius bir tekne ile kaçtı ve ordu, Sunicas ve Simmas komutasında mücadele etmeye devam etti.[6] Nehirde, Bizanslılar Sasanilere direnebildiler ve ordunun çoğu nehrin karşı kıyısına geçti. Sasaniler birkaç saat boyunca Bizans hatlarına saldırdılar, direnen birçok Bizans birliğini öldürdüler ve onlara ağır hasar verdiler, Bizanslılar bıraktılar ve Belisarius ordusuyla geri çekildi.

Sonrası

Muharebenin stratejik sonucu iki taraf için de çıkmazdır; Bizans ordusu çok fazla askerini kaybetti ve savaş şartlarına tekrar dönmeleri aylar almıştır fakat Sasani ordusu o kadar ağır kayıp vermiştir ki asıl amaçları olan Suriye'nin işgali anlamsızlaşmıştır.

Pers kralı I. Kavad, kayıpların ağır olması ve başlangıçta niyet edilen Roma kalelerinin Sasani ordusu tarafından ele geçirilememsi nedeniyle, General Āzārethes'i görevden alıp, rütbelerini sökmüştür.

İki taraflı felaket, İmparator I. Justinianus'un Sasanilere karşı (görece) başarısız savaşlar serisinin ilkidir, bunu sonucu barış antlaşması karşılığı ağır bir haraç ödemiş ve kalan Bizans toprakları Sasanilerin elinde kalmaya devam etmiştir.

Callinicum, Belisarius'un Sasani seferlerinin ilkini sona erdirmiştir, I. Justinianus'un Bizans hükümdarlığına Sasanilere kaybedilen tüm topraklar 532 yazında imzalanan Sürekli Barış ile geri dönmüştür.

Kaynakça

Özel

1. The Empire at War, A.D. Lee, The Cambridge Companion to the Age of Justinian, ed. Michael Maas, (Cambridge University Press, 2005), 122.
2. Quraysh and the Roman Army: Making Sense of the Meccan Leather Trade, Patricia Crone, Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London Vol. 70, No. 1 (2007), 73.
3. Hughes, Ian (Historian). Belisarius : the last Roman general. Barnsley. ISBN 9781473822979. OCLC 903161296.
4. Geoffrey Greatrex and Samuel N.C. Lieu, The Roman Eastern Frontier and the Persian Wars Ad 363-628, Part 2, (Routledge, 2002), 92.
5. Historia IX.4,95.4-95.26
6. https://books.google.com/books?id=kiBL4va4B14C&lpg=PA157&pg=PA158

Genel

• Greatrex, Geoffrey; Lieu, Samuel N. C. (2002), The Roman Eastern Frontier and the Persian Wars (Part II, 363–630 AD), Routledge, ISBN 0-415-14687-9
• Martindale, John R.; Jones, A.H.M.; Morris, John (1992), The Prosopography of the Later Roman Empire – Volume III, AD 527–641, Cambridge University Press, ISBN 0-521-20160-8
• Shahîd, Irfan (1995). Byzantium and the Arabs in the sixth century, Volume 1. Dumbarton Oaks. ISBN 978-0-88402-214-5. 16 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2019.
• Stanhope, Phillip Henry (1829). The Life of Belisarius. Bradbury and Evans Printers.