Civanperçemi

Civanperçemi (Achillea millefolium), Papatyagiller familyasının üyesi olan çiçekli bir bitkidir. Asya, Avrupa ve Kuzey Amerika gibi kuzey yarımkürenin ılıman bölgelerine özgüdür.[2] Yol kenarları, çayırlar, tarlalar ve kıyı kesimleri gibi hem nemli hem de kuru bölgeler için ortak olan civanperçemi, hayvancılıkta yem olarak kullanılması amacıyla Yeni Zelanda[3] ve Avustralya gibi yerlere de götürülmüştür.

Civanperçemi
Korunma durumu
[1]
Bilimsel sınıflandırma
Âlem: Plantae
Klad Tracheophyta
Klad Angiospermae
Klad Eudicotidae
Klad Asteridler
Takım: Asterales
Familya: Asteraceae
Cins: Achillea
Tür: A. millefolium
İkili adlandırma
Achillea millefolium
Carl Linnaeus
Sinonimler
  • Achillea albida Willd.
  • Achillea alpicola (Rydb.) Rydb.
  • Achillea ambigua Boiss.
  • Achillea ambigua Pollini
  • Achillea anethifolia Fisch. ex Herder
  • Achillea angustissima Rydb.
  • Achillea arenicola A.Heller
  • Achillea bicolor Wender.
  • Achillea borealis Bong.
  • Achillea californica Pollard
  • Achillea ceretanica Sennen
  • Achillea compacta Lam.
  • Achillea coronopifolia Willd.
  • Achillea crassifolia Colla
  • Achillea cristata Hort. ex DC.
  • Achillea dentifera Rchb.
  • Achillea eradiata Piper
  • Achillea fusca Rydb.
  • Achillea gigantea Pollard
  • Achillea gracilis Raf.
  • Achillea haenkeana Tausch
  • Achillea intermedia Schleich.
  • Achillea lanata Lam.
  • Achillea lanulosa Nutt.
  • Achillea laxiflora A.Nelson
  • Achillea laxiflora Pollard & Cockerell
  • Achillea magna All.
  • Achillea magna L.
  • Achillea magna Haenke
  • Achillea marginata Turcz. ex Ledeb.
  • Achillea nabelekii Heimerl
  • Achillea occidentalis (DC.) Raf. ex Rydb.
  • Achillea ochroleuca Eichw.
  • Achillea ossica K.Koch
  • Achillea pacifica Rydb.
  • Achillea palmeri Rydb.
  • Achillea pecten-veneris Pollard
  • Achillea pratensis Saukel & R.Länger
  • Achillea pseudo-tanacetifolia Wierzb. ex Rchb.
  • Achillea puberula Rydb.|
  • Achillea pumila Schur
  • Achillea rosea Desf.
  • Achillea setacea Schwein.
  • Achillea sordida (W.D.J.Koch) Dalla Torre & Sarnth.
  • Achillea subalpina Greene
  • Achillea submillefolium Klokov & Krytzka
  • Achillea sylvatica Becker
  • Achillea tanacetifolia Mill.
  • Achillea tenuifolia Salisb.
  • Achillea tenuis Schur
  • Achillea tomentosa Pursh 1813 not L. 1753
  • Achillea virgata Hort. ex DC.
  • Achillios millefoliatus St.-Lag.
  • Alitubus millefolium (L.) Dulac
  • Alitubus tomentosus Dulac
  • Chamaemelum millefolium (L.) E.H.L.Krause
  • Chamaemelum tanacetifolium (All.) E.H.L.Krause
  • Chamaemelum tomentosum (L.) E.H.L.Krause
  • Bunlara ek olarak bu türün; alt tür, varyete ve form için daha pek çok adı bulunmaktadır.
Civanperçemi çiçeği bir su birikintisi yakınında, Birleşik Krallık.

New Mexico ve güney Colorado'da, yaprağının biçimi ve dokusundan dolayı plumajillo (İspanyolcada 'küçük tüy') denir. Antik çağda, civanperçemi, yaralardan kan akışını azaltmada kullanılması dolayısıyla askeri bitki (herbal militaris) olarak bilinmekteydi.[4] Civanperçemine kandil çiçeği de denmektedir.[5]

Betimleme
Üç ila sekiz beyaz ila pembe ışın çiçeği ile çevrili 15 ila 40 minik disk çiçek kümesi, düz tepeli bir çiçeklenme ( Wenatchee Dağları, Washington ) şeklinde düzenlenmiştir.

Civanperçemi; bir veya birden çok kökten yetişen, 0,2-1 metre uzunluğuna varan, dik duran, otsu, çok yıllık bir bitkidir ve yayılan rizomatöz bir büyüme biçimine sahiptir. Yapraklar sap boyunca eşit biçimde dağılır, sapın ortasına ve tabanına yakın olan yapraklar en büyük olanlardı. Yapraklarda çeşitli düzeylerde tüylenme vardır. Yapraklar; 5–20 cm uzunluğunda olup bipennat veya tripennat yapısında olup neredeyse bütün yapraklar tüylü dür ve yapraklar sap üzerinde sarmal oluşturacak biçimde sıralanmıştır. Yapraklar saplıdır ve az ya da çok kenetlenmiştir.[6]

Çiçek kümesinde 4 ila 9 brakte vardır ve beyaz-pembe ışın ve disk çiçekler içerir. Genellikle 3 ila 8 sayısında değişen ışınlı çiçekler oval-yuvarlaktır. Disk çiçekler 15 ila 40 arasındadır. Çiçek kümesi düz tepeli bir kömeç biçiminde gelişir ve çiçek kümesi genelleştirilmiş bir tozlaşma sistemine sahip birçok böcek tarafından ziyaret edilir.[7] Küçük aken benzeri meyvelere sipsela denir.[6]

Bitki; kasımpatınınkine benzer, güçlü, tatlı bir kokuya sahiptir.[2]

Achillea millefolium, Wenatchee eteklerinde; Washington'da bir yangından sonra.

Taksonomi

İçerdiği çeşitli varyeteler ve alt türler şunlardır:

  • Achillea millefolium alt tür millefolium: Civanperçemi
    • A. m. alt tür m. varyete millefolium: Avrupa, Asya'da görülmekle birlikte Türkiye'de de görülmektedir.[8]
    • A. m. alt tür m. varyete borealis: Arktik bölgeler
    • A. m. alt tür m. varyete rubra: Güney Apalaş Dağları
  • A. millefolium alt tür chitralensis: Batı Himalaya
  • A. millefolium alt tür sudetica: Alpler, Karpatlar
  • Achillea millefolium varyete alpicola: Batı Amerika Birleşik Devletleri, Alaska[9]
  • Achillea millefolium varyete californica: Kaliforniya, Kuzeybatı Pasifik[10][11][12]
  • Achillea millefolium varyete occidentalis: Kuzey Amerika[13]
  • Achillea millefolium varyete pacifica: Kuzey Amerika'nın batı kıyıları, Alaska[14]
  • Achillea millefolium varyete puberula: Kaliforniya'ya endemiktir[15]

Dağılım ve yaşam alanı

Civanperçemi deniz seviyesinden 3500 metreye değin olan bölgelerde yetişebilir. Bitki mayıstan temmuza değin çiçeklenir ve birkaç ay kadar çiçekli kalır.[16] Bayağı civanperçemi genellikle otlakların ve açık ormanların hafif bozulmuş-açılmış topraklarında bulunur. Etkin büyüme ilkbaharda gerçekleşir.[2][6]

Bitki Avrasya'ya özgüdür ve İngiltere'den Çin'e kadar olarak görülür.

Türkiye'de iki alt tür görülmektedir: Achillea millefolium alt tür millefolium, Achillea millefolium alt tür pannonica. A. m. alt tür millefolium; Türkiye'nin kuzey ve doğu kesimlerinde görülmektedir. A. m. alt tür pannonica ise Marmara Bölgesinde görülmekte olup bu alt türün Karadeniz Bölgesinde bulunan Ordu ilinden de bildirimi yapılmıştır.[8]

Kuzey Amerika'da hem yerli hem de götürülmüş genotipler ve hem diploid hem de poliploid bitkiler bulunur.[17] Kolorado ve Mojave Çölleri dışında Kaliforniya'daki her habitatta bulunur.[18][19] Bayağı civanperçemi, 43.000 bitki dönüm başına toplam kuru ağırlığı 4762,72 kilo olan ürün verir.[20]

Bitkinin Avustralya'ya da götürüldüğü belirlenmiştir.

Ekoloji
Tozlaşma

Kuşlar

Bayağı sığırcık da içinde olmak üzere yuvalarını kovuklara yapan çeşitli kuşlar, yuvalarını düzenlemek için civanperçemi kullanır. Civanperçemi kullanmayan ağaç serçesi üzerinde yürütülen deneyler, yuvalara civanperçemi eklenmesinin parazitlerin yetişmesini engellediğini düşündürmektedir.[21]

Böcekler

Achillea millefolium birçok böcek türü için bir besin kaynağıdır.

Güveler

Avrupa'daki Bucculatrix clavenae, B. cristatella, B. fatigatella, B. humiliella, B. latviaella, Cnephasia abrasana, Cochylimorpha elongana, Coleophora argentula, C. carelica, C. ditella, C. expressella, C. follicularis, C gardesanella, C. millefolii, C. partitella, C. ptarmicia, C. quadristraminella, C. succursella, C. vibicigerella, Depressaria olerella, D. silesiaca, Dichrorampha alpinana, D. petiverella, D. vancouverana, Eupithecia millefoliata, E. nanata, Gillmeria pallidactyla, Idaea pallidata, Isidiella nickerlii, Loxostege kitapçığında, Phycitodes maritima, S. Saxicola, Pyncostola bohemiella, Sophronia sicariellus ve Thetidia smaragdaria güvelerinin larvaları Avrupa'da Achillea millefolium ile beslenmektedir.

Kuzey Amerika'daki Chlorochlamys chloroleucaria, Coleophora quadruplex ve Sparganothoides lentiginosana larvaları A. millefolium ile beslenmektedir.

Daha kozmopolit dağılımı olan diğer güve türleri de şunlardır: Aethes smeathmanniana, Chloroclystis v-ata, Choristoneura diversana, Cochylidia richteriana, Epiblema graphana, Eupithecia succenturiata, E. vulgata, Jordanita budensis ve Thiodia citrana.

Kın kanatlılar

Cassida denticollis, Galeruca tanaceti, Hypocassida subferruginea ve Phytoecia virgula A. millefolium ile beslenen kozmopolit kın kanatlılardır.

Chrysanthia viridissima, yetişkinleri polen ve nektarla beslenen bir Avrupa türüdür.

Trichodes ornatus, Kuzey Amerika'da bulunan ve yetişkinlerin A. millefolium'un besin ögeleri arasında bulunabildiiği bir türdür.

Yarım Kanatlılar

Horistus orientalis, A. millefolium ile beslenen bir yarım kanatlı türüdür.

Yaban Arıları

Hedychrum rutilans, yetişkinlerinin Avrupa ve Kuzey Afrika'da A. millefolium ile beslenirken bulunabildiği bir guguklu yaban arısı türüdür.

Yetiştirme
Achillea millefolium 'Paprika' kültür çeşidi
Achillea millefolium kültür çeşidi

Achillea millefolium birçok bitki fidanlıklarında süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir. Çeşitli iklim ve tarzlardaki bahçelere ve doğal peyzaj ortamlarına ekilmektedir. Bunların arasında yerel bitkiler, kuraklığa dayanıklı peyzajlar ve vahşi yaşam bahçeleri de bulunmaktadır. Bitki, kelebek bahçelerinin sıkça bulunan bir bileşenidir. Bitki tam güneş altında iyi drene edilmiş (suyu iyice çekilmiş) toprağı tercih etmektedir, ancak daha az uygun koşullarda da yetiştirilebilir.[22][23][24]

Çoğalma

Çoğalmanın gerçekleşmesinde tohumlar çimlenme için ışığa gereksinim duymaktadır, bu nedenle 6 mm'den daha derine ekilmediği zaman en uygun çimlenme gerçekleşmektedir. Tohumlar çimlenmek için ayrıca 18-24 °C aralığında bir sıcaklığa gereksinim duymaktadır. Bazı durumlarda göreli olarak kısa bir yaşam süresi vardır, ama bahar her yıl bölünmesiyle ve 30–46 cm aralıklı ekilmesiyle uzatılabilir. İstilacı bir türe dönüşebilir.[25]

Kültür çeşitleri

Geleneksel bahçelerde kullanılan türlerin yerini genellikle 'iyileştirilmiş' niteliklere sahip kültür çeşitleri almıştır.[26] Bazıları, düzenli biçme ile kuraklığa dayanıklı çim değiştirme olarak kullanılır.[27] Birçok farklı süs çeşidi şunları içermektedir: 'Paprika',[28] 'Cerise Queen', 'Red Beauty (Kırmızı Güzellik)',[29] 'Red Velvet (Kırmızı Kadife)',[30] 'Saucy Seduction (Şımarık Cazibe)', 'Strawberry Seduction (Çilek Cazibesi)' (kırmızı), 'Island Pink (Ada Pembesi)' (pembe)[31] ve 'Calistoga' (beyaz)[32] ve 'Sonoma Coast (Sonoma Sahili)' (beyaz).[33] Aşağıdakiler, Birleşik Krallık Kraliyet Bahçe Bitkileri Derneğinin Bahçe Liyakati Ödülünü alanlar sıralanmıştır:

  • 'Credo'[34]
  • 'Lachsschönheit' (Galaxy Serisi)[35]
  • 'Martina'[36]
  • 'Lansdorferglut'[37]

Achillea × taygetea olarak adlandırılan bu türün birçok melezi,[38] 'Appleblossom', 'Fanal', 'Hoffnung' ve 'Moonshine' da içinde olmak üzere bahçede yararlı olan ögelerdir.[39]

Kullanımları
Renksiz bir cam şişede esansiyel civanperçemi (Achillea millefolium) yağı

Bu bitkinin uçucu yağı proazulen adı verilen kimyasalları içermektedir.[40] Koyu mavi uçucu (esansiyel) yağ, sivrisinek Aedes albopictus larvalarını öldürmektedir.[41]

Opobalsam olarak da bilinen çavşır, A. millefolium'dan biri de içinde olmak üzere bir dizi sakız reçinesi anlamına gelmektedir. Geleneksel olarak tıbbi özelliklere sahip olduğu düşünülmektedir.

Bazı toplama çubukları civanperçemi ile yapılmakadır.

Eşlikçi ekimi

Bir ürün, avcı bir böcek için çekici olduğunda civanperçeminin bazı zararlı böcekleri savma konusunda özellikle yararlı olduğu kabul edilmektedir. Nektarını içen ve daha sonra larvaları için yiyecek olarak böcek zararlılarını kullanan yırtıcı yaban arısını da çekmektedir. Benzer biçimde, uğur böceğini ve süprüntü sineğini de çekmektedir.[24]

Tarım

A. millefolium, kuraklığa karşı direnci nedeniyle toprak erozyonu ile mücadele etmede ekilebilir. Delice otu monokültürlerinin gelmesinden önce, hem çim arazileri hem de kalıcı otlaklar her zaman yaklaşık 0,3 kg/ha oranında A. millefolium içermekteydi. Çim karışımlarına eklenmesinin nedenlerinden en az biri, mineral bakımından zengin olan derin kökleridir. Böylece eklenmesi, bu bitkiyle beslenen geviş getirenlerde mineral eksikliklerinin önlenmesine yardımcı olmuştur.

Kuraklığa dayanıklı bir otlak olarak Yeni Zelanda'ya götürülmüştür ve oldukça da yaygındır.[3]

Besin

Orta çağlarda civanperçemi, biranın tatlandırılmasında şerbetçiotunun kullanımından önce grut olarak bilinen bitkisel bir karışımda kullanılmaktaydı.[42] Çiçekler ve yapraklar bazı likörlerin ve amarölerin yapımında kullanılmaktadır.[2]

Bitkisel ve geleneksel kullanımlar

A. millefolium, geleneksel tıpta olan gibi geçmişte genellikle kanamayı durdurucu etkileri dolayısıyla kullanımı gerçekleştirilmiştir.[2] Bu otun; terletici, kanamayı durdurucu,[43] güçlendirici,[43] uyarıcı ve hafif kokulu olduğu söylenmektedir. İzovalerik asit, salisilik asit, asparajin, steroller ve flavonoidler içermektedir.[44] Achilleus cinsinin adı, savaş yaralarını iyileştirmek için ordusunun yanında bu otu da taşıdığı bildirilen efsanevi Yunan karakteri Aşil'den türetilmiştir.[43] Bu tıbbi kullanım ayrıca bu bitkinin bazı ülkelerde kan durdurucu ot ve askerin yara otu olarak da anılmasını sağlamıştır.[2]

A. millefolium'un bazen bazı yörelerde başka türler için de kullanılmakla birlikte bazı yerel ve başka adları şöyledir: Kandil çiçeği, ak yavşan, ayva danası, arı otu, baytaran, bin bir yaprak otu, akbaşlı, barsama otu.[45][46]

"Civanperçemi"; Farsça kökenli "civan (cavān/cevān veya cuvān sözcüğünden; 'genç, delikanlı, yiğit')"[47] ile Farsça kökenli "perçem (parçam/perçem sözcüğünden; 'başlarını tıraş edenlerin tepede bıraktıkları saç tutamı, mızrağın ucuna takılan at kuyruğu, tuğ, sancak)"[48] sözcüklerinin birleşimiyle meydana getirilmiş bir birleşik addır.[5][49]

Sanskritçede Biranjasipha olarak bilinen civanperçemi, Hindistan'daki Ayurveda ilaçlarında yaygın olarak kullanılmaktadır. Terletici ve gaz giderici özellikleri bilinmekle birlikte gastrointestinal bozukluklar için kullanılan çoklu bitkisel preparatlara eklenmektedir.[50]

Civanperçemi ve bağa (kaplumbağa kabuğu) Çin geleneğinde şanslı kabul edilmektedir.[51]

Klasik Yunanistan'da Homeros, insan başlı at Kheiron kendi insan öğrencilerine kendi bitkisel sırlarını aktarmıştır ve Akhilleus, Truva savaş alanlarında civanperçeminin nasıl kullanılacağını öğretmiştir.[52]

İngiliz folkloru

Hebridlerde gözlere karşı tutulan bir yaprağın ikinci görüş verdiği düşünülmekteydi.[53]

Çin kehaneti
50 adetten oluşan civanperçemi demeti; Achillea millefolium millefolium millefolium sapları; bunlar I Ching kehaneti için kullanılmaktadır.

Saplar kurutulur ve I Ching kehanetinde rastgele seçilen bir nesne olarak kullanılır.[54]

Amerikan Yerlilerince kullanımları

Civanperçemi ve civanperçeminin Kuzey Amerika türevleri geleneksel olarak kıtadaki birçok Amerikan yerlisi tarafından kullanılmıştır.[55] Navaholar geçmişte bunu "yaşam ilacı" olarak saymaktaydılar; diş ağrısı için bitkiyi çiğnerlerdi ve kulak ağrısında kulağa akıtmaktaydılar. Kaliforniya'daki Mivoklar, bitkiyi analjezik ve soğuk algınlığı ilacı olarak kullanmaktadırlar.[55]

Ağrıyı gidermek için ayağı civanperçeminin sapını kullanan Pavniler gibi Ova Yerli halkları tarafından da kullanılmıştır. Çerokiler ateşi azaltmak ve dinlendirici bir uykuya yardımcı olmak için ortak civanperçemi çayı içmektedirler.[55]

Occidentalis türevi Zuniler tarafından ilaç olarak kullanılır. Çiçekleri ve kökü çiğnenir; bitkinin suyu ateş yürüyüşünden veya ateş yemeden önce uygulanır. Toz haline getirilmiş bitkinin lapası, su ile karıştırılır ve yanıklara uygulanır.[56]

Ojibva halkı geçmişte, sıcak taşlar üzerinde kaynatılmış civanperçemi yaprağı özütünü sıcak taşların üzerine serpiştirip bunu baş ağrısını geçirmek amacıyla solumuşlardır[57] ve uyarıcı etkisi için kaynatılarak çıkarılan kök özütünü deriye uygulamışlardır.[58] Ayrıca törenlerde bitkinin çiçeklerinin dumanını içmişlerdir, bunun yanı sıra bitkileri kömürlere yerleştirip ateşi dindirmek için dumanı solumuşlardır.[59]

Ayrıca kanama tedavisinde kullanılmıştır; isiliği rahatlatmak için lapa olarak kullanılmış ve mide rahatsızlıklarını tedavi etmek için bitkinin yapraklarından yapılan çay kullanılmıştır.[60]

Tehlikeleri

Seyrek olarak, civanperçemi ciddi alerjik deri döküntülerine neden olabilir; uzun süreli kullanım derinin ışığa duyarlılığını artırabilir.[61] Bu durum ilk olarak ıslak deri, kesilmiş çim ve civanperçemi ile temas ettiğinde tetiklenebilir.

ASPCA'ya göre civanperçemi köpekler, kediler ve atlar için toksiktir ve idrara çıkmada, kusmada, ishalde ve dermatitte artışa neden olur.[62]

Üreme toksisitesi için standart bir kemirgen modelinde, sulu civanperçemi özleri, anormal sperm yüzdesinde önemli bir artış ortaya çıkarmıştır.[63]

Kimya

Kamazulen ve δ-kadinol (delta kadinol), A. millefolium'da bulunan kimyasal bileşiklerdir. Azulen kromoforu, civanperçemi ve pelin otunda keşfedilmiştir ve 1863'te Septimus Piesse tarafından adlandırılmıştır.

Galeri
  • Naturgetreuen'deki Koehlers Medizinal-Pflanzen'deki illüstrasyon: Abbildungen und kurz erläuterndem Texte (Franz Eugen Köhler; 1883–1914).
  • Civanperçemi yaprakları
  • Achillea millefolium yaprağı
  • A. millefolium - çiçek portresi.
  • akenler (kapçık meyveler)
  • Achillea millefolium, BioTrek, Kaliforniya Eyalet Politeknik Üniversitesi, Pomona.
  • Rusya'da bir civanperçemi arazisi.
  • Tomurcuklanmakta olan bir civanperçemi
  • A. millefolium Wenlanchee eteklerinde; Chelan Kontluğu, Washington.
  • Çiçeklenmiş Achillea millefolium
  • Çiçeklendikten sonra A. millefolium

Kaynakça
  1. Achillea millefolium. 2019. Erişim tarihi: 17 Haziran 2019.
  2. Gualtiero Simonetti (1990). Stanley Schuler (Ed.). Simon & Schuster's Guide to Herbs and Spices. Simon & Schuster, Inc. ISBN 978-0-671-73489-3.
  3. "RNZIH – Horticulture Pages – Weeds – Achillea millefolium – yarrow". www.rnzih.org.nz. 17 Ağustos 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2015.
  4. Dodson & Dunmire, 2007, Mountain Wildflowers of the Southern Rockies, UNM Press, 978-0-8263-4244-7
  5. Türkçe Sözlük (11 bas.). Ankara: Türk Dil Kurumu. 2019. ISBN 978-975-16-0070-7. 29 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2020.
  6. "Achillea millefolium in Flora of North America @ efloras.org". Flora of North America. Missouri Botanical Garden, St. Louis, MO & Harvard University Herbaria, Cambridge, MA. 24 Mayıs 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2020.
  7. Van Der Kooi (2015). "Competition for pollinators and intra-communal spectral dissimilarity of flowers". Plant Biology. 18 (1). ss. 56-62. 20 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2020.
  8. "Türkiye Bitkileri Veri Servisi". TÜBİVES. 15 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2020.
  9. USDA Plants Profile for Achillea millefolium var. alpicola (common yarrow) . accessed 31 January 2013
  10. Profile for Achillea millefolium var. californica (California yarrow) . accessed 31 January 2013
  11. Tropicos: Achillea millefolium var. californica . accessed 31 January 2013
  12. "Las Pilitas Nursery horticultural treatment: Achillea millefolium var. californica". Laspilitas.com. 29 Temmuz 2012. 22 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2013.
  13. USDA Plants Profile for Achillea millefolium var. occidentalis (western yarrow). Accessed 31 January 2013.
  14. USDA Plants Profile for Achillea millefolium var. pacifica (Pacific yarrow) . accessed 31 January 2013
  15. USDA Plants Profile for Achillea millefolium var. puberula . Accessed 31 January 2013.
  16. "Achillea millefolium". agaclar.org - Bitki Veritabanı. 13 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2020.
  17. "Flora of the Carolinas, Virginia, and Georgia, and Surrounding Areas". Nisan 2008. 4 Nisan 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2020.
  18. Jepson Manual treatment for ACHILLEA millefolium . accessed 31 January 2013
  19. Calflora database: Achillea millefolium . Accessed 31 January 2013.
  20. "A Grower's Guide_Yarrow_Achillea millefolium" (PDF). 7 Ekim 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2013.
  21. "Experimental addition of greenery reduces flea loads in nests of a non-greenery using species, the tree swallow Tachycineta bicolor". Journal of Avian Biology. 38 (1). 2007. ss. 7-12.
  22. "Missouri Botanical Garden horticultural treatment: Achillea millefolium". 6 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2013.
  23. "Fine Gardening magazine Plant Guide – Achillea millefolium (Yarrow)". 9 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2013.
  24. "Lady Bird Johnson Wildflower Center Native Plant Database: Achillea millefolium (common yarrow)". 14 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2013.
  25. USDA, NRCS. 2006. The PLANTS Database (http://plants.usda.gov 5 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 22 May 2006). National Plant Data Center, Baton Rouge, LA 70874-4490 USA.
  26. RHS A-Z encyclopedia of garden plants. Birleşik Krallık: Dorling Kindersley. 2008. s. 1136. ISBN 978-1-4053-3296-5.
  27. San Marcos Growers horticulture – The Yarrow Lawn. Accessed 31 January 2013.
  28. "Missouri Botanical Garden horticultural treatment: Achillea millefolium 'Paprika'". Missouribotanicalgarden.org. 4 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2013.
  29. "Missouri Botanical Garden horticultural treatment: Achillea millefolium 'Red Beauty'". Missouribotanicalgarden.org. 5 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2013.
  30. RHS: Achillea millefolium 'Red Velvet'
  31. "Las Pilitas Nursery: Achillea millefolium rosea Island Pink (Pink Yarrow)". Laspilitas.com. 8 Ocak 2012. 2 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2013.
  32. "California Natives Wiki: Achillea millefolium 'Calistoga'". Theodorepayne.org. 19 Ağustos 2010. 21 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2013.
  33. "California Natives Wiki: Achillea millefolium 'Sonoma Coast'". Theodorepayne.org. 19 Ağustos 2010. 21 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2013.
  34. "Achillea 'Credo'". RHS. 2 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2020.
  35. "Achillea 'Lachsschönheit' (Galaxy Series)". RHS. 2 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2020.
  36. "Achillea 'Martina'". RHS. 2 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2020.
  37. "Achillea millefolium 'Lansdorferglut'". RHS. 2 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2020.
  38. Clausen, Ruth Rogers; Ekstrom, Nicolas H. (1989). Perennials for American gardens. New York: Random House. s. 4. ISBN 978-0-394-55740-3.
  39. Monrovia Growers: Achillea x 'Moonshine' – Moonshine Yarrow.
  40. Predicting Presence of Proazulenes in the Achillea millefolium Group. Barbara Michler and Carl-Gerold Arnold, Folia Geobotanica, Vol. 34, No. 1, Ecology of Closely Related Plant Species. Proceedings of the 40th Symposium of the International Association of Vegetation Science (1999), pages 143–161 (jstor stable URL)
  41. Essential oil composition and larvicidal activity of six Mediterranean aromatic plants against the mosquito Aedes albopictus (Diptera: Culicidae) Conti B., Canale A., Bertoli A., Gozzini F., Pistelli L. Parasitology Research 2010 107:6 (1455–1461)
  42. "This Is Genuine Viking Beer". ThorNews. 5 Ekim 2015. 5 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2015.
  43. Alma R. Hutchens (1973). Indian Herbology of North America. Shambhala Publications. ISBN 978-0-87773-639-4.
  44. Home Herbal: Cook, Brew & Blend Your Own Herbs. DK Pub. 2011. ISBN 978-0-7566-7183-9.
  45. KAROL, Sevinç; SULUDERE, Zekiye; AYVALI, Cevat (1998). Biyoloji Terimleri Sözlüğü. Ankara: TDK Yayınları. 29 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2020.
  46. Veteriner Hekimliği Çalışma Grubu (2009). Veteriner Hekimliği Terimleri Sözlüğü. İstanbul: TDK Yayınları. 29 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2020.
  47. "civan". Nişanyan Sözlük. 12 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2020.
  48. "perçem". Nişanyan Sözlük. 15 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2020.
  49. "civanperçemi - Dil Derneği Türkçe Sözlük". Dil Derneği. 26 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2020.
  50. "Achillea millefolium - Herb Information". herbfinder.himalayawellness.in. 15 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2020.
  51. "Chinese Superstitions". Chinatownconnection.com. 24 Şubat 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2013.
  52. Homer. Iliad. ss. 11.828-832.
  53. Margaret Baker (Ekim 1971). Discovering the Folklore of Plants (revised bas.). Shire Publications. SBN 852630806.
  54. "Introduction to the I Ching – By Richard Wilhelm". Iging.com. 16 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2013.
  55. University of Michigan – Dearborn: Native American Ethnobotany; Achillea millefolium . accessed 31 January 2013
  56. Stevenson, Matilda Coxe 1915 Ethnobotany of the Zuni Indians. SI-BAE Annual Report #30 (p. 42)
  57. Densmore, Frances, 1928, Uses of Plants by the Chippewa Indians, SI-BAE Annual Report #44:273–379, page 336
  58. Densmore, Frances, 1928, Uses of Plants by the Chippewa Indians, SI-BAE Annual Report #44:273–379, page 350
  59. Smith, Huron H., 1932, Ethnobotany of the Ojibwe Indians, Bulletin of the Public Museum of Milwaukee 4:327–525, page 362
  60. Niering, William A.; Olmstead, Nancy C. (1985) [1979]. The Audubon Society Field Guide to North American Wildflowers, Eastern Region. Knopf. s. 355. ISBN 0-394-50432-1.
  61. Contact Dermatitis 1998, 39:271–272.
  62. "Toxic and Non-Toxic Plants: Yarrow". ASPCA. 29 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2020.
  63. "Reproductive evaluation of aqueous crude extract of Achillea millefolium L. (Asteraceae) in Wistar rats". Reprod Toxicol. 18 (6). 2004. ss. 819-23.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.