Dedegül, Ardahan

Dedegül, Ardahan ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.

Dedegül
Köy

Ardahan'ın konumu
Dedegül
Dedegül'ün Ardahan'daki konumu
Ülke Türkiye
İl Ardahan
İlçe Merkez
Coğrafi bölge Doğu Anadolu Bölgesi
Rakım 1.788 m (5.866 ft)
Nüfus
 (2019)
 • Toplam 184
Zaman dilimi UTC+03.00 (UDAZD)
İl alan kodu 0478
İl plaka kodu 75
Posta kodu 75110
Resmî site

Tarihçe

Eski adı Dadaguli'dir. Gürcüce bir yer adı olan Dadaguli (დადაგული), "yanmış", "yanıklı" anlamına gelir.[1] 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterine Dada Gul / Dede Gül (ددە كول) olarak girmiştir.[2] Bu yer adı zaman içinde değişime uğrayıp Dede Gül / Dedegül'e (دەده كول) dönüşmüştür.[3]

Dadaguli, 16. yüzyılın ortasında Osmanlılar Gürcülerden ele geçirdiğinde büyük bir köydü. Köyün nüfusu 45 haneden (yaklaşık 225/270 kişi) oluşuyordu. Vergi vermekle yükümlü olarak Parşevan, Gogina, Revaz, Laşkara, Papuna, İvane, Davit, Goça gibi erkek adları kaydedilmiş, her hane ispenç vergisi vermekle yükümlü kılınmıştı. 1595 tarihli Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı mufassal deftere göre Dadaguli, Ardahan-i Büzürg livasında Güney nahiyesine bağlı bir köydü.[4]

Üç yüzyılı aşkın bir süre Osmanlı egemenliğinde kalan Dadaguli, 93 Harbi sonucunda Çarlık Rusyası'nın eline geçti. Rus idaresinin Dadagül (Дадагюль) adıyla kaydettiği Dadaguli, Ardahan sancağının (okrug) Ardahan kazasında (uçastok) yer alan Değirmendere nahiyesinin bir köyüydü. 1886 yılı tespitine göre köyde 310 kişi yaşıyordu ve Dadaguli, nüfus açısından Değirmendere köyüden sonra bu nahiyenin ikinci büyük köyüydü.[5]

Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra, Rus idaresinin son bulmasının ardından bir süre bağımsız Gürcistan’ın sınırları içinde kalan Dadaguli, Kızıl Ordu’nun Gürcistan’ı işgali daha sona ermeden Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında, 16 Mart 1921’de imzalanan Moskova Antlaşması’yla Türkiye’ye bırakıldı.[6] 1928 tarihli köy listesinde “Dede Gül” olarak kaydedilmiş olan köy, bu tarihte Kars vilayeti içinde Ardahan kazasının Yalnızçam nahiyesine bağlıydı. 1992 yılında Ardahan ilçesi il olunca, Dedegül de bu ilin merkez ilçesi köyü haline geldi.[3]

Rus idaresi sırasında Ardahan bölgesini gezmiş olan Gürcü araştırmacı Konstantine Martvileli 1917 yılında Dadaguli köyünde 40 hanede 599 Müslüman Gürcünün yaşadığını yazmış, yıkıntı halinde bir kiliseden söz etmiştir. Ne var ki bu kiliseden günümüze bir iz kalmamıştır.[7][8]

Coğrafya

Köy, Ardahan il merkezine 12 km uzaklıktadır.[9]

Nüfus
Yıllara göre köy nüfus verileri
2019 184[10]
2018 181[10]
2017 172[10]
2016 170[10]
2015 170[10]
2014 180[10]
2013 185[10]
2012 188[10]
2011 182[10]
2010 189[10]
2009 192[10]
2008 196[10]
2007 195[10]
2000 254[9]
1990 320[9]
1985 407[9]

Kaynakça
  1. "დადაგული" kelimesinin anlamı
  2. Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; I. cilt (1947), s. 436.
  3. Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 760.
  4. Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; I. cilt (1947), s. 436; II. Cilt (1941), s. 427.
  5. "Ardahan kazası (1886 Yılı)” (Rusça).
  6. Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 2. cilt, s. 41.
  7. Konstantine Martvileli, “Ardahan Bölgesinde”, Sakartvelo gazetesi, 7 Ekim 1917, Sayı: 220.
  8. Tao-Klarceti – Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 191, ISBN 9789941478178.
  9. "Dedegül Köyü". YerelNet.org.tr. 5 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.