Dezső Bánffy

Baron Dezső Bánffy de Losonc (28 Ekim 1843, Kaloşvar - 24 Mayıs 1911, Budapeşte), Macar siyasetçi. Bánffy, Avrupa'da Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun bir parçası olan Macaristan Krallığı'nda 1895 ile 1899 yılları arasında başbakanlık makamında bulunmuştur.

Dezső Bánffy
Macaristan Krallığı Başbakanı
Görev süresi 14 Ocak 1895 - 26 Şubat 1899
Hükümdar	Franz Joseph
Yerine geldiği	Sándor Wekerle
Yerine gelen	Kálmán Széll
Kişisel bilgiler
Doğum	28 Ekim 1843 Kaloşvar, Macaristan Krallığı (günümüzde Romanya)
Ölüm	24 Mayıs 1911 (67 yaşında) Budapeşte, Macaristan

Daniel Bánffy (1812–1886) ile Anna Gyárfás'ın (1821–1902) çocuğu olarak Kaloşvar'da dünyaya gelen Bánffy, Berlin ve Leipzig üniversitelerinde eğitim almıştır.[1][2] 1875 yılından itibaren Erdel Komitatının içerisinde yer alan bölgelerde župan (Türkçe: ~belediye başkanı) olarak görev yapmıştır. Bulunduğu yerlerde azınlıkların Macarlaştırma faaliyetlerine ağırlık veren Bánffy, bu faaliyetleri nedeniyle bölgedeki Macarlar tarafından Dăbâca Paşa olarak anılmıştır.[3] 1891 yılından itibaren Liberal Parti üyesi olarak mecliste yer alan Bánffy, ilk görev olarak Reichstag başkanlığını üstlenmiştir.[4] 1894 yılında Macaristan'ın Avusturya'dan bağımsızlık mücadelesine önderlik eden ve halk kahramını olarak görülen Lajos Kossuth'un cenazesine katılmaması kamuoyunda şaşkınlık yaşanmasına neden olmuştur.[1]

15 Ocak 1895 tarihinde kral Franz Joseph tarafından başbakan olarak atanan Bánffy, iktidarında katolik kilisesinin ve Katolik Halk Partisi'nin tüm itirazlarına rağmen kilise hakları reformunu gerçekleştirmiştir.[4] 1867 Avusturya-Macaristan Antlaşması doğrultusunda 1897 yılında yürütülen görüşmelerde başarı kaydetmiştir.

İktidarı döneminde milliyetçilik politikasını kurumsallaştırıp, bürokratikleştiren Bánffy, bu hareketi doğrultusunda krallık sınırları içerisinde yaşanan azınlık grupların misillemeleri ile karşılaşmıştır.[5] Bánffy bu süreçte oluşturduğu Macaristan ulusal devlet fikri konusunu hükûmet programına dahil ederek konu üzerinde yasal bir zemin elde etme çabasında bulunmuştur. Bu program dahilinde ulusal devlet anlayışı yerleşim yeri isimlerinin, soy isimlerinin ve dil eğitiminin ön plana çıkarılması ile Macarlaştırma sürecinin başarıya ulaşabileceği vurgulanmıştır.[6] Azınlıklarının dil konusunda gösterdiği hassasiyeti sadece ön planda olan bir durum olarak algılayan Bánffy, asıl niyetin Macaristan'da federal bir yapının oluşturulma çabası olduğunu belirtmiştir.[7] Bánffy iktidarına yönelik yapılan araştırmalarda Bánffy'nin tutumları genel olarak hoşgörüsüz, şovenist ve baskıcı olarak tanımlanmıştır.[8] Önceli Kálmán Tisza'nın kaldığı yerden Macarlaştırma politikalarına devam eden Bánffy, özellikel Slovak ve Alman azınlıkların asimilasyonu konusunda başarı göstermiş, Transleytanya bölgesinde Macar nüfusunun artmasını sağlamıştır. Bu süreçte uygulanan gerici seçme ve seçilme ile sadece belli bir zümreye bu haklar tanınmış, bunun sonucunda çok uluslu bir devlet yapısına sahip olan Macaristan'ın ulus yapısı sağlamlaştırılarak parçalanmasının önüne geçilmesi hedeflenmiştir. Macaristan'da uygulanan bu yöndeki seçme ve seçilme hakkı doğrultusunda 1913 yılında nüfusun sadece %7,7'si seçimlerde oy kullanabilmekteydi.[9]

16 Mayıs 1895 tarihinde dönemin Dışişleri Bakanı Gustav Kálnoky'nin Rus İmparatorluğu'na karşı yürüttüğü Balkan siyasetini beğenmemesi nedeniyle istifasını isteyen Bánffy, sendikacı ve sosyal demokratlara yönelikte kısıtlayıcı ve tehditkar tutum sergilemiştir.[10] Bánffy, 1898 yılında itibaren Dışişleri Bakanlığı görevini de üstlenmiştir.[11]

1899 yılında mecliste muhalefet partileri ile yaşanan sorunlar çoğalmış, özellikle muhalif liderlerinden Nándor Horánszky'i ile yaşadığı ikili çekişmeler sonucunda 26 Şubat 1899 tarihinde görevinden ayrılmak durumunda kalmıştır.[2]

Bánffy 24 Mayıs 1911 tarihinde 67 yaşında Budapeşte'de ölmüştür.

Galeri

• 
  Dezső Bánffy (1895)
• 
  Dezső Bánffy'nin mezarı

Kaynakça

1. Zoltán Horváth: Die Jahrhundertwende in Ungarn. Geschichte der zweiten Reformgeneration (1896–1914). Corvina, Budapeşte 1966, Sayfa 171
2. Bain, Robert Nisbet (1911). "Bánffy, Dezsö, Baron". In Chisholm, Hugh. Encyclopædia Britannica (11th ed.). Cambridge Üniversitesi Yayınları
3. Gerald Volkmer: Die Siebenbürgische Frage 1878–1900. Der Einfluss der rumänischen Nationalbewegung auf die diplomatischen Beziehungen zwischen Österreich-Ungarn und Rumänien. Böhlau, Köln/Viyana 2004, Sayfa 229.
4. Bánffy Desider Baron. In: Österreichisches Biographisches Lexikon 1815–1950 (ÖBL). Cilt 1, Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, Viyana 1957, Sayfa 48.
5. Anpassungskrise der sächsischen und rumänischen Nationalbewegung (Almanca)
   Gerald Volkmer: Die Siebenbürgische Frage 1878–1900. Der Einfluss der rumänischen Nationalbewegung auf die diplomatischen Beziehungen zwischen Österreich-Ungarn und Rumänien. Böhlau, Köln/Viyana 2004, Sayfa 229.
6. Ákos Moravánszky: Die Architektur der Jahrhundertwende in Ungarn und ihre Beziehungen zu der Wiener Architektur der Zeit. Viyana 1983, Sayfa 48.
7. Zoltán Horváth: Die Jahrhundertwende in Ungarn. Geschichte der zweiten Reformgeneration (1896–1914). Corvina, Budapeşte 1966, Sayfa 55.
8. Robert Bideleux, Ian Jeffries: A history of Eastern Europe. Crisis and change. Routledge, Londra 1998, Sayfa 259.
9. Wolfdieter Bihl: Der Weg zum Zusammenbruch. Österreich-Ungarn unter Karl I.(IV.) In: Erika Weinzierl, Kurt Skalnik: Österreich 1918-1938. Geschichte der Ersten Republik. Graz/Viyana/Köln 1983, Cilt 1, Sayfa 27–54, bu bölüm Sayfa 44
10. Mathias Bernath (Hrsg.): Biographisches Lexikon zur Geschichte Südosteuropas. Cilt 1, Yayınevi Oldenbourg, Münih 1972, Sayfa 330.
11. Tibor Süle: Sozialdemokratie in Ungarn. Zur Rolle der Intelligenz in der Arbeiterbewegung 1899–1910. Böhlau, Köln/Graz 1967, Sayfa 32.
    Der Donauraum. Zeitschrift des Institut für den Donauraum und Mitteleuropa 22 (1977), Sayfa 29.

Dış bağlantılar

• Dezső Bánffy hakkında bilgiler

Siyasi görevi
Önce gelen: Sándor Wekerle	Macaristan Başbakanı 1895–1899	Sonra gelen: Kálmán Széll