Güney Vietnam
Vietnam Cumhuriyeti (Vietnamca: Việt Nam Cộng hòa, bilinen adıyla Güney Vietnam; 1954-1955 Vietnam Devleti, 1955-1975 Vietnam Cumhuriyeti, 1975-1976 Güney Vietnam Cumhuriyeti), 1955'ten 1975'e kadar Vietnam'ın güneyinde var olmuş devlet.
Việt Nam Cộng hòa Vietnam Cumhuriyeti | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 23 Ekim 1955-30 Nisan 1975 | |||||||||
 Bayrak
.svg.png.webp) Arma
| |||||||||
|
Slogan "Tổ quốc - Danh dự - Trách nhiệm" ("Anavatan - Onur - Görev") | |||||||||
 | |||||||||
| Başkent | Saigon | ||||||||
| Yaygın diller | Vietnamca | ||||||||
| Hükûmet | Başkanlık cumhuriyeti (1955-1963 •1966-1975) | ||||||||
| Devlet Başkanı | |||||||||
• 1955-1963 (ilk) | Ngo Dinh Diem | ||||||||
• 1965-1975 (son) | Nguyen Van Thieu | ||||||||
| Başbakan | |||||||||
• 1963-1964 (ilk) | Nguyen Ngoc Tho | ||||||||
• 1975 (son) | Vu Van Mau | ||||||||
| Tarihçe | |||||||||
• Kuruluşu | 23 Ekim 1955 | ||||||||
• 1963 darbesi | Kasım 1963 | ||||||||
| 1973 | |||||||||
• Saigon'un düşmesi | 30 Nisan 1975 | ||||||||
• Dağılışı | 30 Nisan 1975 | ||||||||
| Yüzölçümü | |||||||||
• Toplam | 173.809 km2 (67.108 sq mi) | ||||||||
| Nüfus | |||||||||
• Sayılan | 12000000 | ||||||||
| Para birimi | đồng | ||||||||
| |||||||||
Tarihi
Cenevre Konferansı ertesinde (20 Temmuz 1954) Vietnam'ın 17. paralel sınır olmak üzere ikiye bölünmesi üzerine, bu ayrılıktan doğan iki devletten biriydi. Saygon Hükûmeti Başkanı Ngo Dinh Diem, Güney Vietnam'da yönetimi ele aldı. İmparator Bao Dai ile anlaşmazlık içinde olan Başbakan, düzenlediği bir referandumla imparatorun tahttan inmesini (Ekim 1955) ve kendisini devlet başkanı ilan etmesini sağladı. 4 Mart 1956'da seçilen bir kurucu meclis, 7 Temmuz 1956'da son biçimini alan anayasayı kabul etti. Bu anayasayla ABD'nin desteklediği otoriter bir rejim kuruldu. Yeni rejim, Amerikalı eğitmenlerin yönetiminde yeni baştan örgütlenen Güney Vietnam ordusunun yardımıyla siyasi-dini mezhepleri tasfiye etti, kuzeydeki Ho Chi Minh rejiminden kaçan 850,000 mülteciyi yerleştirmeye çalıştı. Ama yeni rejim, çeşitli muhalefet hareketlerinin ortaya çıktığı hem ekonomik, hem de siyasi alanlarda güçlüklerle karşılaştı. Gelişen ABD etkisi, Katoliklik ve Ngo Dinh Diem'in otoriter yönetimine karşı komünist olmayan milliyetçiler (1960 ve 1962'deki darbe girişimleri) ve Budistlerin muhalefet hareketleri güçlenmeye başladı. Özellikle Mekong Deltası ve Ca Mau Yarımadasında etkili olan bir gerilla hareketini (Vietkong) yöneten Vietnam Ulusal Kurtuluş Cephesi'nde toplanan komünistler 1960'ların başında itibaren Saygon hükûmetine karşı nitelikli bir muhalefet hareketi olmaya başladı.
1 Kasım 1963'te yapılan askerî darbe Ngo Dinh Diem'in devrilmesi ve öldürülmesiyle sonuçlandı. O tarihten itibaren ülke ciddi bir siyasi karışıklık içine düştü ve 1965'e kadar özellikle askerlerin ağırlıkta olduğu çok sayıda hükûmet birbirini izledi. Gene bu döneme Katoliklerle Budistler arasındaki nüfuz mücadelesi damgasını vurdu. 1965'te sayıca 150 bin dolayına ulaşmış olan Vietkong gerillaları Saygon rejimini ciddi biçimde tehdit etmeye başladı. Bu gelişmeler aynı zamanda ABD'nin Vietnam Savaşı'na daha doğrudan bir biçimde katılmasına neden oldu. Daha önce askeri donanım, mali yardım ve askeri danışmanlar aracılığıyla Güney Vietnam'a destek veren ABD, Şubat 1965'te gerilla sızmalarını önleme gerekçesiyle Kuzey Vietnam'a karşı yoğun bir hava bombardımanına başladı. 1968 başlarında Güney Vietnam'da çarpışan ABD askerlerinin sayısı 500 bin'e ulaşmıştı.
Haziran 1965'te devlet başkanı olan Nguyen Van Thieu'nun liderliğinde bir ulusal yönetim konseyi kuruldu. Yeni yönetim Fransa ile diplomatik ilişkileri kesti, Güney Vietnam ordusunun çarpışmalarda daha fazla rol almasını sağlamaya çalıştı, ama başaramadı bunun üzerine rüşvete savaş açmayı denedi. Ancak siyasi istikrarsızlık, ekonomik ve siyasi çöküş, ülke yönetiminin yavaş yavaş, General Thieu'yu açıkça destekleyen Amerikalıların eline geçmesiyle sonuçlandı.
Toplumsal alanda Vietnam Ulusal Kurtuluş Cephesi'nin 1969'da kurduğu Güney Vietnam Geçici Devrim Hükûmeti'nin toprak dağıtım politikalarına karşılık olarak 1970'te köylü kitlelerini rejime bağlamayı amaçlayan bir tarım reformu başlattı. Nguyen Van Thieu kendisini, Richard Nixon'un Vietnamlaştırma politikasını başarıya ulaştırmak için gerekli olan bir istikrar unsuru olarak kabul ettirdi ve Washington'un tüm desteğini arkasına aldı. 1971'de tek aday olarak katıldığı seçimlerde geçerli oyların % 94'ünü alarak tekrar seçildi. Ama 1972'deki Kuzey Vietnam saldırısı Vietnamlaştırma politikasının hiçbir işe yaramadığını gösterdi. 27 Ocak 1973'te Paris'te Geçici Devrim Hükûmeti, Kuzey Vietnam, Güney Vietnam ve ABD arasında yapılan görüşmeler anlaşmayla sonuçlandı. Ama Thieu yönetimi Paris Antlaşması'nın özünü kabul etmekle beraber, daha sonra bunlarun uygulanmasını engelledi.
Güney Vietnam 1974'te artık savunamadığı uzak askeri mevzileri terk etmeye başladı.Sonunda Ocak 1975'te nihai Kuzey Vietnam saldırısı başladı. Güney Vietnam kuvvetlerinin hiçbir direniş göstermemeleri üzerine Kuzey Vietnam ve Vietkong birlikleri yıldırım hızıyla ilerlediler. Bunun üzerine, Nguyen Van Thieu 21 Nisan 1975'te istifa ederek Tayvan'a sığındı. 30 Nisan 1975'te Vietkong birlikleri hiçbir direnişle karşılaşmadan Güney Vietnam'ın başkenti Saygon'a girdi. Güney Vietnam hükûmetinden geriye kalanlar kayıtsız şartsız teslim oldular. Geçici bir askeri yönetimin (Güney Vietnam Cumhuriyeti Geçici Devrimci Hükûmeti) oluşturulmasından sonra, 2 Temmuz 1976'da Vietnam resmen birleşti.
Güney Vietnam liderleri
- Ngo Dinh Diem (1955–1963)
- Duong Van Minh (1963–1964)
- Nguyen Khanh (1964)
- Phan Khac Suu (1964–1965)
- Nguyen Van Thieu (1965–1975)
- Tran Van Huong (1975)
- Duong Van Minh (1975)