Generallerin Gecesi (film)
Generallerin Gecesi veya özgün adıyla The Night of the Generals, 1967 İngiltere-Fransa ortak yapımı psikolojik gerilim filmidir. Konusu II. Dünya Savaşı sırasında ve sonrasında geçen film, ortak yapımcı ülke olan Fransa'da La Nuit des généraux adıyla gösterildi. Film, Alman yazar Hans Hellmut Kirst'ün 1962 yılında yazdığı aynı adlı romandan uyarlanmıştır. Eseri, kendisi de bir romancı olan Fransız Joseph Kessel ile İngiliz senarist Paul Dehn birlikte senaryolaştırmışlardır.
| Generallerin Gecesi | |
|---|---|
| The Night of the Generals | |
 "Generallerin Gecesi" (The Night of the Generals) filminin ABD'de basılmış sinema afişlerinden biri. | |
| Yönetmen | Anatole Litvak |
| Yapımcı |
Anatole Litvak Sam Spiegel |
| Senarist |
Joseph Kessel Paul Dehn Hans Hellmut Kirst (roman) |
| Oyuncular |
Peter O'Toole Ömer Şerif Tom Courtenay Donald Pleasence Philippe Noiret Charles Gray |
| Müzik | Maurice Jarre |
| Görüntü yönetmeni | Henri Decaë |
| Kurgu | Alan Osbiston |
| Stüdyo |
Horizon Pictures Filmsonor |
| Dağıtıcı | Columbia Pictures |
| Cinsi | Sinema filmi |
| Türü | Savaş, suç, dram, psikolojik gerilim, gizem |
| Renk | Renkli (Technicolor) |
| Yapım yılı | 1967 |
| Çıkış tarih(ler)i | 29 Ocak 1967, Londra |
| Süre | 148 dakika |
| Ülke |
 İngiltere Fransa ortak yapımı |
| Dil | İngilizce (yer yer İtalyanca, İspanyolca ve Fransızca) |
| Diğer adları |
Generallerin Gecesi (Türkiye) La nuit des généraux (Fransa) La notte dei generali (İtalya) La noche de los generales (İspanya) Die Nacht der Generale (Batı Almanya) |
Özet
Generallerin Gecesi, Ukrayna kökenli olan ve Fransa'da ölen yönetmen Anatole Litvak'ın sondan bir önceki filmi olmuştur. Başlıca rollerinde Peter O'Toole, Ömer Şerif, Tom Courtenay, Donald Pleasence, Charles Gray ve Philippe Noiret'in oynadıkları filmin özgün müziğini Maurice Jarre bestelemiş, görüntülerini ise Henri Decaë çekmiştir. Çekimlerin büyük bir bölümü Polonya'da Varşova çevresinde gerçekleştirilmiştir. Soğuk Savaş döneminin en yoğun biçimde yaşandığı ve batılı sinemacılara Doğu Bloku ülkelerinde çekim izinlerinin kolay kolay verilmediği 1970'li yıllar için bu oldukça istisnai bir durumdu.
Filmde II. Dünya Savaşı sırasında değişik zamanlarda vahşice öldürülen bir grup fahişenin katilini bulmak için açılan soruşturmanın öyküsü anlatılmaktadır. Alman ordusunun yüksek bir kademesinde olduğu için bir türlü yakalanamayan seri katili ele geçirmek için sürdürülen insan avı, savaş bittikten sonra da Avrupa'nın dört bir köşesinde onlarca yıl boyunca devam eder.
Filmde canlandırdığı psikopat General Tanz rolüyle Peter O'Toole'a "en iyi yabancı oyuncu" dalında David di Donatello Ödülü verildi.[1]
Konusu
Nazi işgali altındaki Polonya'nın başkenti Varşova'da 1942 yılında bir fahişenin vahşice öldürülmesi üzerine Alman Ordusu'nun haberalma servisi Abwehr'den Binbaşı Grau (Ömer Şerif) olayı soruşturmakla görevlendirilir. İstihbaratın işe karışmasının sebebi ise öldürülen fahişenin aynı zamanda bir Alman ajanı olmasıdır. Kanıtlar üç yüksek rütbeli Alman subayından birinin katil olabileceğine işaret etmektedir. Şüphelerin üzerinde toplandığı subaylardan üçü de general rütbesindedir: 7. Kolordu komutanı Korgeneral von Seydlitz-Gabler (Charles Gray), onun kurmay başkanı olan Tümgeneral Kahlenberg (Donald Pleasence) ve Korgeneral Tanz (Peter O'Toole). Tanz, Hitler'in de gözdesi olan bir generaldir. Durumdan rahatsız olan generallerin baskısıyla tayini Paris'e çıkartılan Grau'nun soruşturması da başlamadan bitmiş olur.
Dosya neredeyse kapanmışken 1944 Temmuzunda her üç general de görevli olarak Paris'te tekrar bir araya gelirler. O tarihte Paris entrikalarla kaynamaktadır. Bazı üst rütbeli subaylar Adolf Hitler'e karşı yapılacak bir suikastin hazırlığı içindedirler. General Kahlenberg gırtlağına kadar bu işe bulaşmıştır. Von Seydlitz-Gabler ise girişimden haberdar olduğu halde olan bitene sessiz kalmış ve olayları kendi akışına bırakmıştır. Suikastten hiç haberi olmayan Tanz ise üçünün arasında Hitler'e sadık kalan tek generaldir.
Tanz'ın şoförü onbaşı Kurt Hartmann (Tom Courtenay), 19 Temmuz 1944'te komutanının işlediği ikinci vahşi cinayete tesadüfen şahit olmuştur. Öldürülen yine bir fahişedir. General Tanz, cinayeti gören onbaşı Hartmann'a hemen ortadan kaybolmasını emreder. Doğruyu söylese bile böyle bir ortamda bir onbaşıya değil de generale inanacaklarını ve suçun üzerine kalacağını çok iyi bilen onbaşı, komutanının tavsiyesine uyar ve oradan kaçar. Artık bir yarbay olan Grau, cinayetin işleniş tarzına bakarak katilin Tanz olduğundan iyice emin olur ve soruşturmayı yeniden açar. Ancak talihsiz yarbayın zamanlaması çok kötüdür. 20 Temmuz'da Hitler'e düzenlenen suikast teşebbüsü başarısız olmuştur. Grau, generalin yüzüne suçunu söyleyip tam onu tutuklayacağı sırada Tanz yarbay dedektifi tabancasıyla vurarak öldürür ve odaya koşanlara onun da suikastçilerden biri olduğunu söyler. Tanz bir kez daha kendini olaylardan sıyırmıştır.
Savaş sona ermiştir. 1965 yılında Hamburg'da işlenen üçüncü bir fahişe cinayeti İnterpol dedektifi Morand (Philippe Noiret)'ın dikkatini çeker. Savaş sırasında Paris'te direnişçilere yardım etmiş olan Morand'ın o tarihte kendisini ele vermemiş olan arkadaşı Grau'ya bir minnet borcu vardır ve bu kez Tanz'ı yakalayarak bu borcunu ödemek ister. Morand Tanz'ı Panzer tümeninden eski asker arkadaşlarıyla bir araya geldikleri anma toplantısı yemeğinde bulur. Morand onbaşı Hartmann'ın da şahit olarak ifade vereceğini söyleyince, artık kaçacak yeri kalmadığını anlayan Tanz boş bir odaya geçerek tabancasıyla intihar eder.
Oyuncu kadrosu
| Oyuncu | Rolü |
|---|---|
| Peter O'Toole | General Tanz |
| Ömer Şerif | Binbaşı Grau |
| Tom Courtenay | Onbaşı Hartmann |
| Donald Pleasence | General Kahlenberge |
| Joanna Pettet | Ulrike |
| Philippe Noiret | Müfettiş Morand |
| Charles Gray | General von Seidlitz-Gabler |
| Coral Browne | Eleanore von Seidlitz-Gabler |
| John Gregson | Albay Sandauer |
| Nigel Stock | Otto |
| Christopher Plummer | Feld Mareşal Rommel |
| Juliette Gréco | Juliette |
| Yves Brainville | Liesowski |
| Sacha Pitoëff | Doktor |
| Charles Millot | Wionczek |
Romandan farkları
Film büyük ölçüde uyarlandığı romana sadık kalmıştır. Bununla birlikte romanla film arasında bazı küçük farklar da vardır:
| Romanda | Filmde |
|---|---|
| Romanın ana kahramanları üç General ve Onbaşı Hartmann'dır | Filmin asıl kahramanı ise Binbaşı Grau'dur |
| Fransız Müfettiş'in adı Romanda Prevert'tir | Filmde adı Morand yapılmıştır. |
| Grau'yu asıl motive eden Aristokrat sınıfa (Generaller de Aristokrat sınıfa mensuptur) olan nefretidir | Grau ahlâki nedenlerde kararlı bir şekilde olayın üztüne gitmektedir. |
| Von Seydlitz-Gabler'in eşi sürekli olarak, General Tanz'la kızları Ulrike'nin arasını yapmaya çalışır | Filmde kısa bir tanıştırma sahnesi vardır |
| Hartmann ve Ulrike çok sonra, 1944'te Paris'te tanışırlar | Hartmann ve Ulrike'nin ilişkileri çok önce, Varşova'da başlar |
| Hartmann, Tanz'ın emrine girmeden önce bir barda bozguncu laflar ettiği için tutuklanır | Filmde böyle bir olay olmaz |
| Hartmann'ın kaçakken kendisine yardım eden ve saklayan Raymonde adında bir sevgilisi vardır | Filmde böyle bir kişi yoktur |
| Erwin Rommel romanda bir karakter olarak geçmez | Filmde Rommel'i Christopher Plummer canlandırıyor |
| Hitler suikastinden önce Gen. Kahlenberge'i ziyaret eden ve olaydan haberi olduğunu ve sonuç olumlu olursa kendisine bildirmesini isteyen Fransız Müfettiş Prevert'dir. | Filmde onu Grau ziyaret ediyor |
| Prevert, Hartmann'ı tutuklar, masum olduğunu anlayınca serbest bırakır | Filmde bu olay yok |
| Grau, Prevert'e Varşova'daki cinayetten bahsetmez. Prevert bu cinayeti savaştan sonra yaptığı soruşturmada öğrenir | |
| Gen. Von Seydlitz-Gabler darbe teşebbüsü sırasında Paris'tedir ve olaydan habersizmiş gibi görünme çabasına girmiştir | Filmde ise Almanya'da iznini kullanmaktadır. |
| Grau Tanz'ı tutuklamak üzere geldiği Tümen karargâhında Tanz tarafından tutuklanır. Grau'nun adamları onu kurtarmak için geldiklerinde çıkan çatışmada Grau açılan ateşle öldürülür | Grau bizzat Tanz tarafından vurularak öldürülür |
| Hartmann savaştan sonra Fransa'da kalır | Savaştan sonra Hartmann ve Ulrike evlenerek Almanya'nın kırsalına giderler ve orada saklanırlar. |
| Tanz savaş sonrasında Doğu Almanya hükümetinde askeri danışman olarak çalışır | Tanz savaş suçları için yargılanmış ve cezasını çektiği hapishaneden yeni salıverilmiştir. |
| Tanz, anma toplantısı yemeğine Kahlenberg ve Von Seydlitz-Gable tarafından davet edilir | Tanz, Panzer tümeninden eski asker arkadaşlarına yemekte bir konuşma yapmaktadır |
| Prevert'in Tanz'la karşılaşmasını Harmann ayarlar. Araştırmanın bu bölümünü Hartmann yapmış, bilgileri o toplamıştır |
Çıkış tarihleri
"Generallerin Gecesi" filminin bazı ülkelerdeki ilk gösterim tarihleri şöyledir[2][3]:
| Tarih | Ülke | Gösterim adı | Not |
|---|---|---|---|
| 29 Ocak 1967 | Birleşik Krallık | The Night of the Generals | İlk gösterim |
| 2 Şubat 1967 | ABD (New York) | The Night of the Generals | Kısıtlı gösterim |
| 24 Şubat 1967 | Tüm ABD | The Night of the Generals | |
| 7 Mart 1967 | Batı Almanya | "Die Nacht der Generale" | |
| 13 Mart 1967 | İsveç | "Generalernas natt" | |
| 1 Nisan 1967 | Fransa | "La nuit des généraux" | |
| 5 Mayıs 1967 | Finlandiya | "Kenraalien yö" | |
| 5 Mayıs 1968 | Danimarka | "Generalernes nat | |
| 25 Ocak 1971 | Türkiye | "Generallerin Gecesi" |
Kaynakça
- "The Night of the Generals (1967)/awards" (İngilizce). IMDb. 17 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2010.
- "The Night of the Generals (1967)/Release dates for" (İngilizce). IMDb. 14 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2011.
- "Milliyet Gazetesi Arşivi". gazetearsivi.milliyet.com.tr. 19 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2011.