Kıble

Kıble, bazı dinlerde tapınma sırasında yönelinen doğrultuyu anlatır. Bazı dini gruplar haricinde Müslümanların ibadet (namaz) sırasında yöneldikleri yer Mekke'de bulunan Mescid-i Haram'daki Kâbe'dir.

Başlığın diğer anlamları için Kıble (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Dünyanın her yerinden Mekke'deki Kâbe'ye yönelim

Etimoloji ve anlam

"Taraf, yönelme" anlamlarına gelen "kıble" kelimesi; bazı araştırmacılara göre, Frig tanrıçası Kibele isminden gelmektedir.[1][2][3] Kur'ân'daki "kıbelel mescid'el haram" ifadesi ise; "Mescid-i Haram tarafına" anlamındadır.

İslam'da kıble tarihi
Kıbleye doğru dua eden bir hacı

Muhammed'in, başlangıçta Mescid-i Haram'a yönelerek ibadet yaptığı, daha sonra Kudüs şehrindeki Mescid-i Aksa'ya yöneldiği, bir süre sonra kıble ile gelen vahiy üzerine yeniden Mescid-i Haram'a yönelerek ibadet yapmaya başladığı ifade edilir.

Muhammed'in Medine öncesi hayatını hayatı ve bununla bağlantılı olarak Kur'an'ın ilk yazılım yeri ve Müslümanların ilk kıblesinin neresi olduğu konusu 1970'li yıllardan bu yana sarsıcı tartışmaların konusudur. Arkeolojik araştırmalarda Mekke'nin rivayet edilenin aksine İslam'ın kuruluş yıllarına göre daha yeni bir şehir olarak ortaya çıkışı, bilinen tarih kaynaklarında ve haritalarda adının 8. yüzyıl öncesinde geçmemesi,[4] ticaret yolları üzerinde olmamasının yanında tarım açısından arazinin uygunsuz oluşu,[5] erken dönem İslam tarihi hakkında ipuçları veren Kur'an ve hadis rivayetlerinde tanımlanan bazı yer isimleri ve özellikleri ile Mekke coğrafi yapısının uyuşmaması gibi nedenlerle bazı kişiler Muhammed'in gerçek olmayan kurgusal bir kişilik olduğuna inanmışlardır. Kanadalı arkeolog ve İslam tarihi araştırmacısı Dan Gibson ise araştırmalarında ulaştığı en eski camilerin kıble duvarları ve mihrap yönlerinin Petra'yı göstermeleri[6] nedeniyle, bu bulgularla ayet, hadis ve siyer kaynaklarındaki diğer ipuçlarını bir araya getirerek Muhammed'in Petra'da yaşamış ve buradan Medine'ye göç etmiş olduğu sonucuna ulaşmıştır. Ona göre Müslümanların ilk kıblesi hiçbir zaman Kudüs'teki Mescid-i Aksa olmamış, aksine Petra'da Al-Lat tapınağı olarak kullanılan Kâbe olmalıydı. Bu yapı Müslümanların iç savaşlarından birisi olan Abdullah bin Zübeyr ayaklanması sırasında mancınıklarla yıkılmış, İbni Zübeyr karataşı Kâbe'de bulunan diğer kutsal eşyalarla birlikte alarak Emevi saldırıların uzakta, bugünkü Mekke'nin bulunduğu yere taşımış ve yeni tapınağı burada inşa etmişti. Emevilere karşı Abbasilerin desteğini kazanan yeni mekan birkaç yüzyıllık bir geçiş dönemi sonunda tamamen benimsenmiş, yeni yapılan camilerin yönü Mekke'ye dönük olarak inşa edilmeye başlanmıştır. Ancak Emevi etkisinde kalan Kuzey Afrika ve Endülüs camileri yönlerini bambaşka bir yöne, Güney Afrika'ya çevirerek yeni kıbleye karşı çıkmaya devam etmişlerdir.[7][8]

Dış bağlantılar
Harici video
The Sacred City (2016) (Kutsal Şehir), Türkçe
Kansas Eyalet Üniversitesi'nin kıble çalışması, Türkçe

Ayrıca bakınız

Kaynakça
  1. "Kibele'den Sibel'e Kıble Sözcüğü - Bilal Aksoy". 26 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2020.
  2. Cahiliye Araplarının İlahları - Mahfuz Söylemez
  3. ""Kıble" Sözcüğünün Kökeni ve Anadolu Tanrıçası Kybele - Halikarnas Balıkçısı". 14 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2018.
  4. Holland, Tom; In the Shadow of the Sword; Little, Brown; 2012; p. 303: ‘Otherwise, in all the vast corpus of ancient literature, there is not a single reference to Mecca – not one’
  5. Crone, Patricia; Meccan Trade and the Rise of Islam; 1987; p.7
  6. https://www.mdpi.com/2077-1444/11/3/102/htm
  7. Data on Gibson's biography taken from his Web pages, his book Qur'ānic Geography and the Amazon author information to this book: 21 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 8 Nisan 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 26 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 30 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  8. Dan Gibson: Qur'ānic Geography (2011)
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.