Kalfat, Orta
Kalfat, Çankırı ilinin Orta ilçesine bağlı bir köydür.
| Kalfat | |
|---|---|
.svg.png.webp) | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Çankırı |
| İlçe | Orta |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 22 km² (8 mil²) |
| Rakım | 1.265 m (4.150 ft) |
| Nüfus (2010) | |
| • Toplam | 1,955 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (UDAZD) |
| İl alan kodu | 0376 |
| İl plaka kodu | 18 |
| Posta kodu | 18800 |
Tarihçe
Çok eski bir yerleşim yeri olduğu bilinen Kalfat'la ilgili ilk tarih kaydına Tunç Çağı'nda rastlanmaktadır. Bu konuda bilgiler yok denecek kadar azdır.
Tarihî kaynaklara göre Kalfat ve yöresi önce Hititler, sonra Paflagonyalıların eline geçti.
Kalfat’ın bugünkü yerleşim yerinde Paflagonlara ait bir kalenin bulunduğu, ancak bölgenin yaşamış olduğu pek çok deprem yüzünden ayakta kalamadığı bilinmektedir. Hititler dönemine ait olarak ise, höyük ve nekropol alanı bulunmaktadır. Yani büyük mezarlık ve kabristan olarak Kalfat civarı merkezdir denilebilir.
Kalfat ve çevresini daha sonra Persler ele geçirmişlerdir. Persler uzun süre bölgede kalamamışlardır. İskender’in doğu seferinde yöreyi topraklarına kattığı görülmektedir. Romalılar yaklaşık 450 yıl bölgeye hakim olmuşlardır. M.S. 350 yıllarında Bizanslılar, Doğu Roma İmparatorluğu'nun bölgedeki hakimiyetine son vermişlerdir.
Bizanslılar ise 1082 yılına kadar bölgede hüküm sürmüşlerdir. Türklerin 1050 yıllarında gelişi ile bölge günümüze kadar Türk yurdu olarak örnek bir belde olmuştur.
Coğrafya
Kalfat, Karadeniz Bölgesinde Çankırı ilinin Orta ilçesine bağlı Merkez bir kasabadır. Yerleşim yeri olarak, Dumanlı Dağlarındaki çeşitli sıra dağlardan oluşan tepelerin güneyindeki siperlerde kurulmuştur. Çanak biçimindeki bir arazi üzerine oturmuştur. Çal tepesinin tam önünde ve biraz da yamaçlarında; batısında Büyük Dünnek tepesi, güneyinde Avrat Kırağı (Hırağı), güneybatısında Harmankaya ve doğusunda Gölcük ile Arpalıklar'la çevrili bir yerleşimi mevcuttur. Devrez’in önemli kollarından olan Kalfat Çayı, kasabayı tam ortasından geçerek ikiye böler. Yerleşiminin olduğu arazinin jeolojik yapısı ise; genel olarak bazalt, volkanik tüf ve kaplama şeklinde olup, deprem bölgesidir.
Yüzölçümü 102 km2'dir. Çankırı ilinin en büyük arazisine sahip beldesidir. Güneyinde Orta, kuzeyinde ise Atkaracalar İlçesine sınırdır. Güneydoğusunda Karaağaç ve Sakarcaören köyleri, güneybatısında ise Kanlıca ve Salur, batısında Hacılar ve Yalak Çukurören köyleri ile kuzeybatısında Saçak Beldesi, kuzey ve kuzeydoğusunda Atkaracalar ilçesine bağlı Ilıpınar ve Demirciören ile Kurşunlu İlçesine bağlı Sünürlü köyleri ile doğusunda Sakaeli ve Kırsakal köyleri ile çevrilidir.
Kalfat’ın bazı yerleşim yerlerine uzaklıkları ise şöyledir. Çankırı’ya 74, Ankara’ya 110, İstanbul’a 400, Bolu’ya 150, Samsun’a 376 km'dir. Ayrıca; Orta ilçesine 4, Atkaracalar'a 19, Şabanözü'ne 28, Çerkeş ve Kurşunlu’ya 29, Ilgaz’a 50, Çubuk ilçesine 70 ve Tosya ilçesine ise 105 km'dir. Kalfat topraklarının büyük bir kısmı Gülbahar Hatun tarafından vakfedilmiştir.
Sosyal Hayat
Kalfat'ta sosyal hayat dışarıya bağımlıdır. Bayramlarda ve tatillerde köye gelenler ile köyde yaşam hareketlenir. Askere giden gençler için sosyal faaliyetler düzenlenir. Ramazan ayı Kalfat'ta çok özel geçer. Köy halkı iftarını topluca açar ve ardından akşam sohbetleri ve eğlenceler düzenlenir.
Her yıl düzenlenen "yağmur duası" geleneği vardır. 600 küsur yıldır süregelen bu gelenek köy halkı için çok önemlidir. Yurt içi ve yurt dışından çok fazla katılım olur. Gençlerin çeşitli sosyal, kültürel ve spor oyunlarından çevre ile irtibatları mevcuttur. Özellikle orta yaştakiler ve yaşlıların yüzük oyunları, ferfeneleri ve yaren sohbetleri meşhurdur.
Düğün, kına, bayram, asker gönderme ve olağanüstü olaylar dışındaki sosyal hayatı yerleşik olanlar için şöyle anlatabiliriz; Akşamları genellikle karşılıklı ziyaret ve misafirliklerle geçer. Yemekler yenilir, çaylar içilir ve sohbetler yapılır. Az sayıda da olsa odalarda yaşlılar toplanırlar. Konuşup her şeyi tartışırlar, kitap ve kuran okurlar, şakalaşırlar. Hemen her akşam hatta geceleri kız ve genç erkekler zaten sürekli haberli ve arkadaştırlar.
Kalfatlılar bir araya geldiklerinde çok güzel sohbetler olur. Karşılıklı takılma ve atışma yaygındır. Bunun dışında çeşitli memleket meseleleri, siyaset, dini konular, spor gibi. TV son yıllarda sohbetlere engel olmaktadır. Bu konuların yanında Kalfat ve Kalfatlıların çeşitli mesele ve sorunları konuşulur.
İklim
Kalfat bulunduğu konum itibarıyla Karadeniz Bölgesi'nde olmasına rağmen karasal iklim bölgeye hakimdir. Kışları uzun süreli ve soğuk geçer, yazları ise sıcak ve kısa sürer. Bu nedenle genel olarak; yazları kurak ve sıcak, kışları ise soğuk ve çoğunlukla karla kaplıdır. Hava sıcaklıkları ise; kışın -5 ile -25derece arasında yazın ise sıcaklık 15 ile 35 derece arasında değişir. 2002 yılındaki kışta sıcaklık ortalama -24 derecede seyretmiştir. Topraktaki don derinliğinin kış boyunca 25 cm'ye kadar indiği görülmüştür. Genel olarak hızlı esen kuzeybatı rüzgârları, ilkbahardaki kuzey rüzgârları, yazın batıdan esen rüzgârlar ile kışın yine kuzeybatı rüzgârları süreklilik arz ederler. Kalfat çok sert bir iklime sahiptir. Bu sebeple meyvecilik, sebzecilik ve benzeri işlerde riskler ve problemler yaşanmaktadır. Bu durum da tarım ve hayvancılığı olumsuz yönde etkilemektedir.
Bitki Örtüsü
Köy arazisi genelde yayla biçiminde çıplak ve kıraç görünümdedir. Kalfat çayı yatağı boyunca ve diğer küçük dere boylarında söğüt ve kavak çok yaygındır. Ayrıca çalılık ve çok az sayıda meyve ağacı vardır. Karasivri Tepesi başta olmak üzere Gökkaya’nın Doruk, Çimencik, Sarıkayaönü, Gündoğdu ve AkkuTabii gibi bölgeler ormanlıktır. Sarıçam ve karaçam ile dağ kavağı en yaygın olan ağaç türlerindendir. 1970'Ii yıllardaki ağaçlandırmadan sonra önemli ölçüde ve çok büyük çapta Kalfat Ormanı genişlemekte ve gelişmektedir. Tabii ki bunda küçükbaş hayvan sayısının azalmasının da etkisi vardır.
Her şeye rağmen köy halkı yüzyıllardır ormanını (Korudağı) kendisi korumaya çalışmış ve bunda da başarılı olmuştur. İlkbahar mevsiminde bölgeye çok güzel bir bitki örtüsü hakim olur. Son yıllarda ağaç ve ağaçlandırmada gözle görünür bir artış vardır. Bölgede çayır ve meralar geniş alan kaplamaktadır.
Bitki örtüsü ve bitki türleri bakımından, Türkiye’de incelenmeyen dağlardan birisi de, Dumanlı Dağlarıdır. Bu sebeple dağın bitki örtüsünün ve çeşitliliğinin incelenmesi buna ilaveten kalitesinin de tescillenmesi maksadı ile ilmi araştırmalara büyük ihtiyaç vardır.
Yapılan ciddi araştırmalardan birisi de; Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsünden Sn. Ahmet DURAN beyin tez çalışması bilimsel ve ilmi yöntemlerin takip edilerek incelenmesi bakımından kayda değer ve büyük emeklerle hazırlanmıştır. Dumanlı Dağlarının bitki örtüsü, bitki kalitesi ve çeşidi bakımından çok özet olarak şunları söyleyebiliriz: Dumanlı Dağlarında eşsiz bir bitki örtüsü vardır. Bu çalışmada 677 bitki örneği değerlendirmeye alınmış olup, 66 familya’ya (bitki ailesine) ait, 234 cins ve 408 tür ve tür altı düzeyde takson tespit edilmiştir. Endemizm oranı %8,5'tir. Teşhis edilen türlerden 30’u A-4 karesi için ilk ve yeni kayıttır. Özellikle kekik çeşidi ve kalitesi bakımından çok iyi durumda bulunmuştur.
Toprak Yapısı
Kalfat topraklarının çoğunluğu, üçüncü jeolojik zamanda meydana gelen ve Galetya masifinin içinde bulunan topraklardır. Bu yapı içerisinde de; kum, çakıl, mil ve silt gibi su tortuları bölgeyi kaplamıştır. Humuslu toprağı azdır. Su yataklarında ve eteklerinde 2 metre derinlik içinde kum ve çakıllı yeni toprak yapısı oluşmaktadır. Toprakların tabii eğilimi %2’den fazladır. Kireçsiz kahverengi topraklar da bazı bölgelerinde mevcuttur. Kalfat Kasabası bulunduğu yer itibarıyla ikinci derecede deprem kuşağı üzerinde yer almaktadır.
Çerkeş – Kurşunlu ve Ilgaz’ın 1942 yılında yaşadığı büyük deprem ile 2000 ve 2001 yıllarındaki depremler Kalfat’ı da çok etkilemiş olup, özellikle Sünnetçiler ve Nevzat Ayaz mahallelerinde başta cami olmak üzere büyük hasar meydana gelmiştir. Denizaltı lavlardan oluştuğu bilinen kırmızı kalkerler de bölgede oldukça sık görülür. Her şeye rağmen Kalfat topraklarının tamamı tarıma elverişlidir. İklim durumuna göre toprak yapısı daha kalitelidir.
Nüfus
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2010 | 1.955 |
| 2006 | 2.673 |
| 2000 | 3.342 |
| 1990 | 3.020 |
| 1980 | 2.908 |
| 1970 | 2.300 |
| 1965 | 2.135 |
| 1955 | 1.790 |
| 1933 | 1.262 |
| 1926 | 1.228 |
| 1923 | 1.011 |
Ünlü Kişiler
Eski Londra belediye başkanı ve Birleşik Krallık'ın şu anki yeni başbakanı Boris Johnson'ın kökleri Kalfat'tan gelmektedir. Başbakanın ailesi köyde "Sarıoğlangiller" olarak anılmaktadır. Politikacının büyük büyük dedesi, Hacı Ahmet Rıza Efendi'nin 1813'te doğup yaşadığı ev hala ayakta durmaktadır. Hacı Ahmet Rıza Efendi'nin oğlu Ali Kemal Paşa ise bir süre Osmanlı İmparatorluğu'nda dahiliye nazırlığı (içişleri bakanlığı) yapmış bir gazetecidir. Boris Johnson, Ali Kemal'in İngiliz asıllı ilk eşinden doğma Osman Kemal'in oğlu Stanley Johnson'ın oğludur.
Boris Johnson, İngiliz Muhafazakâr Parti parlamenteri olup, bir dönem 'The Spectator' dergisinin genel yayın yönetmenliğini yapmış ve 1 Mayıs 2008 tarihinde Muhafazakâr Parti adayı olarak Londra belediye başkanlığı seçimini kazanıp bu görevini 2016 yılına kadar sürdürmüştür. 23 Temmuz 2019 tarihinde partinin başkanı olarak görevlendirilmiş ve Birleşik Krallık başbakanlığını devralmış, Başbakanlık Konutu olan Downing Caddesi 10 Numara'ya yerleşmiştir ve bu vesileyle Ali Kemal'le olan bağı yeniden gündeme gelmiştir.