Katy Jurado
Katy Jurado (d. 16 Ocak 1924 - ö. 5 Temmuz 2002) ödüllü Meksikalı oyuncu. 1950'lerden sonra Hollywood'un da aranılan oyunculerden biri oldu, buna rağmen ABD vatandaşlığına geçmedi.
Katy Jurado | |
---|---|
Doğum |
María Cristina Estela Marcela Jurado García 16 Ocak 1924 Guadalajara, Jalisco, Meksika |
Ölüm |
5 Temmuz 2002 (78 yaşında) Cuernavaca, Meksika |
Ödüller | Altın Küre High Noon (Kahraman Şerif) (1952) |
İmza | |
|
Sinemada aktif olarak çalıştığı 1940'lı yıllardan 1990'lı yıllara kadar 80'den fazla sinema filminde oynadı. 1954'te Spencer Tracy'yle oynadığı Broken Lance (Kırık Mızrak) filmindeki rolü için Oscar'a aday gösterildi. High Noon (Kahraman Şerif) (1952) filmiyle de "en iyi yardımcı kadın oyuncu" dalında Altın Küre ödülünü aldı.[1]
1959 - 1963 yılları arasında aktör Ernest Borgnine ile evliydi. Çalkantılı geçen bu evliliğin sonunda Borgnine onun için "Çok güzel bir kadın, ama kaplan kadar yırtıcı" demişti.[2]
Biyografisi
16 Ocak 1924 tarihinde Meksika'nın Jalisco eyaletinin başkenti olan Guadalajara'da María Cristina Estela Marcela Jurado García adıyla dünyaya geldi. Çocukluğu ve ilk gençliğini geniş toprakları olan varlıklı ailesinin yanında lüks içinde geçirdi. Federal hükümet topraksız köylülere dağıtmak üzere ailesinin topraklarına el koyunca, aristokrat ideallerine sıkı sıkıya bağlı olan ailenin gerçek reisi anneannesi ile yaşamaya başladı. Gazeteci olmaya çalışırken 16 yaşında ünlü sinema yıldızı Emilio Fernandez'in ilgisini çekti. Fernandez ona birkaç filminde rol vermek istedi ama onun oyuncu olmasını istemeyen anneannesinin itirazı ile karşılaştı. O da aile baskısından kurtulmak için bu kez aktör Víctor Velázquez ile evlendi.
No matarás (1943) adlı filmle sinemaya ilk adımını attığında Meksika sineması altın çağını yaşıyordu.[2] Çarpıcı güzelliği ve kendi güvenli tavırlarıyla hem Meksika sineması hem de Hollywood'da azimli ve güçlü kadınları canlandırdı. Kızılderililere özgü hatları Meksika sinemasında çok tutulan, baştan çıkartıcı Femme fatale rolleri almasını sağladı. Oyunculuğun yanı sıra radyo muhabirliği ve köşe yazarlığı da yapıyordu ve boğa güreşlerinin kritiğini yazıyordu. Zaten John Wayne ve kendisi de bir boğa güreşçisi olan yönetmen Budd Boetticher onu bir boğa güreşi arenasında keşfettiler. Boetticher Meksika'da çektiği otobiyografik filmi Bullfighter and the Lady'de (1951) ona rol verdi. Luis Buñuel de onu Meksika melodramı El Bruto'da (1953) oynattı. İngilizcesi çok zayıftı, repliklerini fonetik olarak söylüyordu. Nihayet 1952'de High Noon'la (Kahraman Şerif) (1952) Hollywood'daki ilk büyük çıkışını yaptı, bu filmde Gary Cooper'ın bar sahibi eski sevgilisini canlandırıyordu. Bu rolüyle "en iyi yardımcı kadın oyuncu" dalında Altın Küre ödülünü kazandı.
Hollywood'da daha önce Lupe Velez, Dolores del Rio ve Rita Hayworth gibi oyuncular tarafından canlandırılan ateşli, seksi ama iki boyutlu, klişeleşmiş "Meksikalı/Latin kadın" rollerine farklı bir derinlik ve itibar kazandırdı. Çoğunlukla westernlerde oynadı. Diğer Güney Amerikalı oyuncular gibi kalıcı sözleşmelerle kendini hemen Hollywood'a bağlamadı, aralarda ülkesine dönerek orada da önemli filmler yapmaya devam etti.
1954'te Edward Dmytryk'in yönettiği Broken Lance'de (Kırık Mızrak) Spencer Tracy'nin kızılderili karısı rolüyle "en iyi yardımcı kadın oyuncu" Oscar'ına aday gösterildi. Bu ödüle aday gösterilen ilk Meksikalı kadın oyuncu oldu. The Badlanders (1958) filminde başrolü paylaştığı Ernest Borgnine'la 1959'da evlendi. Çalkantılı geçen bir evliliğin ardından 1963'te boşandılar.
Marlon Brando'nun yönettiği (ve oynadığı) tek film olan One-Eyed Jacks'te (1961) Karl Malden'ın karısı rolündeydi. Daha sonra Arrowhead'de (1953) Charlton Heston'la, Trapeze'de (1956) Burt Lancaster'le, Man from Del Rio'da (1956) Anthony Quinn'le oynadı. Quinn de onun gibi Meksikalıydı ama Jurado hiçbir zaman Anthony Quinn'in yaptığı gibi ABD vatandaşlığına geçmedi. Barabbas (1962) ve The Children of Sanchez (Sanchez'in Çocukları) (1978) filmleriyle iki kez daha Anthony Quinn'le birlikte oynadı. Televizyonda da ağırlıklı olarak westernlerde oynadı. Elvis Presley filmi Stay Away, Joe'da (1968) oynadıktan sonra intihara teşebbüs etti ve temelli olarak ülkesi Meksika'ya yerleşti. Ara sıra tekrar ABD'ye geliyor ve Amerikan filmlerinde daha küçük rollerde oynuyordu. Bunlardan en dikkat çekenler Pat Garrett & Billy the Kid (1973) ve John Huston'ın yönettiği Under the Volcano'dur (1984).
5 Temmuz, 2002'de Meksika, Cuernavaca'daki evinde akciğer ve kalp rahatsızlığı nedeniyle 78 yaşındayken hayatını kaybetti.
Filmleri
- Un Secreto de Esperanza (2002) .... Esperanza
- The Hi-Lo Country (1998) .... Meesa
- Evangelio de las Maravillas, El (1998) .... Mamá Dorita
- "Te sigo amando" (1996) TV dizisi .... Justina
- "Más allá del puente" (1994) TV dizisi .... La Jurada
- Lady Blue (1985) (TV) .... Doña Maria Theresa
- "Lady Blue" .... Dona Maria (1 bölüm, 1985)
- "a.k.a. Pablo" (1984) TV dizisi .... Rosa Maria Rivera (1984)
- Under the Volcano (1984) .... Senora Gregoria
- D.F./Distrito Federal (1981)
- Evita Peron (1981) (TV) .... Doña Juana
- Barrio de campeones (1981)
- La Seducción (1980) .... Isabel
- La Viuda de Montiel (1979) .... Mama Grande
- "Tales of the Unexpected" .... Kadın (1 bölüm, 1979)
- The Children of Sanchez (1978) .... Chata
- El Recurso del método (1978) .... La Mayorala
- "Baretta" .... Rosa Canzone (1 bölüm, 1977)
- El Elegido (1977) .... Doña Paz
- Los Albañiles (1976) .... Josefina
- Pantaleón y las visitadoras (1975) .... Chuchupe
- Once Upon a Scoundrel (1974) .... Delfina hala
- Fe, esperanza y caridad (1974) .... Eulogia
- Pat Garrett & Billy the Kid (1973) .... Mrs. Baker
- "Alias Smith and Jones" .... Carlotta (1 bölüm, 1972)
- Rancho del miedo (1971) .... Sara Verdugo
- A Little Game (1971) (TV) .... Laura
- The Bridge in the Jungle (1971) .... Angela, Cadı
- "The Virginian" .... Mama Fe (1 bölüm, 1970)
- Faltas a la moral (1970) .... Chelo's üvey kızkardeşi
- Un Hombre solo (1969)
- Any Second Now (1969) (TV) .... Señora Vorhis
- La Puerta y la mujer del carnicero (1968) .... Remedios (bölüm "La mujer del carnicero")
- Stay Away, Joe (1968) .... Annie Lightcloud
- A Covenant with Death (1967) .... Eulalia Lewis
- Smoky (1966) .... Maria
- La Bandida (1963)
- "The Eleventh Hour" .... Rose Ramirez (1 bölüm, 1962)
- "Death Valley Days" .... La Tules (1 bölüm, 1962)
- I Briganti italiani (1962) .... Assunta Carbone
- Barabba (1961) .... Sara
- Y Dios la llamó Tierra (1961)
- One-Eyed Jacks (1961) .... Maria Longworth
- "The Westerner" .... Carlotta (1 bölüm, 1960)
- "The Rifleman" .... Julia Massini (1 bölüm, 1959)
- The Badlanders (1958) .... Anita
- Dragoon Wells Massacre (1957) .... Mara Fay
- "Playhouse 90" .... Sister Monica (1 bölüm, 1957)
- Man from Del Rio (1956) .... Estella
- Trapeze (1956) .... Rosa
- "Climax!" .... Margo Nieto (1 bölüm, 1956)
- Trial (1955) .... Mrs. Consuela Chavez
- The Racers (1955) .... Maria Chávez
- Tehuantepec (1954)
- Broken Lance (1954) .... Señora Devereaux
- Arrowhead (1953) .... Nita
- San Antone (1953) .... Mistania Figueroa
- El Bruto (1953) .... Paloma
- Corazón y la espada, El (1953) .... Lolita
- "Mr. & Mrs. North" .... Lolita Alvarez (1 bölüm, 1952)
- High Noon (Kahraman Şerif) (1952) .... Helen Ramírez
- Mujer de medianoche (1952)
- Cárcel de mujeres (1951) .... Lupe
- Bullfighter and the Lady (1951) .... Chelo Estrada
- El Sol sale para todos (1950)
- Cabellera blanca (1950)
- El Seminarista (1949) .... Chayito
- Prisión de sueños (1949)
- Hay lugar para... dos (1949)
- El Último chinaco (1948)
- Nosotros, los pobres (1948) .... La que se levanta tarde
- Guadalajara pues (1946)
- La Viuda celosa (1946)
- Rosa del Caribe (1946)
- El Museo del crimen (1945) .... Sara Ramos
- Soltera y con gemelos (1945) .... Gloria
- La Sombra de Chucho el Roto (1945)
- Bartolo toca la flauta (1945)
- Balajú (1944)
- La Vida inútil de Pito Pérez (1944)
- Internado para señoritas (1943)
- No matarás (1943)