John Wayne

John Wayne (d. 26 Mayıs 1907 – 11 Haziran 1979), Oscar en iyi erkek oyuncu ödülünü almış, kariyerine 1920'lerde, sessiz filmlerle başlamış Amerikalı oyuncu. 1940 ile 1970'li yıllar arasında baştagelen yıldızlardandır. Özellikle kovboy filmleri ve II. Dünya Savaşı konulu filmleriyle meşhur olsa da, çok çeşitli türlerde, biyografilerde, romantik komedilerde, polis dramlarında ve başka pek çok tarzda filmde oynamıştır. Haşin ve bireyci bir erkeklik örneği oluşturarak kalıcı bir Amerikan ikonu haline gelmiştir. The Alamo filminin çekiminde Wayne, günde 5 paket sigara içmiştir. Kariyerinin başlangıcında bazı rolleri alabilmek için farklı bir yürüme şeklini öğrenmiştir.

Şarkı için John Wayne (şarkı) sayfasına bakınız.
John Wayne
Doğum Marion Robert Morrison
26 Mayıs 1907(1907-05-26)
Winterset, Iowa, ABD
Ölüm 11 Haziran 1979 (72 yaşında)
Diğer isim(ler)i Marion Michael Morrison
İmza

Gençliği ve üniversite yılları
John Wayne'in Winterset, Iowa'daki doğum yeri

John Wayne, Marion Robert Morrison ismi ile Iowa eyaletinin Winterset kasabasında, 1907 yılında doğdu. Anne ve babası bir sonraki oğullarına Robert ismini vermek isteyince, ismini'Marion Michael Morrison olarak asıllıydı ve Amerikan İç Savaşı gazisi bir babanın oğluydu. Annesi Mary Alberta Brown ise İrlanda asıllıydı. Wayne'in ailesi 1911'de Kaliforniya'nın Glendale şehrine taşındılar. Buradaki komşuları John'a "Koca Dük" diye hitap etmeye başladılar çünkü takma adı küçük dük olan Airedale teryesi köpeğini yanına almadan hiçbir yere gitmezdi. John "Dük" lakabını "Marion" ismine tercih etti ve bu ismi hayatının sonuna kadar taşıdı.[1]

Dük Morrison'ın çocukluğu, babası parayı iyi idare edemeyen biri olduğu için yoksulluk içinde geçmiştir. Dük başarılı ve popüler bir öğrenciydi. Erken yaşta boy atarak Glendale Lisesi'nin yıldız amerikan futbolu oyuncularından biri oldu ve mezun olunca Güney Kaliforniya Üniversitesi'ne kabul edildi.[1]

Wayne, gençliğinde yerel Hollywood film stüdyolarında atları nallayan bir adamın dondurmacı dükkânında da çalışmıştır. Ayrıca, ileride katılacağı bir Mason locası tarafından işletilen, bir genç masonlar organizasyonu olan Order of DeMolay örgütünün aktif üyelerinden biri olmuştur.

Wayne'in, Amerikan Deniz Harp Akademisi'ne başvurusu kabul edilmedi. Bunun üzerine Truva Şövalyeleri üyesi olduğu ve Sigma Chi Kardeşliği'ne katıldığı Güney Kaliforniya Üniversitesi'ne başladı. Wayne, üniversitenin efsanevi Howard Jones'un koçluğunu yaptığı Amerikan futbol takımında da oynamıştır. Sahilde yüzerken geçirdiği sözde kaza spor kariyerine son vermiştir, yalnız Wayne daha sonraları, o dönemde koçunun kazanın gerçek sebebini öğrenmesi durumunda göstereceği tepkiden korktuğunu açıkladı. Spor bursunu kaybedince parası olmadığı için okula devam edemedi.[1][2]

Üniversitedeyken, yerel film stüdyolarında çalışmaya başladı. Kovboy filmlerinin yıldızı Tom Mix, futbol bileti karşılığında Wayne'e sahne eşyaları departmanında yaz süresince bir iş buldu. Yönetmen John Ford ile uzun yıllar sürecek bir arkadaşlık kurarak ufak roller kapmaya başladı. Bu dönemde, üniversitedeki takım arkadaşlarıyla Richard Cromwell ve Jack Holt'un başrollerini paylaştığı Maker of Men adlı 1930 yapımı filmde göründü.

Oyunculuk kariyeri
The Searchers'da John Wayne
Filmleri
  • Brown of Harvard (1926)
  • Bardelys the Magnificent (1926)
  • The Great K & A Train Robbery (1926)
  • Annie Laurie (1927)
  • The Drop Kick (1927)
  • Mother Machree (1928)
  • Four Sons (1928)
  • Hangman's House (1928)
  • Speakeasy (1929)
  • The Black Watch (1929)
  • Noah's Ark (1929)
  • Words and Music (1929)
  • Salute (1929)
  • The Forward Pass (1929)
  • Men Without Women (1930)
  • Born Reckless (1930)
  • Rough Romance (1930)
  • Cheer Up and Smile (1930)
  • The Big Trail (1930)
  • Girls Demand Excitement (1931)
  • Three Girls Lost (1931)
  • Arizona (1931)
  • The Deceiver (1931)
  • Range Feud (1931)
  • Maker of Men (1931)
  • The Voice of Hollywood No. 13 (1932) (kısa metrajlı film)
  • Running Hollywood (1932) (kısa metrajlı film)
  • The Shadow of the Eagle (1932)
  • Texas Cyclone (1932)
  • Two-Fisted Law (1932)
  • Lady and Gent (1932)
  • The Hurricane Express (1932)
  • The Hollywood Handicap (1932) (kısa metrajlı film)
  • Ride Him, Cowboy (1932)
  • That's My Boy (1932)
  • The Big Stampede (1932)
  • Haunted Gold (1932)
  • The Telegraph Trail (1933)
  • The Three Musketeers (1933)
  • Central Airport (1933)
  • Somewhere in Sonora (1933)
  • His Private Secretary (1933)
  • The Life of Jimmy Dolan (1933)
  • Baby Face (1933)
  • The Man From Monterey (1933)
  • Riders of Destiny (1933)
  • College Coach (1933)
  • Sagebrush Trail (1933)
  • The Lucky Texan (1934)
  • West of the Divide (1934)
  • Blue Steel (1934)
  • The Lawless Frontier (1934)
  • Helltown (1934)
  • The Man from Utah (1934)
  • Randy Rides Alone (1934)
  • The Star Packer (1934)
  • The Trail Beyond (1934)
  • The Lawless Beyond (1934)
  • 'Neath the Arizona Skies (1934)
  • Texas Terror (1935)
  • Rainbow Valley (1935)
  • The Desert Trail (1935)
  • The Dawn Rider (1935)
  • Paradise Canyon (1935)
  • Westward Ho (film) (1935)
  • The New Frontier (1935)
  • Lawless Range (1935)
  • The Oregon Trail (1936)
  • The Lawless Nineties (1936)
  • King of the Pecos (1936)
  • The Lonely Trail (1936)
  • Winds of the Wasteland (1936)
  • Sea Spoilers (1936)
  • Conflict (1936)
  • California Straight Ahead! (1937)
  • I Cover the War (1937)
  • Idol of the Crowds (1937)
  • Adventure's End (1937)
  • Born to the West (1937)
  • Pals of the Saddle (1938)
  • Overland Stage Raiders (1938)
  • Santa Fe Stampede (1938)
  • Red River Range (1938)
  • Stagecoach (1939)
  • The Night Riders (1939)
  • Three Texas Steers (1939)
  • Wyoming Outlaw (1939)
  • New Frontier (1939)
  • Allegheny Uprising (1939)
  • Dark Command (1940)
  • Meet the Stars: Cowboy Jubilee (1940) (kısa metrajlı film)
  • Three Faces West (1940)
  • The Long Voyage Home (1940)
  • Seven Sinners (1940)
  • A Man Betrayed (1941)
  • Lady from Louisiana (1941)
  • The Shepherd of the Hills (1941)
  • Meet the Stars: Past and Present (1941) (kısa metrajlı film)
  • Lady for a Night (1942)
  • Reap the Wild Wind (1942)
  • The Spoilers (1942)
  • In Old California (1942)
  • Flying Tigers (1942)
  • Pittsburgh (1942)
  • Reunion in France (1942)
  • A Lady Takes a Chance (1943)
  • In Old Oklahoma (1943)
  • The Fighting Seabees (1944)
  • Tall in the Saddle (1944)
  • Flame of Barbary Coast (1945)
  • Back to Bataan (1945)
  • They Were Expendable (1945)
  • Dakota (1945)
  • Without Reservations (1946)
  • Angel and the Badman (1947) (aynı zamanda yapımcısı)
  • Tycoon (1947)
  • Red River (1948)
  • Fort Apache (1948)
  • Three Godfathers (1948)
  • Wake of the Red Witch (1948)
  • The Fighting Kentuckian (1949) (aynı zamanda yapımcısı)
  • She Wore a Yellow Ribbon (1949)
  • Screen Snapshots: Hollywood Rodeo (1949) (kısa metrajlı film)
  • Sands of Iwo Jima (1949)
  • Rio Grande (1950)
  • Screen Snapshots: Reno's Silver Spur Awards (1951) (kısa metrajlı film)
  • Operation Pacific (1951)
  • The Screen Director (1951) (kısa metrajlı film)
  • Screen Snapshots: Hollywood Awards (1951) (kısa metrajlı film)
  • Flying Leathernecks (1951)
  • Miracle in Motion (1952) (kısa metrajlı film) (sunucu)
  • The Quiet Man (1952)
  • Big Jim McLain (1952) (aynı zamanda yapımcısı)
  • Trouble Along the Way (1953)
  • Island in the Sky (1953) (aynı zamanda yapımcısı)
  • Hondo (1953) (aynı zamanda yapımcısı)
  • The High and the Mighty (1954) (aynı zamanda yapımcısı)
  • The Sea Chase (1955)
  • Screen Snapshots: The Great Al Jolson (1955) (kısa metrajlı film)
  • Blood Alley (1955) (aynı zamanda yönetmeni ve yapımcısı)
  • The Conqueror (1956)
  • The Searchers (1956)
  • The Wings of Eagles (1957)
  • Jet Pilot (1957)
  • Legend of the Lost (1957)
  • I Married a Woman (1958) (kısa rol)
  • The Barbarian and the Geisha (1958)
  • Rio Bravo (1959)
  • The Horse Soldiers (1959)
  • The Alamo (1960) (aynı zamanda yönetmeni ve yapımcısı)
  • North to Alaska (1960)
  • The Challenge of Ideas (1961) (kısa metrajlı film) (sunucu)
  • The Comancheros (1961) (aynı zamanda yönetmeni)
  • The Man Who Shot Liberty Valance (1962)
  • Hatari! (1962)
  • The Longest Day (1962)
  • How the West Was Won (1962)
  • McLintock! (1963)
  • Donovan's Reef (1963)
  • Circus World (1964)
  • The Greatest Story Ever Told (1965)
  • In Harm's Way (1965)
  • The Sons of Katie Elder (1965)
  • Cast a Giant Shadow (1966)
  • El Dorado (1966)
  • A Nation Builds Under Fire (1967) (kısa metrajlı film) (sunucu)
  • The War Wagon (1967)
  • The Green Berets (1968) (aynı zamanda yönetmeni)
  • Hellfighters (1968)
  • True Grit (1969)
  • The Undefeated (1969)
  • No Substitute for Victory (1970) (belgesel)
  • Chisum (1970)
  • Rio Lobo (1970)
  • Big Jake (1971) (yardımcı yönetmen)
  • Directed by John Ford (1971) (belgesel)
  • The Cowboys (1972)
  • Cancel My Reservation (1972) (tanımlayıcı kısa rol)
  • The Train Robbers (1973)
  • Cahill U.S. Marshall (1973)
  • McQ (1974)
  • Brannigan (1975)
  • Rooster Cogburn (1975)
  • Chesty: Tribute to a Legend (1976) (belgesel) (sunucu)
  • The Shootist (1976)

William Fox Stüdyoları'nda iki sene boyunca haftada 35$ karşılığında figüranlık yaptıktan sonra ilk kez 1930 yılında The Big Trail adlı filmde rol aldı. Filmin yönetmeni Raoul Walsh, Wayne'i "keşfedince" ona sahne adı olarak Amerikan Bağımsızlık Savaşı generali "Deli Anthony" Wayne'e itafen "John Wayne"i koymuştur. Artık haftalığı 75$'a çıkarılmıştır. Stüdyodaki dublörler tarafından çalıştırılmış, binicilik ve koyboyluk becerilerini geliştirmiştir.[3]

John Wayne denince , ilk önce ayırt edilmemesi iki şey vardır. John Wayne ve John Ford. Biri mükemmel oyuncu , diğeride mükemmel bir Yönetmen , süper bir ikili olmuş , ve dönemde harika bir çıkış yakalamışlardır. Wayne ve Ford kombinasyonu çok iyi sürmüş , ve birbirinden harika filmler ortaya çıkmıştır. John Wayne'i bu derece iyi yapan isim hiç kaçınılmaz üstad Kovboy filmlerinin yönetmeni John Ford'dur.

The Big Trail, ilk epik "kovboy" filmi, ticari bir başarısızlık da olsa oyuncunun ekrandaki ilk referansı oldu. Ancak dokuz sene sonra, Stagecoach (1939) filmindeki performansı Wayne'i bir yıldız yaptı. Aradaki dönemde çoğunlukla Monogram Pictures şirketinde kovboy filmleri ve Mascot Stüdyoları için Kuzey Afrika'da geçen Üç Silahşorlar (1933) de dahil dizi filmler çekti: Aynı sene (1933), Alfred E. Green'in spekülatif başarısı (success de scandale) olan Baby Face adlı filmde küçük bir rol aldı.[4][5]

Wayne, 1928 yılından başlayarak takip eden 35 sene boyunca, aralarında Stagecoach (1939), She Wore a Yellow Ribbon (1949), The Quiet Man (1952), The Searchers (1956), The Wings of Eagles (1957), ve The Man Who Shot Liberty Valance (1962) adlı filmlerin de olduğu yirmiden fazla John Ford filminde yer aldı.

Internet Movie Database sitesine göre Wayne, rol aldığı filmlerin 142sinde başroldeydi. John Wayne'in en çok beğeni toplayan rollerinden biri yönetmenliğini William Wellman'ın yaptığı, senaryosunun Ernest K. Gann tarafından yazılmış bir kitabı konu aldığı The High and the Mighty (1954) filmindeydi. Kahraman bir havacı portresi oyuncuya farklı çevrelerin beğenisini kazandırdı. Island in the Sky (1953) da bu filme bağlantılıdır ve ikisi de bir yıl ara ile aynı yapımcılar, yönetmen, yazar, sinematograf, editör ve dağıtımcı tarafından yapılmışlardır.

1949 yılında All the King's Men filminin yönetmeni Robert Rossen Wayne'e filmdeki başrolü teklif etmiştir. Wayne senaryoyu pek çok bakımdan gayri-Amerikan bularak, rolü içerlenmiş bir tavırla reddetmiştir. Onun yerine rol alan Broderick Crawford, 1950'de Wayne'in de The Sands of Iwo Jima filmindeki rolü ile aday olduğu En İyi Erkek Oyuncu Oscar'ını kazanmıştır.

1962 Senesinde , yine bir John Ford filmi olan The Man Who Shot The Liberty Valence adlı filmde , bir diğer ünlü kovboy ve yıldız oyuncu James Stewart ve Lee Van Clef ile başrolleri paylaşır. Bu filmde , kasabanın en önde gelen güçlü isimlerinden biri olarak karşımıza çıkar. Eskisi kadar işlerle haşır neşir değildir ve kasabadan uzak bir yerde kendisine en yaptırıp , kargaşaya girmek istemez ama elinde olmadan kasabanın kötü güçlerden korunması için yine gücünü ortaya koyacaktır.

John Wayne 1969 yapımı True Grit filmindeki oyunculuğu ile Akademi Ödülleri En İyi Erkek Oyuncu ödülünü almıştır. Sands of Iwo Jima filmi ile aynı ödüle aday gösterilmiştir. Yönettiği iki filmden biri olan The Alamo En İyi Filmi adayı olmuştur. Diğer filmi The Green Berets (1968), Vietnam Savaşı döneminde yapılan ve çatışmayı destekleyen tek filmdir.[6]

The Searchers günümüzde de Wayne'in en iyi ve karmaşık oyunculuğunu sergilediği film olarak kabul edilmektedir. 2006 yılında Premiere Magazine dergisinin yaptığı sektör anketinde, oyuncunun Ethan Edwards karakterini canlandırışı sinema tarihinin en iyi 87. performansı olarak oylanmıştır.

Wayne tutucu idealleriyle tanınırdı. Motion Picture Alliance for the Preservation of American Ideals birliğinin kurulmasına yardımcı oldu ve bir dönem organizasyonun başkanlığını yaptı. Ateşli bir anti-komünistti, ve HUAC (House Un-American Activities Committee) taraftarı ve komünist idealler sempatizanı olmakla suçlanan oyuncuları kara listeye alma yandaşıydı.[7]

Playboy dergisi, Wayne ile 1971'de yaptığı tartışmalı röportajda, oyuncuya ABD'de zencilerin eşitlik konusunda attıkları büyük adımlar için ne düşündüğünü sormuştur. Wayne beyaz üstünlüğünün, zencilerin, eğitim düzeylerini arttırarak Amerikan toplumunda daha etkin bir rol almalarına dek devam edeceğini belirtmiştir.[8]

Wayne tarafından kurulmuş Batjac yapım şirketi adını The Wake of the Red Witch adlı filmdeki kurgusal taşımacılık şirketinden almıştır.

Hastalık dönemi

Wayne'e 1964 yılında akciğer kanseri tanısı kondu. Geçirdiği ameliyatta sol akciğerinin tamamı ve iki kaburga kemiği alındı. Kansere, ABD hükümetinin nükleer silah deneylerini yaptığı Utah eyaletinde çekilen The Conqueror filminin setinde yakalandığı söylentilerine rağmen, Wayne sebebin günde iki paket içmesi olduğuna inanıyordu.

Belki de sırf popülerliğinden ya da Hollywood'daki en meşhur cumhuriyetçi yıldız olmasından dolayı, Cumhuriyetçi Parti 1968 yılında Wayne'den başkan adayı olmasını talep etti. Wayne, halkın Beyaz Saray'da bir oyuncu görmek isteyeceğine inanmadığından bu teklifi reddetti. Yine de, arkadaşı Ronald Reagan'ın 1966 ve 1970'te Kaliforniya valisi adaylıklarını destekledi. oyuncue, tutucu Demokratik vali George Wallace'ın adaylığını koyduğu 1968 yılında seçime adaylığını koyması teklif edildi fakat bu da vuku bulmadı.[6]

Ölümü

John Wayne 11 Haziran 1979'da mide kanseri nedeniyle 72 yaşında öldü ve Corona del Mar'daki Pacific View Memorial Park mezarlığına defnedildi. Ölümünden sonra kısa bir süre boyunca Dük'ün ölüm yatağında dinini Katolik mezhebine değiştirdiği dedikoduları dolandı. 2003 yılında torunu papazlık rütbesini aldığında ve din değiştirmiş arkadaşı Bob Hope'un ölümünde bu hikâye tekrar yayıldı. Halbuki, Dave Grayson ve Dük'ün kızı Aissa da dahil yakınları Dük'ün bu iddia edilen din değişimi gerçekleştiğinde kendinde olmadığını açıklayarak bu söylentileri yalanladılar.

Wayne'in gençliğinden süregelen Katoliklik karşıtlığı Wayne ailesinde sürekli bir gerilime sebep açmasından ve ilk evliliğinin iddia edilen sebebi olmasından dolayı bu hiç şaşırtıcı değildir. Wayne'in Mason olmasına rağmen, ailesi Mason cenazesine başvurmamıştır.

Wayne üç kere İspanyol asıllı kadınlarla evlendi; Josephine Alicia Saenz, Esperanza Baur, ve Pilar Palette. Josephine'den dört çocuğu, Pilar'dan üç çocuğu olmuştur. Aralarında en çok tanınanlar Patrick Wayne adlı oyuncu ve John Wayne'in kızı olarak anılarını yazan Aissa Wayne'dir.

Josie Saenz ile aşk macerası üniversite yıllarında başladı ve evlenene kadar yedi yıl boyunca devam etti. Saenz Balboa'daki bir kumsal partisindeki tanışmalarında 15-16 yaşlarındaydı. Başarılı İspanyol bir iş adamının kızı olan Josie, Dük ile ilişkisini sürdürebilmek için hatırı sayılır bir muhalefete direndi. Ölümünden önceki yıllarda Wayne, eski sekreteri Pat Stacy ile mutlu bir beraberlik sürdürüyordu.[6]

John Wayne Kaliforniya'nın Newport Beach kentindeki evinde öldü. Newport Limanı'ndaki evinin yer aldığı bölge hala ilgi çekmektedir. Ölümünden sonra evi yıkılmış ve yeni sahipleri yerine başka bir ev inşa etmişlerdir.

John Wayne'in adı çeşitli yapılara verilmiştir. Bunların arasında Kaliforniya eyaletinin Orange County kentindeki John Wayne Havaalanı ve Washington eyaletindeki Iron Horse State Parkı'ndaki 100 milden uzun "John Wayne Pioneer Trail" adlı patika vardır.

Kaçırdığı roller
  • Mel Brooks Wayne'e Blazing Saddles filminde Mr. Taggert rolünü teklif etmiştir. John Wayne senaryoyu okuduktan sonra "Ben bu filmde Hobie Dampier Hutton, Wayne'in en yakın arkadaşı] olmadan rol alamam... ama görmek için sabırsızlanıyorum" demiştir. Bu rolü bir başka kovboy filmleri oyuncuü olan Slim Pickens kapmıştır. Wayne'in film tarihindeki en gülünç taklidi olabilecek rolü oynamasının nasıl olacağını hayal etmek yeterlidir.[9] oyuncu bunun dışında Blankman filminde başrol oynamayı kabul etmiş, fakat çekimler başlamadan ölmüştür.

Kaynakça
  1. "jwayne.com Jwayne.com". 8 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2006.
  2. "Geocities". 20 Kasım 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2006.
  3. "Thinkquest.org". 13 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2006.
  4. "biography.com makalesi". 6 Aralık 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2006.
  5. "jwayne.com makalesi". 8 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2006.
  6. "Jwayne.com". 8 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2006.
  7. Scott Wise The Film 100: A Ranking of the Most Influential People in the History of the Movies, Citadel Press Book/Carol Publishing Group: Secaucus, New Jersey (1998)
  8. http://www.imdb.com/name/nm0000078/bio
  9. washingtonpost.com

Biyografileri
  • Campbell, James T. "Print the Legend: John Wayne and Postwar American Culture". Reviews in American History, Volume 28, Number 3, September 2000, pp. 465–477
  • Shepherd, Donald, and Robert Slatzer, with Dave Grayson. Duke: The Life and Times of John Wayne. New York: Doubleday, 1985 ISBN 0-385-17893-X
  • Carey, Harry Jr. A Company of Heroes: My Life as an Actor in the John Ford Stock Company. Lanham, Maryland: Scarecrow Press, 1994 ISBN 0-8108-2865-0
  • Clark, Donald & Christopher Anderson. John Wayne's The Alamo: The Making of the Epic Film. New York: Carol Publishing Group, 1995 ISBN 0-8065-1625-9
  • Eyman, Scott. Print the Legend: The Life and Times of John Ford. New York: Simon & Schuster, 1999 ISBN 0-684-81161-8
  • McCarthy, Todd. Howard Hawks: The Grey Fox of Hollywood. New York: Grove Press, 1997 ISBN 0-8021-1598-5
  • Zolotow, Maurice., Shooting Star: A Biography of John Wayne. New York: Simon & Schuster, 1974 ISBN 0-491-01200-4

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.