Kuzey ve Orta Asya'daki Dünya Mirasları listesi

UNESCO (Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü), Orta Asya ve Kuzey Asya'nın altı ülkesinde (ayrıca "taraf devletler" olarak anılmaktadır) 19 Dünya Mirası Alanı belirledi: Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Türkmenistan, Özbekistan ve Rusya'nın Asya kısmı.[1] Rusya'nın Avrupa kısmı Doğu Avrupa'ya dahil edilmiştir.[2]

Rusya, 7 alan en çok Dünya Mirası alanına ev sahipliği yapmaktadır; bunlardan biri Doğu Asya'da Moğolistan ile paylaşılan sınıralan bir miras alanıdır.[3] Bölgedeki ilk site, 1990 yılında Özbekistan'da listelenen Içhan Kala'ydı.[4] UNESCO'nun Dünya Miras Komitesi, her sene listedeki yeni Dünya Mirasları ekleyenilir veya kriterleri karşılamayan alanları listeden çıkarabilir. Seçim on kritere dayanmaktadır: altısı kültürel miras (i-vi) ve dört tane doğal miras (vii-x).[5] Bazı alanlar, hem kültürel hem de doğal kriterleri aynı anda karşılayabilir ve "karma miras" alanı olarak listelenebilir. Kuzey ve Orta Asya'da 11 kültürel, 8 doğal miras alanı bulunmaktadır, karma alan bulunmamaktadır. Rusya'daki bütün alanlar (7) doğal miras alanı, Sarıarka; Kuzey Kazakistan'daki Bozkır ve Göller hariç Kuzey ve Orta Asya'daki tüm alanlar kültüreldir.[6]

Dünya Miras Komitesi, "bir alanın Dünya Mirası Listesi'nde yazılı olduğu özellikleri tehdit eden koşulları" gerekçe göstererek bir alanın tehlike altında olduğunu belirtebilir. Bu bölgedeki alanların hiçbiri tehlike altında olarak listelenmiş değildir, ancak olası durumlarda tehlike altında olarak listelemesi birçok durumda UNESCO tarafından değerlendirilmiştir.[7]

Tablo

Tablonun üzerindeki sıralama butonuna basılarak ilgili kategori ile ilgili yeniden sıralama yapılabilir.

Site – Dünya Miras Komitesi'nin resmi adından almıştır[3]

Konum – alfabetik olarak ülkeye göre sıralanmıştır.

Kriter – Dünya Miras Komitesi'nin belirlediği ölçütler[5]

Alan – tampon bölgeler hariç, hektar ve acre olarak. Sıfır değeri, UNESCO tarafından hiçbir veri yayınlanmamış demektir

Yıl – Dünya Mirasları Listesine eklenme tarihi

Tanım – Mevcutsa, site ile ilgili diğer bilgiler

Listelenmiş alanlar

  * Sınıraşan site

  † Tehlike altında

Site	Fotoğraf	Konum	Ölçüt	Alan ha (acre)	Yıl	Açıklama	Kaynak
Central Sikhote-Alin		Primorskiy Krayı, Rusya 45°20′K 136°10′D	Doğal: (x)	1.553.928 (3.839.840); tampon bölge 65.250 (161.200)	2001		[8]
Golden Mountains of Altai		Altay Cumhuriyeti, Rusya 50°28′K 86°0′D	Doğal: (x)	1.611.457 (3.982.000)	1998		[9]
Tarihi Buhara Şehri		Buhara ili, Özbekistan 39°46′29″K 64°25′43″D	Kültürel: (ii), (iv), (vi)	—	1993		[10]
Tarihi Şehr-i-Sebz Şehri		Kaşkaderya ili, Özbekistan 39°3′0″K 66°50′0″D	Kültürel: (iii), (iv)	240 (590); tampon bölge 82 (200)	2000		[11]
Içhan Kala		Hive, Harezm ili, Özbekistan 41°22′42″K 60°21′50″D	Kültürel: (iii), (iv), (v)	26 (64)	1990		[12]
Köhne Ürgenç		Daşoguz, Türkmenistan 42°10′59″K 59°5′6″D	Kültürel: (ii), (iii)	—	2005		[13]
Baykal Gölü		İrkutsk Oblastı ve Buryatya, Rusya 53°10′25″K 107°39′45″D	Doğal: (vii), (viii), (ix), (x)	8.800.000 (22.000.000)	1996		[14]
Lena Sütunları Doğal Parkı		Yakutistan, Rusya 60°40′0″K 127°0′0″D	Doğal: (viii)	1.272.150 (3.143.600)	2012		[15]
Hoca Ahmed Yesevi Türbesi		Türkistan, Güney Kazakistan Eyaleti, Kazakistan 43°17′35″K 68°16′28″D	Kültürel: (i), (iii), (iv)	055 (140); tampon bölge 88 (220)	2003		[16]
Natural System of Wrangel Island Reserve		Çukotka Özerk Okrugu, Rusya 71°11′20″K 179°42′55″D	Doğal: (ix), (x)	916.300 (2.264.000); tampon bölge 3.745.300 (9.255.000)	2004		[17]
Nisa'daki Part Kalesi		Bagyr yerleşimi, Ruhabat ilçesi, Ahal ili, Türkmenistan 37°59′59″K 58°11′55″D	Kültürel: (ii), (iii)	78 (190); tampon bölge 400 (990)	2007		[18]
Tamgalı Kaya Resimleri		Almatı Eyaleti, Kazakistan 43°48′12″K 75°32′6″D	Kültürel: (iii)	900 (2.200); tampon bölge 2.900 (7.200)	2004		[19]
Sarazm ilk-Kent Sitleri		Pencikent, Tacikistan 39°30′28″K 67°27′37″D	Kültürel: (ii), (iii)	16 (40); tampon bölge 142 (350)	2010		[20]
Putorana Plateau		Krasnoyarsk Krayı, Rusya 69°2′49″K 94°9′29″D	Doğal: (vii), (ix)	1.887.251 (4.663.500); tampon bölge 1.773.300 (4.382.000)	2010		[21]
Semerkand; Kültürlerin Kesiştiği Yer		Semerkant, Özbekistan 39°40′7″K 67°0′0″D	Kültürel: (i), (ii), (iv)	965 (2.380)	2001		[22]
Sarıarka; Kuzey Kazakistan'daki Bozkır ve Göller		Akmola ve Kostanay eyaletleri, Kazakistan 50°26′K 69°11′D	Doğal: (ix), (x)	450.344 (1.112.820); tampon bölge 211.148 (521.760)	2008		[23]
İpek Yolu: Çangan-Tanrı Dağları Rotası		Çin'de 22 alan: Henan Eyaletindeki Luoyang, Lingbao ve Xin'an ilçeleri; Şensi Eyaletindeki Xi'an, Bin ve Chenggu ilçeleri; Kansu Eyaletindeki Tianshui, Yongjing, Dunhuang ve Guazhou ilçeleri; Sincan Uygur Özerk Bölgesi'ndeki Turfan, Jimisar ve Kuçar ilçeleri. Kazakistan'da 8 alan: Almatı ve Jambıl eyaletleri. Kırgızistan'da 3 alan: Çuy ili	Kültürel: (ii)(iii)(iv)(vi)	4.266.816 (10.543.530); tampon bölge 18.996.313 (46.940.910)	2014		[24]
"Antik Merv"		Marı, Türkmenistan 37°42′3″K 62°10′39″D	Kültürel: (ii), (iii)	353 (870); tampon bölge 883 (2.180)	1999		[25]
Süleyman - Çok Kutsal Dağ		Oş, Kırgızistan 40°31′52″K 72°46′58″D	Kültürel: (iii), (vi)	112 (280); tampon bölge 4.788 (11.830)	2009		[26]
Tacik Milli Parkı (Pamir Dağları)		Tacikistan 38°45′54″K 72°18′19″D	Doğal: (vii), (viii)	2.611.674 (6.453.590)	2013		[27]
Uvs Nuur Havzası		Uvs, Zavhan ve Hövsgöl illeri Moğolistan*; Tuva Cumhuriyeti'ndeki Möngün-Tayga, Övür, Tes-Hem ve Erzin illeri, Rusya* 50°16′30″K 92°43′1″D	Doğal: (ix), (x)	898.064 (2.219.160); tampon bölge 170.790 (422.000)	2003		[28]
Volcanoes of Kamchatka		Kamçatka Krayı, Rusya 56°20′K 158°30′D	Doğal: (vii), (viii), (ix), (x)	3.830.200 (9.465.000)	1996[nb 1]		[29][30]

Notlar

1. 2001 yılında Kluchevskoy Doğa Parkı ile genişletildi.

Kaynakça

Notlar

1. "Number of World Heritage Properties by region". UNESCO. 30 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2011.
2. "Composition of macro geographical (continental) regions, geographical sub-regions, and selected economic and other groupings". Geographical region and composition of each region. United Nations Statistics Division. 2010. 7 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2011.
3. "World Heritage List". UNESCO. 23 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2010.
4. "Number of World Heritage properties inscribed each Year". UNESCO. 26 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2011.
5. "The Criteria for Selection". UNESCO. 30 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2011.
6. "World Heritage List Nominations". UNESCO. 30 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2010.
7. "World Heritage in Danger". UNESCO. 30 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2010.
8. "Central Sikhote-Alin". UNESCO. 1 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2011.
9. "Golden Mountains of Altai". UNESCO. 6 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2011.
10. "Historic Centre of Bukhara". UNESCO. 5 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2011.
11. "Historic Centre of Shakhrisyabz". UNESCO. 5 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2011.
12. "Itchan Kala". UNESCO. 5 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2011.
13. "Kunya-Urgench". UNESCO. 5 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2011.
14. "Lake Baikal". UNESCO. 30 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2011.
15. "Lena Pillars Nature Park". UNESCO. 1 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2013.
16. "Mausoleum of Khoja Ahmed Yasawi". UNESCO. 5 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2011.
17. "Natural System of Wrangel Island Reserve". UNESCO. 1 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2011.
18. "Parthian Fortresses of Nisa". UNESCO. 5 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2011.
19. "Petroglyphs within the Archaeological Landscape of Tamgaly". UNESCO. 5 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2011.
20. "Proto-urban site of Sarazm". UNESCO. 5 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2011.
21. "Putorana Plateau". UNESCO. 1 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2011.
22. "Samarkand – Crossroads of Cultures". UNESCO. 5 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2011.
23. "Saryarka — Steppe and Lakes of Northern Kazakhstan". UNESCO. 5 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2011.
24. "Silk Road". UNESCO. 23 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2014.
25. "State Historical and Cultural Park "Ancient Merv"". UNESCO. 5 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2011.
26. "Sulaiman-Too Sacred Mountain". UNESCO. 5 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2011.
27. "Tajik National Park (Mountains of the Pamirs)". UNESCO. 5 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2013.
28. "Uvs Nuur Basin". UNESCO. 1 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2011.
29. "Volcanoes of Kamchatka". UNESCO. 5 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2011.
30. "Decision - 25COM X.B - Volcanoes of Kamchatka [Extension to include Kluchevskoy Nature Park] (Russian Federation)". UNESCO. 28 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2011.