Mali hukuk

Mali hukuk ya da maliye hukuku[1], kamu gelirlerinin toplanmasına ve kamusal giderlere ilişkin hukuk kurallarını içeren bir hukuk dalıdır.[2] Mali hukuk; gelir hukuku ve gider hukuku olmak üzere temelde ikiye ayrılırken [2], bütçe hukukunu da mali hukukun üçüncü alt dalı olarak[1] nitelendirmek mümkündür.

Mali Hukuk, Anayasal hareketlerin başlangıcı olarak nitelendirildiğinden Anayasa Hukuku'ndan daha eski bir geçmişe sahiptir.[3]

Alt dalları

Gelir hukuku
Ayrıca bakınız: Vergi hukuku

Mali hukukun alt dalı olarak gelir hukuku, dar anlamda verginin yanı sıra harç, resim gibi her türlü kamu gelirlerin ilişkin hukuk kurallarını incelemektedir. Gelir hukuku kamu gelirlerinin elde edilmesi sürecinden u konuda yaşanan uyuşmazlıkların çözüm sürecine kadar her türlü aşamadaki hukuki rejimi konu edinmektedir.

Gider hukuku

Mali hukukun alt dalı olarak gider hukuku, kamusal ihtiyaçların karşılanması için üretilen ve sunulan hizmetlerin gerektirdiği giderlere ilişkin hukuk kurallarını inceleyen bilim dalıdır.[1][1]

Devlet, yürütmekte olduğu kamu hizmetini finanse etmek zorundadır. Kamu giderler ya da kamu harcamaları farklı şekillerde sınıflandırılabilir. Bunlardan en yaygın olanları ekonomik sınıflandırma, fonksiyonel sınıflandırma, analitik sınıflandırma, kurumsal (idari) sınıflandırmadır.[4][5][6]

Kamu giderlerinin başlıcaları şunlardır:

  • Cari giderler: Cari harcamalar hizmetler ile bir yıl içinde kullanılıp bitecek olan başka bir deyişle "dayanıksız mallara" yapılan harcamalardır: personele yönelik olarak yapılan elektrik, su, ısınma gibi gider türleri bu kapsamdadır.
  • Yatırım giderleri: Üretimi ve hizmet gücünü artırmaya yönelik olarak yapılan ve genellikle faydası birden fazla yıla yayılı olan giderlerdir. Yol, köprü yapımı giderleri bu kapsamdadır.
  • Transfer giderleri: Doğrudan bir karşılığı olmayan, faydası ancak yıllara yayılı şekilde ortaya çıkabilecek pozitif dışsallıklar şeklinde olan giderlerdir. Bu tür giderler çoğu zaman sosyal devlet anlayışı çerçevesinde yapılmaktadır. Bu kapsamda en bilinen örnekleri sosyal yardımlardır.
  • Reel (gerçek/olağan) giderler: Doğrudan üretim faktörlerine yönelik yapılan ödemelerdir. Örneğin kamu personeline ödenen maaşlar ya da bir üretim faktörü olarak makine alımı bu kapsamdadır.

Bütçe hukuku

Gelir ve giderleri birbirine bağlayan bütçe hukuku, kamu gelirlerinin toplanmasına ve kamu harcamalarının yapılmasına yetki verilmesi ile bunların uygulanmasına ilişkin sürece ilişkin düzenlemeleri içermekte ve incelemektedir.

Kaynakça
  1. Ateş OKTAR, Vergi Hukuku, 14. Bası, Türkmen Kitabevi, İstanbul, 2019, s.21
  2. ÖNCEL/KUMRULU/ÇAĞAN, Vergi Hukuku,Ankara, 2016, s.3
  3. Kemal GÖZLER, “İngiltere’de Parlamento Neden ve Nasıl Ortaya Çıktı: Malî Hukukun Anayasa Hukukundan Eskiliği Üzerine Bir Deneme”, Prof. Dr. Mualla Öncel’e Armağan, Ankara, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 2009, c.I, s.365
  4. Ayrıntılı bilgiler için bkz.: Murat ŞEKER, Kamu Maliyesi, AUZEF Kamu Yönetimi Ders Notları, http://auzefkitap.istanbul.edu.tr/kitap/kok/kamumaliyesi.pdf 21 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Erişim Tarihi: 28.04.2020
  5. Nurhan YENTÜRK, STKlar için Kamu Harcamaları Okuma-Yazma Kılavuzu, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2011
  6. Erkan KARAARSLAN, Kamu Harcamalarının Sınıflandırılması (Yazı Dizisi IV), http://www.erkankaraarslan.org/wp-content/uploads/2012/10/28.2.pdf 19 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Erişim Tarihi: 28.04.2020
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.