Mehmet Şehu

Mehmet İsmail Şehu (10 Ocak 1913 - 17 Kasım 1981), 1954 yılından 1981 yılına kadar Arnavutluk'ta Başbakanlık yapan Arnavut komünist. Başarılı askeri taktikleri ile komünist partizanlara liderlik yaparak Marksist düşüncenin Arnavutluk'ta yayılmasını sağlamıştır.[1] Mehmet Şehu, II. Dünya Savaşı sonuna kadar elindeki gücü Enver Hoca ile paylaştı. Resmi Arnavut hükûmeti kaynaklarına göre Mehmet Şehu "ülkenin en tehlikeli düşmanı ve hain" ilan edilmesiyle birlikte ailesi ve akrabalarının yakalanıp mahkûm edilmesinden sonra 17 Aralık 1981'de intihar etti.[2] Bununla birlikte bazı rivayetlere göre Şehu'nun öldürülme emrini veren kişi Enver Hoca'ydı.

Mehmet Şehu
Arnavutluk Sosyalist Halk Cumhuriyeti Bakanlar Konseyi İkinci Başkanı
Görev süresi 20 Temmuz 1954 - 17 Kasım 1981
Yerine geldiği	Enver Hoca
Yerine gelen	Adil Çarçani
Kişisel bilgiler
Doğum	10 Ocak 1913 Çorrush, Arnavutluk
Ölüm	17 Aralık 1981 (68 yaşında) Tiran, Arnavutluk
Partisi	Arnavutluk Emek Partisi

İlk dönem

Şehu, güney Arnavutluk'ta bulunan Malkasra ilçesi'nin Çorrush kasabasında doğdu. Müslüman bir aileden gelmektedir. 1932 yılında Amerikan Kızıl Haç'ı tarafından finanse edilen Tirana Arnavutluk Yüksekokulu'ndan mezun oldu. Uzmanlık alanı ziraat üzerineydi. İtalya, Napoli'de bulunan Nunziatella askeri akademisinden komünizm yanlısı fikirleri yüzünden 1936 yılında uzaklaştırıldı, daha sonra Tirana Zabit Okulu'na giriş hakkı kazandı. Ertesi yıl İspanya İç Savaşında cumhuriyetçilerin tarafında gönüllü olarak savaşmak için okuldan ayrıldı. İspanya Komünist Partisi'ne katıldı ve Dördüncü Tabur, Onikinci Uluslararası Tugay'da komuta kademesine yükseldi. Cumhuriyetçi güçlerin yenilmesinden sonra 1939 yılı başlarında arkadaşlarıyla beraber İspanya'dan geri çekilirken Fransa'da yakalandı ve tutuklandı. Fransız enterne kampında bir süre tutulduktan sonra İtalya enterne kampına nakledildi ve burada İtalya Komünist Partisi'ne katıldı.[1]

İkinci Dünya Savaşı faaliyetleri

1942 yılında Arnavutluk'a döndü, hemen Arnavutluk Komünist Partisi'ne ve Arnavutluk direnişine katıldı. 1943 yılında Komünist Parti'nin Merkez Komitesi'ne aday üye olarak seçildi. 1943 yılında askeri deneyimlerinden dolayı hızlı bir şekilde Birinci Partizan Hücum Tugayı komutanı oldu. Daha sonra Arnavutluk Ulusal Kurtuluş Ordusu Birinci Partizan Hücum Tümen komutanı rütbesine terfi etti. 1944 yılından 1945 yılına kadar Anti-Faşist Ulusal Kurtuluş Konseyi üyesiydi.

İkinci Dünya Savaşı sonrası

1944 Kasım ayında Arnavutluğun Alman güçlerinden arındırılmasından sonra Şehu, Moskovada eğitim gördü ve Genel Kurmay Başkanı oldu. Korgeneral ve orgeneral rütbelerini de taşımıştı.

1948 yılında Merkez Komite ve Arnavutluk Emek Partisi Politbüro üyesi oldu, 1948 yılından 1953 yılında kadar Merkez Komite sekreteri oldu. 24 Haziran günü Enver Hoca, Savunma Bakanlığı ve Dışişleri Bakanlığından ayrılıp Başbakanlığı üstlenmesinden sonra sahip olduğu pozisyonları kaybetti. Büyük ihtimalle Enver Hoca, Şehu'ya çok fazla güç teslim etmek istemiyordu.

1948 yılından 1954 yılına kadar Başbakanlık yardımcılığı ve Uluslararası İlişkiler Bakanlığı görevlerini sürdürdü. 1954 yılında Hoca'dan sonra yeniden Başbakanlık görevini aldı. 1974 yılında Halk Savunma Bakanlığı görevini üstlendi, 1947 yılından ölene kadar Halk Meclisi milletvekili olarak kaldı.

Şehu, Alman işgaline direnişi örgütleyenlerden biri olduğu Partizan Savaşı yıllarında sergilediği şiddet ile ün kazanmış bir askerdi. Bu tavrını savaş sonrası ülke yönetiminde yer aldığı sırada da devam ettirdi. Sovyetler Birliği Komünist Partisi'nin 22. Kongresi'nde (Ekim 1961), Sovyet liderlerinden Anastas Mikoyan, Arnavut Emek Partisi Kongresi'nde konuşan Mehmet Şehu'dan alıntı yapmıştı: "... Liderliğimize herhangi bir açıdan katılmayanların, yüzüne tükürecek, çenesine yumruk atacak ve gerekirse kafasına bir kurşun sıkacağız..."

Son dönem

Şehu, Enver Hoca'nın sağ kolu ve Arnavutluğun en önemli ikincisi kişi olarak biliniyordu. 40 yıl boyunca Hoca'nın arkadaşı ve en yakın yoldaşıydı. Şehu, Çin ve Arnavutluk ilişkilerini geliştirerek Sovyetler Birliği'nden uzaklaşmayı (Aralık 1961) sağlayan kişiydi. Ancak Enver Hoca ile olan ilişkisi, oğlu Amerika Birleşik Devletleri'nde anti-komünist ilişkileri olan bir kadınla evlendiğinde zarar gördü.

1981 yılında Enver Hoca'nın yalnızlık politikasına karşı gelen açıklamalar yaptı ve bunun üzerine Yugoslavya ajanı olmakla suçlandı. 17 Aralık 1981 günü Tiran'daki evinin yatakodasında, kafasından kurşunla vurulmuş şekilde ölü olarak bulundu. Ertesi gün yapılan resmi açıklamaya göre sinir krizi geçirmiş ve intihar etmişti.

Şehu Hoca'nın yalnızlık politikasına karşı, diplomatik ilişkiler kurmak için İtalya, İngiltere ve Almanya gibi bazı Batılı ülkelerle ilişki kurduğu ileri sürüldü. “Halk düşmanı” olarak ilan edildi Tiran yakınlarındaki Ndroq kasabasının yakınlarında boş bir araziye gömüldü. Şehu'nun sadece Yugoslavya ajanı olarak değil, CIA ve KGB için de çalıştığı iddia edildi. Hoca'nın Titocular (1982) isimli kitabında yer alan bazı bölümler Şehu'nun işlediği suçları içermekteydi[3]. Şehu, ölümünün ardından Arnavutluk resmi komünizm tarihinden çıkartıldı.

Şehu'nun dul eşi Fikret ve iki oğlu hiçbir sebep açıklama belirtilmeden tutuklandı farklı bahaneler sunularak hapse konuldu. Bir oğlu cezaevinde intihar etti, karısı Fikret 1988'de yine cezaevinde öldü. Şehu'nun hayatta kalan oğullarından biri daha sonra babasının ölümünün cinayet olduğunu kanıtlamak için bir kampanya başlattı. Komünizmin çöküşünden ve 1991'de hapishaneden serbest bırakılmasından sonra, Mehmet Şehu'nun küçük oğlu Başkim babasının kalıntılarını aramaya başladı. 19 Kasım 2001'de Mehmet Şehu'nun kalıntılarının bulunduğu açıklandı.[3]

Kaynakça

1. Europe since 1945: an encyclopedia, Volume 1 Author Bernard A. Cook Publisher Taylor & Francis, 2001 ISBN 0-8153-4058-3, ISBN 978-0-8153-4058-4
2. Albania as dictatorship and democracy: from isolation to the Kosovo War, 1946-1998 Volume 3 of Albania in the Twentieth Century: A History, Owen Pearson Volume 3 of Albania and King Zog, Owen Pearson Author Owen Pearson Edition illustrated Publisher I.B.Tauris, 2006 ISBN 1-84511-105-2, ISBN 978-1-84511-105-2
3. "Remains of Communist leader 'found'". 22 Haziran 2001. Erişim tarihi: 28 Kasım 2020.