Mehmet Ali Aybar
Mehmet Ali Aybar (5 Ekim 1908 - 10 Temmuz 1995), Türk siyasetçi, hukukçu, atlet. Türkiye sosyalist hareketinin önde gelen isimlerinden, 1971'de kapatılan Türkiye İşçi Partisi'nin (TİP) eski lideri ve Sosyalist Devrim Partisi'nin (SDP) kurucu genel başkanıydı.
| Mehmet Ali Aybar | |
|---|---|
 | |
| Türkiye İşçi Partisi Genel Başkanı | |
| Görev süresi 1962-1969 | |
| Yerine geldiği | Kemal Türkler |
| Yerine gelen | Behice Boran |
| Sosyalist Devrim Partisi Kurucu Genel Başkanı | |
| Görev süresi 1975-1980 | |
| Türkiye Büyük Millet Meclisi 13. ve 14. dönem milletvekili | |
| Seçim Bölgesi | 1965 – İstanbul 1969 – İstanbul |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 5 Ekim 1908 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 10 Temmuz 1995 (86 yaşında) İstanbul, Türkiye |
| Partisi | Türkiye İşçi Partisi (1962-1971) Sosyalist Devrim Partisi (1975-1980) |
Yaşamı
5 Ekim 1908'de İstanbul'da doğan ve Nazım Hikmet'in teyze oğlu olan M. Ali Aybar, Galatasaray Lisesi'nden sonra İstanbul Hukuk Fakültesi'ni bitirdi. Aynı fakültede anayasa hukuku asistanı, hukuk doktoru ve devletler hukuku doçenti oldu. 1946'da yazıları nedeniyle doçentlik görevine son verildi. Aynı yıl bağımsız milletvekili adayı oldu; ancak seçilemedi. Önce Hür, sonra Zincirli Hürriyet gazetelerini çıkardı ve buralardaki yazıları nedeniyle 1949'da 3 yıl 8 ay hapis cezasına çarptırıldı. 1950'deki genel afla serbest bırakılan Aybar iki yıl sonra avukatlığa başladı.
1962'de TİP'in genel başkanlığına getirildi. 1965 ve 1969 genel seçimlerinde bu partiden İstanbul milletvekili seçildi. Aynı dönemlerde Sovyetler Birliği'nin Çekoslovakya'yı işgaline karşı çıktı ve "Türkiye’ye özgü sosyalizm" şeklinde de ifade ettiği "güleryüzlü, insancıl, hürriyetçi sosyalizm" anlayışını savundu. Bu görüşlerine karşı çıkanlar ile arasındaki anlaşmazlığın büyümesi üzerine 1969'da genel başkanlıktan, 1971'de de parti üyeliğinden istifa etti. 1975'te, kısa bir süre sonra Sosyalist Devrim Partisi adını alacak olan ve 12 Eylül 1980'de diğer partilerle birlikte kapatılan Sosyalist Parti'yi kurdu.
Bağımsızlık, Demokrasi, Sosyalizm (1968), 12 Mart'tan Sonra Meclis Konuşmaları (1973), Örgüt Sorunu (1979) ve TİP Tarihi (BDS Yayınları) isimli kitapları bulunan Aybar, ABD'nin Vietnam'daki savaş suçlarını yargılamak üzere oluşturulan Uluslararası Russell Mahkemesi'ne yargıç olarak da seçilmişti. Gençlik yıllarında sporda gösterdiği başarılarıyla da tanınan Aybar 1928-1935 arası Türkiye Milli Atletizm Takımı'nda yer almış, bu dönemde 100 ve 200 metre bayrak yarışlarında Türkiye rekorları kırmıştı. Aybar, 1931'de Balkan şampiyonu olan 4 x 100 bayrak takımının da başarılı koşucuları arasındaydı. Galatasaray Atletizm Takımı'nda uzun süre spor yaptı.
Mehmet Ali Aybar, İstanbul'da tedavi edildiği Florence Nightingale Hastanesi'nde 10 Temmuz 1995 tarihinde kalp yetmezliği sonucu öldü.