Muhammed Necibullah

Muhammed Necibullah Ahmedzai (6 Ağustos 1947 - 27 Eylül 1996), 1987-1992 yılları arasında Afganistan Demokratik Cumhuriyeti'nin devlet başkanı.

Muhammed Necibullah
Afganistan Devlet Başkanı
Görev süresi 30 Eylül 1987 - 16 Nisan 1992
Başbakan	Sultan Ali Keştmand Muhammed Hasan Şark Sultan Ali Keştmand Fazıl Hak Halikyar
Yerine geldiği	Hacı Muhammed Şamkani
Yerine gelen	Abdül Rahim Hatif (geçici)
Afganistan Demokratik Vatan Partisi Genel Sekreteri
Görev süresi 4 Mayıs 1986 - 16 Nisan 1992
Yerine geldiği	Babrak Karmal
Yerine gelen	Makam kaldırıldı
Devlet İstihbarat Dairesi Müdürü
Görev süresi 11 Ocak 1980 - 21 Kasım 1985
Başkan	Babrak Karmal
Başbakan	Babrak Karmal Sultan Ali Keştmand
Yerine geldiği	Esedullah Serveri
Yerine gelen	Gulam Faruk Yakubi
Kişisel bilgiler
Doğum	Muhammed Necibullah Ahmedzai 6 Ağustos 1947 Paktiya, Afganistan
Ölüm	27 Eylül 1996 (49 yaşında) Kâbil, Afganistan
Partisi	Afganistan Demokratik Halk Partisi (Perçem)
Bitirdiği okul	Kabil Üniversitesi
Dini	Sünni İslam

Peştun bir ailenin oğlu olarak Kâbil'de doğdu. Habibiye Yüksek Okulunda eğitimine başladı ve Kabil Üniversitesi'ni 1975'te doktor olarak bitirdi.

1965'te Afganistan Demokratik Halk Partisi'nin (PDPA) Perşem hizibine katıldı. 1977'de Merkezi Komite'ye seçildi. 1978'de başarılı hareketler sergiledi ve Devrimci Konsey'e katıldı. Ama PDPA'in Halk hizbi üstünlüğü kazandı ve kısa bir süre sonra Tahran'a büyükelçi olarak gönderildi. Bundan sonra Necibullah hükümetten kovuldu ve Avrupa'ya sürgüne gönderildi ardından Afganistan vatandaşlığından da çıkartıldı.

1979'da Sovyetler Birliği'nin Afganistan'a girmesiyle Kabil'e döndü. 1980'de, Gizli Polis (KHAD) başkanlığına getirildi. 1981'de politbüroda yüksek üyeliğe terfi ettirildi. Sovyet yönetimi direnişe karşı başarılı olamayan Babrak Karmal'i 1986'da görevden uzaklaştırdı.

Necibullah, 1986'da Vatan Partisi'nin (Afganistan Demokratik Halk Partisi) Genel Sekreterliğine, 1987'de de Devlet Başkanlığına karşılık gelen Devrim Konseyi başkanlığına getirildi. Yeni bir anayasa benimsendi. Anayasaya eklenen yenilikler; çok partili siyasal sistem, ifade özgürlüğü, bağımsız hukuk gibi kavramlardı. Bu kavramları İslâmi yasaları birleştiren bir anlayışa dayanıyordu. Kasım 1987'de kabul edilen yeni anayasayla ülkenin adı Afganistan Cumhuriyeti olarak değiştirildi.[1]

Yıllarca süren başarısız müdahalenin ardından Sovyetler Birliği Mayıs 1988 - Şubat 1989 arasında kuvvetlerini Afganistan'dan çekti. Sovyetler geri çekildikten sonra Afganistan'ın yüzde 85'inde kontrolü kaybeden Necibullah hükûmeti mücahitlerle uzlaşmaya çalıştıysa da başarılı olamadı. Mart 1990'da savunma bakanı Şahnavaz Tanay'ın liderlik ettiği bir darbe girişimini engelledi. Sovyetler Birliği ülkeden çekildikten sonra da Necibullah yönetimine yardıma devam ettiler. 1991 yılı sonunda Sovyetler Birliği'nin yıkılmasıyla Necibullah'a verilen Moskova yardımı sona erdi.

Sovyet yardımının kesilmesiyle Afgan ordusunun en önemli gücü olan hava gücü uçaklara yakıt bulunamadığı için işlevsiz hale geldi. Buna rağmen Pakistan'ın kuzeyindeki Peştun gruplardan destek alan mücahitler kısa sürede başkent Kabil'e dayandılar. 16 Nisan 1992'de devlet başkanlığından ve iktidardaki Vatan Partisi'ndeki görevlerinin tümünden istifa etti. Kabil'e giren mücahitler Necibullah yönetimine son verdiler.

İlk olarak Kabil'i terk etmeyi reddeden Necibullah, başarısız bir kaçma girişiminden sonra Kabil'deki Birleşmiş Milletler binasına sığındı. Ardından iktidara gelen Burhaneddin Rabbani yönetimi Necibullah'ı tutuklamak için bir girişimde bulunmadıysa da, ülke dışına çıkmasına da izin vermedi.

Eylül 1996'da Taliban'ın Kabil'i ele geçirmesinden hemen önce Ahmet Şah Mesud'un kaçırma teklifini reddetti. 27 Eylül 1996'da Kabil'e giren Taliban militanları tarafından sığınmış olduğu Birleşmiş Milletler binasından zorla çıkarıldı. İşkence edildikten sonra yaralı haldeyken, kardeşi Şahpur Ahmedzai ile birlikte bir elektrik direğine asılarak öldürüldü.

Kaynakça

1. Yeni Anayasa onaylandı 18 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Milliyet, 1 Aralık 1987.

Siyasi görevi
Önce gelen: Kendisi	Afganistan Devlet Başkanı 1987	Sonra gelen: Abdül Rahim Hatif (geçici)
Önce gelen: Hacı Muhammed Şamkani	Afganistan Devrimci Konsey Başkanı 1987	Sonra gelen: Kendisi
Hükûmet görevi
Önce gelen: Esedullah Serveri	Devlet İstihbarat Dairesi Müdürü 1980-1985	Sonra gelen: Gulam Faruk Yakubi
Parti siyasi görevi
Önce gelen: Babrak Karmal	Afganistan Demokratik Vatan Partisi Genel Sekreteri 1987-1992	Sonra gelen: Makam kaldırıldı