Tahran

Tahran (Farsça: تهران), İran'ın başkenti, Tahran Eyaleti'nin merkezi ve 18 milyonu aşan metropol nüfusuyla İran'ın en büyük kentidir. Hazar Denizine yaklaşık 100 km uzaklıkta, Elburz Dağlarının güney yamaçlarında bulunur.

Tahran
Farsça: تهران
Başkent
Dosya:Tabiat Bridge by Nasimonline 1.jpg
Tahran
Şehrin İran'daki konumu
Ülke İran İslam Cumhuriyeti
Eyalet Tahran Eyaleti
Şehristan Tahran şehristanı
Bahş Merkezî bahşı
İdare
 • Belediye Başkanı Piruz Hanaçi
Yüzölçümü
 • Başkent 730 km² (280 mil²)
Rakım 1.200 m (3.900 ft)
Nüfus
 • Başkent 18.587.453
 • Yoğunluk 25.000/km² (65.000/mil²)
 • Kent
 13,413,348
Zaman dilimi UTC+03.30 (IRST)
 • Yaz (YSU) UTC+04.30 (IRST)

Tarihçe
Gülistan Sarayı

Eskiden başkent Rey'in yakınlarında küçük bir köydü. Rey'in İS 1220'de Moğollar tarafından yıkılmasından sonra kent halkının büyük bölümü Tahran'a yerleşti ve Tahran bir kent olarak gelişmeye başladı; Rey'in kalıntıları günümüzde Tahran'ın güneyindedir.

Kaçar Hanedanı'nı (1779-1925) kuran Ağa Muhammed Han, 1785'te ele geçirdiği Tahran'ı 1788'de başkent ilan etti. Bu tarihten sonra hızla gelişen kent günümüze değin İran'ın başkenti olarak kaldı. Kaçar Hanedanı'nın 1925'te devrilmesinden sonra tahta çıkan Şah Rıza Pehlevi'nin (hükümdarlığı 1924-41) hükümdarlığı sırasında büyük ölçüde genişledi. II. Dünya Savaşı sırasında, kentte Tahran Konferansı olarak bilinen bir toplantı düzenlendi (1943). Muhammed Rıza Pehlevi'nin hükümdarlığı sırasında (1941-79), petrol sanayisindeki gelişmenin de etkisiyle kent hızla modernleşti. 1979'da Şah'ın devrilerek İran İslam Cumhuriyeti'nin kurulmasından sonra, ekonomik ve siyasal sorunlar nedeniyle kent bir duraklama dönemine girdi.[1]

Tahran başkent olarak, İran'ın ekonomik ve sosyal yaşamına yön veren en çağdaş kentlerinden birisidir.

Nüfus

1979 İran İslam Devrimi'nden sonra ülke nüfusuna paralel olarak kentin nüfusu 2,5 kat artmış ve 13 milyona yaklaşmıştır.

Yapılar

Kentin kuzey kesimindeki gösterişli modern semtlerle güneydeki eski kent ve çarşı tam bir karşıtlık içindedir. Kentteki başlıca yapılar Sipahsalar Camisi, meclisin bulunduğu Baharistan Sarayı, Şemsü'l-İmare ve Niavaran Sarayı'dır. Ünlü tavuskuşu tahtının ve değerli taşlarla süslü Nadiri tahtının bulunduğu Gülistan Sarayı, Sadabad Sarayı ve Mermer Saray günümüzde müze olarak kullanılmaktadır. Kentte ayrıca bir arkeoloji müzesi ve etnografya müzesi vardır. Tahran Üniversitesi, İran Ulusal Üniversitesi ve Şerif Vagefi Teknik Üniversitesi kentteki başlıca yükseköğretim kurumlarıdır.

Coğrafya

Kent, Elburz Dağları eteklerindeki bir yaylaya kurulmuş olduğundan ve çevresinde nehir, göl, deniz gibi bir su kaynağı bulunmadığından (başta hava kirliliği olmak üzere) ciddi çevre sorunlarıyla boğuşmaktadır. Kenti tehlikeli bir biçimde etkileyen hava kirliliğinin bir nedeni de Tahran'ın dünyaca ünlü trafik sorunudur. Çevre yollarının göreceli olarak geç yapılması ve yetersiz oluşu; kentteki toplu taşımacılığın tekerlekli taşıtlarla yapılması; kullanılan araçların eskiliği buna neden olmaktadır. Ama trafik sorunununa çözüm olarak Ortadoğu'daki en büyük metro ağlarından biri olan Tahran metrosu yapılmıştır ve hatları uzatılmaya devam edilmektedir.

İklim

Tipik bir bozkır ikliminin hüküm sürdüğü Tahran'da kışlar soğuk ve kar yağışlı, yazlar ise sıcak ve kuraktır. Yağışlar en çok kış mevsimindedir ve ilkbahar ve sonbahar mevsimlerinde de görülür. Kışın kar yağışı ve don çok şiddetli olabiliyor. Gece ile gündüz, yaz ile kış mevsimi arasında önemli sıcaklık farkları bulunur.

Kardeş kentler

Yönetim yapısı

Tahran şehri 22 alt ilçeye ayrılmıştır. Bu ilçeler ve büyük semtler aşağıdaki haritada gösterilmiştir.

Tahran'ın büyük semtleri şunlardır: Abbas Abad, Afsariye, Amaniye, Amir Abad, Aryashahr, Bagh Feiz, Baharestan, Dereke, Darband, Dardasht, Dar Abad, Darrous, Dehkadeh Olampik, Ekhtiyariyeh, Ekbatan, Elahiyeh, Evin, Farmanieh, Fereshteh, Gheitariye, Gholhak, Gisha, Gomrok, Hasan Abad, Jamaran, Jannat Abad, Javadiyeh, Jomhuri, Jordan, Lavizan, Mehran, Narmak, Navab, Nazi Abad, Niavaran, Park-e Shahr, Pasdaran, Piroozi, Punak, Ray, Sa'adat Abad, Sadeghiyeh, Seyed Khandan, Sohrevardi, Shahrara, Shahr-e ziba, Shahrak-e Gharb, Shemiran, Tajrish, Tehranno, Tehranpars, Tehransar, Vanak, Velenjak, Yaft Abad, Yusef Abad, Zafaraniye.

Kuzey:
İlçe 1:
 • Cizar
 • Darabad
 • Dereke
 • Derbend
 • Çamaran
 • İlahiye
 • Farmanije
 • Gejtarije
 • Nobonjad
 • Tecriş
 • Zaferaniye
İlçe 2:
 • Farahzad
 • Gişa
 • Punak-e
   Bahtari
 • Sadat Abad
 • Sadegije
 • Šahrak-e Garb
 • Šahrak-e
   Žandarmeri
 • Tarast
 • Tevhid
İlçe 3:  • Darus
 • Davudiye
 • Ehtijarije
 • Gülhak
 • Venek
 • Zordan
İlçe 5:
 • Bulvar-e
   Firdusi
 • Džanat Abad
 • Ekbatan
 • Punak
İlçe 6:
 • Amirabad
 • Aržantin
 • Yusufabad
 • Park-e Lale
 Doğu:
İlçe 4:
 • Hak Sefid
 • Hakimije
 • Lavizan
 • Ozgol
 • Pasdaran
 • Resalat
 • Šams Abad
 • Şemiranat No
 • Tahranpars
 • Zargande
İlçe 7:
 • Abas Abad
 • Behdžat
   Abad
 • Emam
   Hosein
 • Sabalan
İlçe 8:
 • Mualim
 • Narmak
 • Samangan
İlçe 13:
 • Dušan Tape
 • Niru Havaji
 • Teheran No
İlçe 14:
 • Čaharsad
   Dastgah
 • Dulab
 • Esfahanak
 • Horasan
 • Sad Dastgah
 Merkez:
İlçe 10:
 • Berjanak
 • Haft Čenar
 • Salsabil
İlçe 11:
 • Dohanijat
 • Laškar
 • Monirije
 • Šejh Hadi
İlçe 12:
 • Baharistan
 • Tahran Çarşısı
 • Firdevsi
 • Gürgan
 • Park-e Šar
 • Pič-e Šemiran
İlçe 17:
 • Emamzade
   Hasan
 • Hazane Falah
 • Kale Morgi
 Güney:
İlçe 15:
 • Afsarije
 • Bisim
 • Havaran
 • Kijanšar
 • Masudiye
 • Mosiriye
İlçe 16:
 • Ali Abad
 • Bağ Azeri
 • Hazane
   Boharae
 • Cahciabad
 • Naziabad
İlçe 19:
 • Abdulabad
 • Hava Niruz
 • Nimetabad
İlçe 20:
 • Dovlat Abad
 • Džavanm.-e
   Kasab
 • Ebn-e
   Babavejh
 • Hazrat-e
   Abdol-Azim
 • Sizdah-e
   Aban
 Batı:
 İlçe 9:
 • Džej
 • Sar-Asjab
İlçe 18:
 • Čahar Bari
 • Jaft Abad
 • Šad Abad
 • Šahrak-e
   Vali-Asr
 • Tolid Daru
İlçe 21:
 • Iran Hodro
 • Tahranser
 • Vardavard
İlçe 22:
 • Bağ
   Hadž-Sejf
 • Kan
 • Kuj-e
   Sazman-e
   Barname
 • Parc Čitgar
 • Peckanşar
 • Stadyum
   Azadi
 • Şehrek
   Češme
 • Şehrek
   Rah-Ahan

Kaynakça
  1. Encyclopædia Britannica Fifteenth Edition

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.