Despina Hatun

Despina Hatun, (Farsça: دسپینا خاتون) veya Theodora Megali Komnini, (Modern Yunanca: Θεοδώρα Μεγάλη Κομνηνή), Trabzon İmparatoru IV. İoannis'in kızı, Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan'ın eşi, Safevî Devleti hükümdarı Şah İsmail'in annesi Alemşah Halime Begüm'ün annesi.

Despina Hatun دسپینا خاتون
Eş(leri)	Uzun Hasan[1]
Çocukları	Maksud Mirza Mesih Mirza Alemşah Halime Begüm
Hanedan	Komninos Hanedanı
Babası	IV. İoannis
Defin	Saint George Kilisesi, Diyarbakır[1]
Dini	Ortodoks

Hayatı

Her ikisi de "Hanım, prenses, kraliçe" anlamlarına gelen Yunanca Depoina ve Moğolca Hatun unvanlarından oluşan Despina Hatun olarak da bilinir. Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan ile 1458 yılında evlenmiştir. IV. İoannis, evliliğe Uzun Hasan'ın da kabul ettiği şekliyle kızının Ortodoksluk inancını sürdürmesine izin verilmesiyle onay verdi. Despina, güzelliği ile Yunan kadınları arasında ünlüydü. Bir grup Ortodoks inanan ona eşlik etti ve İran'da Ortodoks kilisesi kurmasına izin verildi. Uzun Hasan bu evlilik ile Osmanlı karşıtı ittifakını güçlendirerek, birçok Yunan, Ermeni ve Gürcü insanın desteğini kazandı.[2]

Hristiyan ve Müslüman hükümdarlar arasında evlilikler yaygın olmasa da hiç görülmüyor değildi. Speros Vryonis, II. Kılıç Arslan ile başlayan Selçuklu Türk Sultanlığından birçok örnek göstermektedir.[3] Daha sonraki örnek, VIII. Mihail'in gayrimeşru kızları Euphrosyne ve Maria'yı sırasıyla Nogay Han ve Abaka Han ile evlendirmiştir. Daha önceki Trabzon İmparatorları kadın akrabalarını evlendirmişlerdir, bunlardan en dikkat çekeni III. Aleksios'un, hükümdarlığı boyunca kızkardeşlerini ve iki kızını komşu Müslüman devlet hükümdarları ile evlendirmesidir.[4]

Batı Avrupa'da, Theodora, Osmanlılara karşı yapılacak muhtemel Haçlı Seferi kadar Sıkıntıda Hanım masallarının tamamlayıcısı "Trabzon Prensesi" isimli bir efsaneye ilham vermiştir. Efsane, Pisanello ve Jacques Offenbach gibi birçok artiste ilham vermiştir.

Aile

Uzun Hasan ile Theodora'nın birçok çocuğu olmuştur,[5] onlardan biri olan Marta (Alemşah Halime Begüm olarak da adlandırılır), 1471/1472 yılında Şeyh Haydar ile evlenmiştir.

Kaynakça

Özel

1. Bierbrier 1997, s. 233.
2. Christian-Muslim Relations. A Bibliographical History. Volume 5 (1350-1500),BRILL, Jun 21, 2013.
3. Vryonis, The Decline of Medieval Hellenism in Asia Minor and the Process of Islamization from the Eleventh through the Fifteenth Century (Berkeley: University of California, 1971), pp. 227f
4. Elizabeth Zachariadou'nun "Trebizond and the Turks (1352-1402)", Archeion Pontou, 35 (1979), pp. 333-358 çalışmasında tartışılmıştır.
5. Anthony Bryer, "Greeks and Turkmens: The Pontic Exception" 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Dumbarton Oaks Papers, 29 (1975), n. 146

Genel

• Bierbrier, M.L. (1997). "The Descendants of Theodora Comnena of Trebizond". The Genealogist. 11 (2). Picton Press.