Wyoming

Wyoming (İngilizce telaffuz: [waɪˈoʊmɪŋ]  ( dinle)), ABD'nin eyaletlerinden birisidir. Başkenti Cheyenne'dir. Wyoming'in yıllık ekonomik üretimi 27,4 milyar dolardır. (2005 verileri) Bölgenin dağlık olmasına karşın tarım faaliyetleri geçmişten bugüne dek sürmektedir. Ayrıca doğalgaz, uranyum, kömür gibi doğal kaynakları mevcuttur. ABD'nin en az nüfusa sahip eyaletidir.

Wyoming Eyaleti
Wyoming'in Bayrağı Wyoming'in Mührü
Amerika Birleşik Devletleri'nin eyaletleri
BaşkentCheyenne
En büyük kentCheyenne
ValiMatt Mead (R)
SenatörlerCraig Thomas (R)

Mike Enzi (R)

Alan
 -Toplam Alan253.554 km²
 - Kara251.706 km²
 - Su1.851 km² (0,7%)
Nüfus (2000)
 - Toplam Nüfus493.782 (50.)
 - Nüfus yoğunluğu1,96 /km² (49.)
Eyalet olarak kabul edildiği
 - Tarih10 Temmuz 1890
 - Sıra44.
Koordinatlar
Enlem41°K ile 45°K arası
Boylam104°3'B ile 111°3'B arası
Genişlik450 km
Uzunluk580 km
Zaman dilimiMountain: UTC-7/-6
Rakım
 - En yüksek nokta4.207 m
 - Ortalama Yükseklik2.040 m
 - En alçak nokta945 m
Kısaltmalar
 - ABD posta kısaltmasıWY
 - ISO 3166-2US-WY
Web sayfasıwyoming.gov

Coğrafya
Wyoming terrain

Yerleşim

Wyoming Eyaleti 41° K ve 45° K boylamlarında ve 104°3' B and 111°3' B enlemlerinde yer alırve bir dörtgen şeklindedir.[1] Wyoming doğal yer şekilleri yerine boylam ve enlemlerle sınırları oluşturulan üç eyaletten biridir. (diğerleri Utah ve Colorado'dur) Wyoming, Montana'nın güneyinde, Güney Dakota ve Nebraska'nın batısında, Colorado'nun kuzeyinde, Utah'ın kuzeydoğusunda ve Idaho'nun doğusunda yer alır. Wyoming ABD'nin alan olarak en büyük 10. eyaletidir. Eyalet 253.340 km²dir (97.814 mil kare) ve 23 countyden meydana gelir.

Adalar
Ana madde: Wyoming'deki adaların listesi

Wyoming isimlendirilmiş 32 adaya sahiptir. Bu adaların çoğu Jackson Gölü ve Yellowstone Gölü'nde yer alırlar.

Kamu arazileri

Wyoming topraklarının %48'inden fazlası Amerika Birleşik Devletleri'nin yönetimine aittir.

Parklar

Ulusal Anıtlar
Tetons Sıra Dağları

İklim
Wyoming state welcome sign on Interstate 80 in Uinta County (at the Utah border).

Wyoming'de genellikle step iklimi ve karasal iklim görülür. Amerika Birleşik Devletleri'nin genel iklimi ile karşılaştırılınca Wyoming'in iklimi daha kuru ve rüzgârlıdır. Yazın Wyoming temmuz ayı ile beraber en yüksek sıcaklıklara ulaşır ve sıcaklık genellikle 85 °F(29 °C) ve 95 °F (35 °C) arasındadır. Yükseklik arttıkça sıcaklık da düşer, 2.700 metrede (9.000 ft) sıcaklık 70 °F (21 °C)dır. Gece sıcaklığın hızlı düşmesi ile sıcaklık 50-60 °F'a ulaşır (10-16 °C). Kışları soğuktur fatak bazı bölgelerde Chinook Rüzgârları sayesinde hava çok daha sıcaktır. Bazen hava aşırı derecede soğur. Wyoming kurak bir eyalettir yıllık ortalama yağış miktarı 250 mm'dir (10 inç).

Casper Şehri İklimi:
Aylar Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıl
Ort. En Yüksek °F (°C) 32
(0)		 37
(3)		 45
(7)		 56
(13)		 66
(19)		 78
(26)		 87
(31)		 85
(29)		 74
(23)		 60
(16)		 44
(7)		 34
(1)		 58
(14)
Ort. En Düşük
°F (°C)		 12
(−11)		 16
(−9)		 21
(−6)		 28
(−2)		 37
(3)		 46
(8)		 54
(12)		 51
(11)		 41
(5)		 32
(0)		 21
(−6)		 14
(−10)		 31
(-1)
Ortalama Yağış
İnç (mm)		 0.6
(15.2)		 0.6
(15.2)		 1.0
(25.4)		 1.6
(40.6)		 2.1
(53.3)		 1.5
(38.1)		 1.3
(33.0)		 0.7
(17.8)		 0.9
(22.9)		 1.0
(25.4)		 0.8
(20.3)		 0.7
(17.8)		 12.8
(325.1)
Source:[2]

Tarih

Şu an Wyoming olarak bilinen bölgede geçmişte çeşitli Kızılderili halkları yaşamıştır. Arapaholar, Apsalokeler, Lakotalar ve Şoşoniler bu halklar arasındadırlar ancak Avrupalı kaşifler buraya geldiğinde, yalnızca birkaç kabile bölgede bulunuyordu. Bölge İspanyol İmparatorluğu'nun bir parçası iken 1848'de Meksika-Amerika Savaşı bittiğinde Birleşik Devletler'e devredilmiştir. 18. yüzyılın sonlarında Québec ve Montréal'den gelen Fransız-Kanadalı avcılar bölgeye gelmiştir. Bu avcılar arasında Téton, La Ramie, John Colter gibi isimler bulunmaktadır.

Demografi

Nüfus
Yıllara göre nüfus verileri
Sayım yılıNüfus%±
18709.118
—
188020.789128.0%
189062.555200.9%
190092.53147.9%
1910145.96557.7%
1920194.40233.2%
1930225.56516.0%
1940250.74211.2%
1950290.52915.9%
1960330.06613.6%
1970332.4160.7%
1980469.55741.3%
1990453.588-3.4%
2000493.7828.9%
2010563.62614.1%
Tahmin 2012576.41216.7%
Sources: 1910-2010[3][4][5]

Amerika Birleşik Devletleri Sayım Bürosunun kayıtlarına göre Wyoming eyaletinin tahmini 2012 nüfusu 576.412'dir. Nüfus 2010 sayımına göre %2.3 artmıştır. .[6][7][8] 2010 sayımına göre nüfusun ırksal dağılımı şöyledir:

Etnik olarak nüfusun % 8.9'u Hispanik ya da Latin kökenlidir.[9] Nüfusun % 26'sı Alman, % 16'sı İngiliz, %13.3'ü İrlandalı, % 6.5'i Amerikan, %4.3'ü Norveçli ve % 3.5'i İsveçlidir.

İnanç

Wyoming'te en büyük mezhep Protestanlıktır. Dinsizler ve Katolikler de nüfusta önemli yer tutar.

Ekonomi
Uinta County'deki rüzgâr çiftliği

Birleşik Devletler Ekonomi Analiz Bürosunun kayıtlarına göre Wyoming eyaletinin GSP değeri 38,4 milyar dolardır.[10]

Eyaletin ocak 2010 işsizlik oranı %7,6'dır.[11] Wyoming eyaletinin ekonomi hücreleri diğer eyaletlerden çok farklıdır.

Maden üretimi, seyahat ve turizm eyalet ekonomisinin temel taşlarıdır. Toprakların %50'si federal hükümete, %6'sı ise eyalet yönetimine aittir. Wyoming'deki 2001 maden üretimi vergiler dahil 6,7 milyar dolarlık bir değere sahiptir. Turizm sektörünün devlete katkısı ise 2 milyar dolardır.

2002 yılında 6 milyon kişi Wyoming'deki ulusal parkları ve anıtları ziyaret etmiştir. Eyaletin önemli turistik yerleri Yellowstone Millî Parkı,Grand Teton Ulusal Parkı, Independence Rock (Wyoming) ve Fossil Butte National Monument'dir. Yellowstone Ulusal Parkı yılda 3 milyon ziyaretçi alan ilk ulusal parktır.

Maden üretimi
Wyoming'de bir kömür madeni

Wyoming'de önemli ölçüde çıkarılan madenler: kömür, doğal gaz, kömür gazı, petrol ve tronadır.

  • Kömür: 2004 yılında Wyoming'den 358,8 milyon ton kömür çıkarılmıştır. Wyoming, Amerika Birleşik Devletlerin en çok kömür çıkarılan eyaletidir.[12] Wyoming'de potansiyel olarak çıkarılmayı bekleyen 62,3 milyar ton kömür bulunmaktadır. Madenler Powder Nehri Havzası ve Green River Havzası'nda toplanmıştır.
  • Doğal gaz: 2007 yılında 2.254 trilyon kübik fit doğal gaz çıkarılmıştır. Wyoming, ülke çapında en çok doğal gaz çıkarılan 2. eyalettir.[13]
  • Kömür gazı: 2002 yılında 9.3 km³ kömür gazı üretilmiştir.
  • Petrol: 2007 yılında 8.490.000 m³ petrol çıkarılmıştır. Wyoming 2007 yılında ülkede en çok petrol çıkarılan 5. eyalettir.[13] Petrol en çok kullanılan motor yakıtı olmasının yanında, petrolden plastik, boya ve sentetik kauçuk üretilmektedir.
  • Trona: Wyoming dünyanın en büyük trona rezervlerine sahip yeridir.[14] Trona cam, kâğıt, sabun, kabartma tozu, yumuşatıcı ve ilaç üretiminde kullanılır. 2008 yılında Wyoming'den 41,7 milyon ton trona çıkarılmıştır, bu değer dünyada üretilen toplam tronanın %25'ini oluşturur.[14]

Vergiler

Wyoming, Alaska'dan sonra kişi başına en çok kalkınma payı alan eyalettir. Bu pay ülke ortalamasının iki katıdır.[15] Diğer eyaletler bu durumdan hoşlanmazlar. Wyoming Eyaleti satışlardan %4 vergi almaktadır. Countyler opsiyonel olarak fazladan %1 vergi alınma kararı verebilirler, ayrıca belirli amaçlar için %1 ek vergi de alabilirler. Gıda satışlarında vergi alınmaz.[16] Countylerin %2 ile %5 arasında verdiği karara göre konakla için vergi alınır. Wyoming, eyalet içine ihraç edilen ürünlerden %5 vergi toplamaktadır.

Wyoming karayolları haritası

Taşımacılık

Wyoming'in en büyük havalimanı 500 çalışanı ile Jackson Hole Havalimanı'dır. Üç eyaletler arası otoban ve on üç Birleşik Devletler otobanı Wyoming'den geçmektedir. Ek olarak Wyoming eyalet karayolları sistemini barındırmaktadır.

25 numaralı eyaletler arası otoban Cheyenne'nin kuzeyinden geçer ve Cheyenne'de 80 numaralı eyaletlerarası otoban ile kesişir. 90 numaralı eyaletler arası otoban Casper şehrinden geçer ve Buffalo şehri yakınlarında son bulur.

14, 16, 18, 20, 26, 30, 85, 87, 89, 189, 191, 212, ve 287 numaralı Birleşik Devletler otobanları Wyoming'den geçmektedir.

Ayrıca Wyoming kıta ABD'sinde olup da Amtrak tarafından hizmet verilmeyen iki eyaletten biridir (diğeri Güney Dakota).

Countyler

Wyoming eyaleti 23 countyden meydana gelir.

23 countynin haritada gösterimi
Wyoming'in 23 countysi[17]
Sıra County Nüfus Sıra County Nüfus
1 Laramie 94.483 13 Converse 14.008
2 Natrona 78.621 14 Goshen 13.636
3 Campbell 47.874 15 Big Horn 11.794
4 Sweetwater 45.267 16 Sublette 10.368
5 Fremont 41.110 17 Platte 8.756
6 Albany 37.276 18 Johnson 8.615
7 Sheridan 29.596 19 Washakie 8.464
8 Park 28.702 20 Crook 7.155
9 Teton 21.675 21 Weston 7.082
10 Uinta 21.025 22 Hot Springs 4.822
11 Lincoln 17.961 23 Niobrara 2.456
12 Carbon 15.666 Wyoming Toplamı 576.412
License
Plate
Prefix		 County License
Plate
Prefix		 County License
Plate
Prefix		 County
1 Natrona 9 Big Horn 17 Campbell
2 Laramie 10 Fremont 18 Crook
3 Sheridan 11 Park 19 Uinta
4 Sweetwater 12 Lincoln 20 Washakie
5 Albany 13 Converse 21 Weston
6 Carbon 14 Niobrara 22 Teton
7 Goshen 15 Hot Springs 23 Sublette
8 Platte 16 Johnson    

Şehirler ve kasabalar
Ana madde: Wyoming'deki belediyeler listesi
City of Casper, Wyoming

Wyoming 98 belediyeden oluşur.

Wyoming'in en büyük 20 şehri ve kasabası[18]
Sıra Şehir County Nüfus
1 Cheyenne Laramie 60.096
2 Casper Natrona 55.988
3 City of Laramie Albany 31.312
4 Gillette Campbell 29.389
5 Rock Springs Sweetwater 23.229
6 Sheridan Sheridan 17.517
7 Green River Sweetwater 12.622
8 Evanston Uinta 12.282
9 Riverton Fremont 10.867
10 Jackson Teton 9.710
11 Cody Park 9.653
12 Rawlins Carbon 9.203
13 Lander Fremont 7.571
16 Douglas Converse 6.084
15 Powell Park 6.393
14 Torrington Goshen 6.690
17 Worland Washakie 5.458
18 Buffalo Johnson 4.624
19 Newcastle Weston 3.485
20 Wheatland Platte 3.680

Metropoller

2008 istatistiklerine göre nüfusun %30,4'ü metropollerde yaşamaktadır.

Birleşik Devletler Sayım Bürosu, Wyoming Eyaleti İstatistikleri[19]
Sayım Bölgesi County Nüfus
Cheyenne, WY,Büyükşehir Bölgesi İstatistiği Laramie County, Wyoming 91.738
Casper, WY, Büyükşehir Bölgesi İstatistiği Natrona County, Wyoming 75.450
Gillette, WY, Büyükşehir Bölgesi İstatistiği Campbell County, Wyoming 46.133
Rock Springs, WY, Büyükşehir Bölgesi İstatistiği Sweetwater County, Wyoming 43.806
Riverton, WY, Büyükşehir Bölgesi İstatistiği Fremont County, Wyoming 40.123
Laramie, WY, Büyükşehir Bölgesi İstatistiği Albany County, Wyoming 36.299
Jackson, WY-ID, Büyükşehir Bölgesi İstatistiği Teton County, Wyoming 21.294
Teton County, Idaho 8.833
Toplam 30.127
Sheridan, WY, İstatistiği Sheridan County, Wyoming 29.116
Evanston, WY, İstatistiği Uinta County, Wyoming 21.118

Eğitim

Eyalette devlet okulları devletin Wyoming hükümetinin atadığı kamu eğitim müfettişi tarafından yönetilir. Eğitim politikaları valinin atadığı dokuz üyeli bir kurul tarafından gerçekleştirilir. Müfredat ve ders kitapları eyalet tarafından belirlenir, federal hükûmet ders içeriğine karışamaz. 2000 yılının yazına kadar işitme engelliler için çalışan bir okul bulunmaktaydı ve bu okul eyalet çapında öğrenci kabul etmekteydi.

Yüksek öğrenim

Eyalette dört senelik eğitim veren Wyoming Ünivesitesi bulunmaktedır. Üniversite Laremie şehrinde yer alır. Eyalette iki yıllık eğitim veren yedi adet kolej bulunmaktadır.

2006 yılında yasa geçmeden önce var olan eğitim kurumları ile denk olmayan diplomalar birçok kurum tarafından verilmekteydi. 2006 yılında çıkan yasa ile bu kurumlar kapatıldı.

Spor

Çeşitli bilgiler
  • Eyaletin onuruna ABD gemisine USS Wyoming ismi verilmiştir.

Wyoming Free State Wyoming projesi için seçilen resmi eyalettir. Projenin amacı olduğunca özgür bir yaşam sağlamak ve tek bir devlet olma yolunda adım atmaktır. Eyalet, çöp ve enkaz temizlemede en iyi eyalet olarak seçilmiştir.

Brokeback Dağı kitabı ve filmi büyük oranda burada oluşturulmasına rağmen, film de olaylar Kanada'nın Alberta eyaletinde geçmektedir.

Wyoming eyaletinin tamamında yalnızca iki adet yürüyen merdiven bulunmaktadır.[20]

İlgili filmler

'Heaven's Gate', (1980) Cennet Kapısı: Roller Skate Dance Youtube

Kaynakça
  1. Willam J. Gribb. "Databases and Algorithms to Determine the Boundary of Wyoming" (PDF). University of Wyoming, Department of Geography. 25 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2008.
  2. "CountryStudies.us". CountryStudies.us. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2010.
  3. Resident Population Data. "Resident Population Data - 2010 Census". 2010.census.gov. 20 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2012.
  4. "Arşivlenmiş kopya". 20 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2013.
  5. "Historical decennial census population for Wyoming counties, cities, and towns". U.S. Census, State of Wyoming. 19 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2012.
  6. "Annual Estimates of the Population for the United States, Regions, States, and Puerto Rico: April 1, 2010 to July 1, 2012". 2012 Population Estimates. Amerika Birleşik Devletleri Nüfus Sayım Bürosu, Population Division. Aralık 2012. 22 Haziran 2013 tarihinde kaynağından (CSV) arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2012.
  7. "State & County QuickFacts". U.S. Census Bureau. 2013. 30 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2013.
  8. "Centers of Population by State". U.S. Census Bureau. 2013. 3 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2013.
  9. Wyoming QuickFacts from the US Census Bureau 7 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Quickfacts.census.gov. Retrieved on 2013-07-12.
  10. "GDP by State". Bureau of Economic Analysis. 6 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2013.
  11. Bls.gov 25 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.; Local Area Unemployment Statistics
  12. "EIA State Energy Profiles: Wyoming". 12 Haziran 2008. 17 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2008.
  13. "Natural Gas Gross Withdrawals and Production (İngilizce)". U.S. Energy Information Administration. 31 Mart 2014. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2014.
  14. Gearino, Jeff (16 Şubat 2009). "Soda ash companies enjoy record year". Casper Star Tribune. 12 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2013.
  15. "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 11 Haziran 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2013.
  16. Votes back repeal of food tax 14 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Billings Gazette, March 3, 2006
  17. "Annual Estimates of the Resident Population for Counties of Wyoming: April 1, 2010 to July 1, 2011". 2011 Population Estimates. Amerika Birleşik Devletleri Nüfus Sayım Bürosu, Population Division. Nisan 2012. 20 Ocak 2013 tarihinde kaynağından (CSV) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2012.
  18. "Table 4: Annual Estimates of the Population for Incorporated Places in Wyoming, Listed Alphabetically: April 1, 2000 to July 1, 2008". 2008 Population Estimates. U.S. Census Bureau, Population Division. 20 Haziran 2006. 17 Ocak 2007 tarihinde kaynağından (CSV) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2007.
  19. "Census.gov: Population Estimates and Estimated Components of Change for Metropolitan and Micropolitan Statistical Areas and Their Geographic Components: April 1, 2000 to July 1, 2008" (CSV). 2008 Population Estimates. U.S. Census Bureau, Population Division. 18 Ağustos 2006. Erişim tarihi: 9 Ocak 2007.
  20. Megan Garber. "The State of Wyoming Has 2 Escalators". 4 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: Temmuz. Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım)

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.