İnsan göçleri

Göç, dini, iktisadi, siyasi, sosyal ve diğer sebeplerden dolayı insan topluluklarının hayatlarının tamamını veya bir bölümünü geçirmek üzere bir iskân ünitesinden, bir başkasına yerleşmek suretiyle yaptıkları coğrafi yer değiştirme hareketidir.[1] Kişisel nedenlerle yer değiştirmeye ve bu esnada nakledilen eşyaların hepsine de göç denmektedir. Ayrıca kuşların, balıkların ve bazı hayvan türlerinin, belli mevsimlerde dünyanın çeşitli yerlerine gitmeleri de göç adıyla anılır.

Başlığın diğer anlamları için Göç sayfasına bakınız.
Kaliforniya'da rehabilitasyon kampına giden göçmenler ve çocukları (Dorothea Lange, Mart 1935)

Göçün sebepleri

Birçok gelişmekte olan ülkelerde olduğu gibi göç bir ülkenin başlıca sorunları arasında yer almaktadır. Bunun temeli ise köy yaşamında makineleşmeye geçilmesi ve sanayileşmenin ülkede daha fazla değer kazanmasıdır. Ayrıca eğitim şartlarının yetersizliği de insanları şehre sürüklemiştir. Sağlık koşullarının köylerde yeterli düzeyde olmaması da göçün başlıca etkenleri arasında yer almaktadır.

1846-1932 arasında 18 milyon İngiliz, 10 milyon İtalyan, 5 milyon Alman yeni kıtalara göç etmiştir. 1821-1924 arasında 55 milyon Avrupalı ülke değiştirmiş, bunların 34 milyonu ABD'yi seçmiştir[2].

İşsizlik, daha iyi şartlarda yaşama gibi sebeplerle, ülkeler arasında ve bir ülkenin kendi içinde de çeşitli göçler olmaktadır. Bunlar, zamanla çözümü zorlaşan büyük problemler ortaya çıkarmakta ve ülkelerin siyasi, sosyal, ekonomik, kültürel dengelerini bozmaktadır. Türkiye, köyden şehre büyük oranlara ulaşan göçler sebebiyle bu problemleri en çok yaşayan ve halletmeye çalışan ülkeler arasındadır.

Göç türleri

Göçler çeşitli şekillerde sınıflandırılabilir. Nedenlerine göre[2];

  • Zorunlu göçler: Savaş afet, sürgün gibi nedenlerle oluşur. Mülteciler ve mübadele göçmenleri gibi.
  • Gönüllü göçler: Daha rahat yaşam şartları için birey göçe kendisi karar vermektedir.

Yöntemine göre: a)Yasal göç, b)Yasa dışı göç. Ne zaman, nerede, ne yöne oluşacağı kestirilemeyen yasa dışı göçlere düzensiz göç denilir. Bunların bazıları transit göçlerdir. Avrupa'ya ulaşmak için Türkiye'den geçen Afganlar gibi.

  • İşçi göçü: Ülkesinde çalışma imkânı bulamayanlar veya düşük ücretle çalışan işçiler farklı ülkelere göç eder.
  • Beyin göçü: Başka ülkede çalışmaya giden yetişmiş, nitelikli meslek sahiplerini kapsayan göç türüdür.

Sürelerine göre;

  • Geçici göç; daha sonra dönmek üzere, belli süreliğine bir yere göçmek etmek. Mevsimlik tarım işçilerinin göçü gibi.
  • Kalıcı göç; yerleşmek amacıyla göç etmek.

Göç edilen yere göre;

  • İç göç; ülke sınırları içinde yer değiştirmeyi,
  • Dış göç; ülke dışına yapılan göçü ifade eder.

Kavimler göçü ve diğer göçler

Tarih nazariyesine göre, 4. yüzyılda Orta Asya'da yaşayan kavimlerin şiddetli ve uzun süren kuraklık sebebiyle doğuya, kuzeye, batıya ve güneye gitmelerine; Kavimler Göçü denmektedir. Bu göçün siyasi, sosyal ve kültürel neticeleri üzerinde uzun bir süredir durulmaktadır. Aynı bölgede M.S. 6. yüzyıldan itibaren başlayan ve asıl ağırlığı batı istikametinde olan Türk göçleri, 17. yüzyıla kadar devam etmiş; İran, Anadolu ve Balkanlardan geçerek Avrupa ortalarına ulaşmıştır.

Bazı Türk boyları bugünkü İran, Azerbaycan, Hindistan, Irak ve Anadolu'da göç ettiler.

Osmanlı Devletinin son zamanlarında, 1877-78 Osmanlı-Rus savaşları esnasında, Tuna boylarından, Balkanlardan ve Kırım'dan Anadolu'ya yapılan toplu göç, 93 Muhaceratı olarak bilinir. 1950'li yıllarda, Balkan Türklerin, Balkan ülkelerinden (Romanya, Yugoslavya, Bulgaristan) ve Rusya'dan Türkiye'ye toplu göç ettiler.

Afganistan'ın Rusya tarafından işgali ile 2,5 milyon Afgan'ın başta Pakistan olmak üzere çeşitli İslam ülkelerine göçü, Filistinlilerin İsrail tarafından, göçe mecbur bırakılması, Bulgaristan'da yaşayan Türklerin (1989) vatanlarından çıkarılarak göçe zorlanmaları (1991) olayları da siyasi göçlerin örneklerindendir.

Yeni kıtalara göç

Bir de kıtalar arası göçler vardır. Bunun en tipik misali Amerika kıtasına yapılan göçtür. 16. yüzyıldan itibaren bu yeni kıtaya, önce Avrupa milletlerinden başlayan göçler, gittikçe azalmasına rağmen halen devam etmektedir. Önceleri serseri, başı bozuk, kanun kaçağı ve maceraperest Avrupalıların itibar ettikleri bir ülke olan Amerika kıtası, 19. yüzyılın ikinci yarısında, gene bu ülkelerden şiddetli göç dalgalarına sahne oldu. Kıtanın iskan ve imarı tamamlanıp ilmi, teknik ve ticari zenginlikler ortaya çıkınca, bütün milletler için en cazip ülkelerden biri oldu. Bu durum, dünyanın her yerinden ve her seviyede insanların buraya göç etmelerine sebep oldu.

15. yüzyılda sömürgeciliğin başlaması ile birlikte iş gücü ihtiyacı köleler ile sağlanmaya başlandı. Zaten var olan köle ticareti daha sistemli olması, daha fazla insanı köle haline getirmesi, önemli kısmının ölümüne neden olması ile eski zamanlardan ayrılır. 16. yy ile 19 yy arasında 8-10 milyon Afrikalı yeni kıtalarda çalıştırılmak üzere köle yapılmıştır[2].

Göçün etkileri

Göç veren ülkeye etkileri
  • Göç veren ülkelerde işsizlik azalır.
  • Nüfus azalır.
  • Yurt dışı işçileri ülkelerine döviz gönderirler. 2014'te 401 milyar $ olan işçi dövizlerinin 2015'te 515 milyar $ olacağı tahmin edilmektedir. Dünya Bankasına göre işçi dövizleri gelişmekte olan ülkelerin 2011 GSMH'nın %10'unu oluşturmuştur. Türkiye'ye 1964'te 45 milyon $, 1980'de 2 milyar $, 2010'da 950 milyon $ işçi dövizi gelmiştir.
  • Göç eden insanlar gittikleri ülkelerde yeni beceriler, iş tecrübeleri kazanarak, ülkelerine aktarırlar.

Göç alan ülkelere etkisi
  • İş gücü açığı kapanır.
  • Nüfus artar.
  • Göçmenlerin kültürel uyum sorunu yaşaması.
  • Yoğun göç sonucu şehirlerde gecekondulaşma.
  • Yerli halkın göçmen topluluğu kabullenme ya da tam tersi dışlama tepkileri söz konusu olabilir. Ayrımcılık ve ırkçılık görülebilir.
  • Yerli halk ile göçmenler arasında rekabet ortamı oluşur.

Kaynakça
  1. Taylan Akkayan, Göç ve Değişme, İstanbul 1979, s21
  2. YILMAZ, Abdurrahman (2014). "ULUSLARARASI GÖÇ: ÇEŞİTLERİ, NEDENLERİ VE ETKİLERİ" (PDF). Turkish Studies. 7 Şubat 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2018.

Dış kaynaklar

İç bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.