İstisnacılık

İstisnacılık, bir canlı türünün, ülkenin, toplumun, kurumun, hareketin, bireyin veya bir zaman sürecinin "istisnai" (yani sıra dışı veya olağanüstü) olduğu algısı veya inancıdır. Terim, belirtilmiş olsun veya olmasın bir şekilde üstün olunduğu fikrini de taşır. Her ne kadar ortaya atılan görüşün bir döneme göre geliştiği görülse de, bugün terim özellikle ulusal veya bölgesel bağlamlarda kullanılmaktadır.

Kavramın gelişimi

Alman romantik filozof ve tarihçiler, özellikle Johann Gottfried Herder (1744-1803) ve Johann Gottlieb Fichte (1762–1814), 18. yüzyılın sonlarında benzersizlik teması üzerine yoğunlaştılar. Siyasal devlet vurgusunu azaltıp, bunun yerine bütün insanlar için, dillerini ve geleneklerini içeren Volk (halk) kavramının benzersizliğini vurguladılar. Kendine özgü tarihi olan kültürel bir varlık olarak kabul edilen her millet, bir "ulusal ruh" ya da "halkın ruhuna" (Almanca: Volksgeist) sahipti. Bu fikir, milliyetçiliğin geliştiği 19. yüzyıl Avrupa topraklarında, özellikle de elitlerin başka yerlerden yönettiği ülkelerde, güçlü bir etkiye sahipti.[1][2]

Amerika Birleşik Devletleri, Avustralya,[3] Fransa, Almanya, Yunanistan,[4] Hindistan, Pakistan, Japon İmparatorluğu, İran, İsrail, Kuzey Kore, Güney Afrika[5][6], İspanya, İngiltere, Sovyetler Birliği, Avrupa Birliği ve Tayland gibi birçok ülke için "istisnalık" iddiaları yapıldı.[7][8] Tarihçiler, tarihte Çin, Osmanlı İmparatorluğu, Antik Roma ve Antik Hindistan gibi tarihi imparatorluklar da dahil olmak üzere birçok başka örnek de göstermektedirler.[9]

Diğer alanlarda kullanımı

İstisnacılığın, tıp ve genetik alanlarında da kullanımları vardır.

Psikoloji alanındaki bazı hastalıkların semptomları arasında bulunan bir tür psikotik sanrı olan grandiyöz, İngilizce büyük anlamına grand kelimesinden gelir ve kişinin kendini aşırı bir güven içerisinde birçok yönden üstün görmesine neden olur.

Ayrıca bakınız

Konuyla ilgili yayınlar
  • Grandin, Greg (2 Ocak 2017). "The Strange Career of American Exceptionalism". The Nation (İngilizce). ss. 22-27.

Kaynakça
  1. Schmidt, Royal J. (Haziran 1956). "Cultural Nationalism in Herder". Journal of the History of Ideas (İngilizce). 17 (3). University of Pennsylvania Press. ss. 407-417. 15 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2019.
  2. Kohn, Hans (Haziran 1949). "The Paradox of Fichte's Nationalism". Journal of the History of Ideas (İngilizce). 10 (3). University of Pennsylvania Press. ss. 319-43. 15 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2019.
  3. Triggs, Prof. Gillian. "Free speech and human rights in Australia" (İngilizce). www.humanrights.gov.au. 15 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2019.
  4. Papanikolaou, Dimitris. "Questioning Greek Exceptionalism" (İngilizce). University of Oxford - Faculty of Medieval and Modern Languages. 16 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2019.
  5. Dlakavu, Simamkele. "South Africa IS in 'Africa'" (İngilizce). Daily Maverick. 22 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2019.
  6. Padya, Raymond (Journalism Editor) (29 Ekim 2013). "South Africa's Worrying Exceptionalism". Iziko Live (İngilizce). Durban University of Technology. 16 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2019.
  7. Nolte, Georg; Aust, Helmut Philipp (2013). "European exceptionalism?" (PDF). Global Constitutionalism (İngilizce). 2 (3). Cambridge University Press. ss. 407-436. doi:10.1017/S2045381713000038. hdl:10419/66220. 7 Ocak 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2019.
  8. Hoffmann, Leif (1 Ocak 2011). "Becoming Exceptional? American and European Exceptionalism and their Critics: A Review" (İngilizce). Cairn.info. 12 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2019.
  9. Chase-Dunn, Christopher K.; Hall, Thomas D.; Manning, E. Susan. "Rise and Fall: East-West Synchronicity and Indic Exceptionalism Reexamined". Social Science History (İngilizce). 24 (4, Kış 2000). in Project Muse. ss. 727-754. 10 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2019.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.