Amerika Birleşik Devletleri'nin eyaletleri

Amerika Birleşik Devletleri'nin eyaletleri veya Amerika Birleşik Devletleri'nin devletleri 50 tane olup birbirleriyle politik bir birlik oluştururlar. Her bir eyalet, bir coğrafi bölgede idari yetkiye sahiptir ve egemenliğini federal hükümetle paylaşır. Egemenliğin her bir eyalet ile federal hükûmet arasında paylaşılmasından dolayı Amerikalılar hem federal cumhuriyetin, hem ikamet ettikleri eyaletin vatandaşıdır.[1] Eyalet vatandaşlığı ve ikamet esnektir ve bir eyaletten diğerine taşınmak için herhangi bir hükûmet iznine gerek yoktur. Şartlı tahliyeyle serbest kalmış hükümlüler ve velayeti paylaşan boşanmış ebeveynlerin çocukları gibi belirli bir mahkeme kararıyla bu hakkı sınırlandırılmış kişiler, anılan kuralın istisnasını oluşturur.

Amerika Birleşik Devletleri'nin 50 eyaleti bulunmaktadır.

Eyalatlerin nüfusu 600.000'in biraz altından (Wyoming) 39 milyonun üzerine (Kaliforniya) ve yüz ölçümü 3.140 km²'den (Rhode Island) 1.717.860 km²'ye (Alaska) değişiklik gösterir.[2] Dört eyalet tam resmi adlarında commonwealth ifadesini kullanır.

Eyaletler illere ya da ile eşdeğer birimlere ayrılmıştır. Bunlara belli ölçüde yerel idari yetki tanınmıştır, ancak egemenlikleri bulunmaz. İller ve ile eşdeğer birimlerin yapıları eyaletten eyalete farklılık gösterir. Eyalet yönetimleri yetkilerini (her bir eyaletin) halkından, kendi ayrı anayasaları dolayısıyla alır. Bu anayasaların her birinin temelini cumhuriyetçi ilkeler oluşturur ve her biri üç kuvvetten oluşan bir yönetim öngörür: Yürütme, yasama ve yargı.[3]

Birleşik Devletler Anayasasına göre eyaletler, aralarında anayasa değişikliklerinin onanmasının da bulunduğu çeşitli yetki ve haklara sahiptir. Tarihsel olarak bakıldığında, yerel kolluk kuvvetleri, devlet okullarında eğitim, sağlık hizmetleri, eyalet içi ticaretin düzenlenmesi ve yerel ulaşım ile altyapı genel olarak öncelikle eyaletlerin sorumluluk alanındadır. Öte yandan, günümüzde bunların tamamı önemli ölçüde federal kaynaklarca karşılanmakta ve federal düzeyde yasal düzenlemelere tabi tutulmaktadır. Zaman içinde ABD Anayasası değişikliklere uğradı ve uygulanışı ile hükümleri değişti. Merkezileşmeye ve incorporation'a (Mahkelemerin U.S. Bill of Rights'ı eyaletlere uygulaması) doğru genel bir eğilim oluştu ve federal hükûmetin rolü arttı. Eyaletlerin yetki ve egemenliğinin federal hükûmet ile bireylerin hakları karşısında sınırları ve içeriğine ilişkin bir kavram olan eyaletlerin haklarına ilişkin tartışmalar sürmektedir.

Eyaletler ve buralarda ikamet edenler çift meclisli bir yasama organı olup Senato ile Temsilciler Meclisi'nden oluşan federal Kongre'de temsil edilir. Her eyalet Senato'da iki senatörle temsil edilir ve Meclis'te en az bir temsilci ile temsil edilme hakkına sahiptir. Temsilciler Meclisi üyeleri tek üyeli bölgelerden seçilir. Temsilciler eyaletler arasında, en son on yıllık anayasal nüfus sayımına göre belirlenecek oranlarla paylaştırılır.[4] Her eyalet ayrıca devlet başkanını seçen Seçiciler Kurulu'na belirli sayıda seçici gönderme hakkına sahiptir. Her eyaletin seçici sayısı, o eyaletin temsilci sayısı ile senatör sayısının toplamına eşittir.[5]

Anayasa Kongre'ye[6] Birliğe yeni eyaletleri kabul etme yetkisi tanımıştır. ABD'nin 1776'da kuruluşundan bu yana, eyalet sayısı en baştaki 13'ten 50'ye yükselmiştir. En yeni eyaletler, ikisi de 1959'da eyalet olan Alaska ve Hawaii'dir.

Anayasa eyaletlerin birlikten ayrılma yetkilerinin olup olmadığı konusunda sessiz kalmıştır. Amerikan İç Savaşı'ndan kısa süre sonra ABD Yüksek Mahkemesi, Texas v. White davasında bir eyaletin tek taraflı olarak bunu yapamayacağını hükme bağlamıştır.[7][8]


Amerika Birleşik Devletleri'nin 50 Eyaleti
Eyalet adı IPA Resmi ad Kod Bayrak Kuruluş tarihi Yüzölçüm Nüfus (11.05.2020) GSYH (milyon dolar) 2010 Başkent En büyük şehir
Alabama /ˌæləˈbæmə/ State of Alabama AL 01819-12-14 14 Aralık 1819 52.419 sq mi (135.765 km2) 4,903,185 $174,400 Montgomery Birmingham
Alaska /əˈlæskə/ State of Alaska AK 01959-01-03 03 Ocak 1959 663.267 sq mi (1.717.854 km2) 731,545 $45,600 Juneau Anchorage
Arizona /ˌærɪˈzoʊnə/ State of Arizona AZ 01912-02-14 14 Şubat 1912 113.998 sq mi (295.254 km2) 7,278,717 $261,300 Phoenix Phoenix
Arkansas /ˈɑrkənsɔː/ State of Arkansas AR 01836-06-15 15 Haziran 1836 52.897 sq mi (137.002 km2) 3,017,804 $105,800 Little Rock Little Rock
Kaliforniya /ˌkælɪˈfɔrnjə/ State of California CA 01850-09-09 09 Eylül 1850 163.700 sq mi (423.970 km2) 39,512,223 $1,936,400 Sacramento Los Angeles
Colorado /ˌkɒləˈrædoʊ/ State of Colorado CO 01876-08-01 01 Ağustos 1876 104.185 sq mi (269.837 km2) 5,758,736 $259,700 Denver Denver
Connecticut /kəˈnɛtɪkət/ State of Connecticut CT 01788-01-09 09 Ocak 1788 5.543 sq mi (14.356 km2) 3,565,287 $233,400 Hartford Bridgeport[9]
Delaware /ˈdɛləwɛər/ State of Delaware DE 01787-12-07 07 Aralık 1787 2.491 sq mi (6.452 km2) 973,764 $62,700 Dover Wilmington
Florida /ˈflɑrɪdə/ State of Florida FL 01845-03-03 03 Mart 1845 65.755 sq mi (170.304 km2) 21,477,737 $754,000 Tallahassee Jacksonville[10]
Georgia /ˈdʒɔrdʒə/ State of Georgia GA 01788-01-02 02 Ocak 1788 59.425 sq mi (153.909 km2) 10,617,423 $404,600 Atlanta Atlanta
Hawaii /həˈwaɪ.iː/ State of Hawaiʻi HI 01959-08-21 21 Ağustos 1959 10.931 sq mi (28.311 km2) 1,415,872 $68,900 Honolulu Honolulu
Idaho /ˈaɪdəhoʊ/ State of Idaho ID 01890-07-03 03 Temmuz 1890 83.642 sq mi (216.632 km2) 1,787,065 $54,800 Boise Boise
Illinois /ɪlɪˈnɔɪ/ State of Illinois IL 01818-12-03 03 Aralık 1818 54.826 sq mi (141.998 km2) 12,671,821 $644,200 Springfield Chicago
Indiana /ˌɪndiˈænə/ State of Indiana IN 01816-12-11 11 Aralık 1816 36.418 sq mi (94.321 km2) 6,732,219 $267,600 Indianapolis Indianapolis
Iowa /ˈaɪ.ɵwə/ State of Iowa IA 01846-12-28 28 Aralık 1846 56.272 sq mi (145.743 km2) 3,155,070 $147,200 Des Moines Des Moines
Kansas /ˈkænzəs/ State of Kansas KS 01861-01-29 29 Ocak 1861 82.277 sq mi (213.096 km2) 2,913,314 $128,500 Topeka Wichita
Kentucky /kɪnˈtʌki/ Commonwealth of Kentucky KY 01792-06-01 01 Haziran 1792 40.409 sq mi (104.659 km2) 4,467,673 $161,400 Frankfort Louisville
Louisiana /luːˌiːziˈænə/ State of Louisiana LA 01812-04-30 30 Nisan 1812 52.271 sq mi (135.382 km2) 4,648,794 $213,600 Baton Rouge New Orleans
Maine /ˈmeɪn/ State of Maine ME 01820-03-15 15 Mart 1820 35.385 sq mi (91.646 km2) 1,344,212 $53,200 Augusta Portland
Maryland /ˈmɛrələnd/ State of Maryland MD 01788-04-28 28 Nisan 1788 12.407 sq mi (32.133 km2) 6,045,680 $300,000 Annapolis Baltimore[11]
Massachusetts /ˌmæsəˈtʃuːsɪts/ Commonwealth of Massachusetts MA 01788-02-06 06 Şubat 1788 10.554 sq mi (27.336 km2) 6,892,503 $377,700 Boston Boston
Michigan /ˈmɪʃɪɡən/ State of Michigan MI 01837-01-26 26 Ocak 1837 97.990 sq mi (253.793 km2) 9,986,857 $372,400 Lansing Detroit
Minnesota /ˌmɪnɪˈsoʊtə/ State of Minnesota MN 01858-05-11 11 Mayıs 1858 86.943 sq mi (225.181 km2) 5,639,632 $267,100 Saint Paul Minneapolis
Mississippi /ˌmɪsɪˈsɪpi/ State of Mississippi MS 01817-12-10 10 Aralık 1817 48.434 sq mi (125.443 km2) 2,976,149 $98,900 Jackson Jackson
Missouri /mɪˈzʊəri, mɪˈzʊərə/ State of Missouri MO 01821-08-10 10 Ağustos 1821 69.704 sq mi (180.533 km2) 6,137,428 $246,700 Jefferson City Kansas City[12]
Montana /mɒnˈtænə/ State of Montana MT 01889-11-08 08 Kasım 1889 147.165 sq mi (381.156 km2) 1,068,778 $37,200 Helena Billings
Nebraska /nəˈbræskə/ State of Nebraska NE 01867-03-01 01 Mart 1867 77.420 sq mi (200.520 km2) 1,934,408 $89,600 Lincoln Omaha
Nevada /nəˈvædə/ State of Nevada NV 01864-10-31 31 Ekim 1864 110.567 sq mi (286.367 km2) 3,080,156 $127,500 Carson City Las Vegas
New Hampshire /nuː ˈhæmpʃər/ State of New Hampshire NH 01788-06-21 21 Haziran 1788 9.350 sq mi (24.217 km2) 1,359,711 $61,600 Concord Manchester[13]
New Jersey /nuː ˈdʒɜrzi/ State of New Jersey NJ 01787-12-18 18 Aralık 1787 8.729 sq mi (22.608 km2) 8,882,190 $497,000 Trenton Newark[14]
New Mexico /nuː ˈmɛksɪkoʊ/ State of New Mexico NM 01912-01-06 06 Ocak 1912 121.697 sq mi (315.194 km2) 2,096,829 $75,000 Santa Fe Albuquerque
New York /nuː ˈjɔrk/ State of New York NY 01788-07-26 26 Temmuz 1788 54.556 sq mi (141.299 km2) 19,453,561 $1,156,500 Albany New York[15]
Kuzey Karolina /ˌnɔrθ kærəˈlaɪnə/ State of North Carolina NC 01789-11-21 21 Kasım 1789 53.865 sq mi (139.509 km2) 10,488,084 $407,400 Raleigh Charlotte
Kuzey Dakota /ˌnɔrθ dəˈkoʊtə/ State of North Dakota ND 01889-11-02 02 Kasım 1889 70.762 sq mi (183.272 km2) 762,062 $33,400 Bismarck Fargo
Ohio /oʊˈhaɪ.oʊ/ State of Ohio OH 01803-03-01 01 Mart 1803 44.825 sq mi (116.096 km2) 11,689,100 $483,400 Columbus Columbus[16]
Oklahoma /ˌoʊkləˈhoʊmə/ State of Oklahoma OK 01907-11-16 16 Kasım 1907 69.960 sq mi (181.195 km2) 3,956,971 $160,500 Oklahoma City Oklahoma City
Oregon /ˈorəɡən/ State of Oregon OR 01859-02-14 14 Şubat 1859 98.466 sq mi (255.026 km2) 4,217,737 $168,900 Salem Portland
Pensilvanya /ˌpɛnsɪlˈveɪnjə/ Commonwealth of Pennsylvania PA 01787-12-12 12 Aralık 1787 46.055 sq mi (119.283 km2) 12,801,989 $575,600 Harrisburg Philadelphia
Rhode Island /rɵd ˈaɪlənd/ State of Rhode Island and Providence Plantations RI 01790-05-29 29 Mayıs 1790 1.210 sq mi (3.140 km2) 1,059,361 $49,500 Providence Providence
Güney Karolina /ˌsaʊθ kærəˈlaɪnə/ State of South Carolina SC 01788-05-23 23 Mayıs 1788 32.020 sq mi (82.931 km2) 5,148,714 $164,300 Columbia Columbia[17]
Güney Dakota /ˌsaʊθ dəˈkoʊtə/ State of South Dakota SD 01889-11-02 02 Kasım 1889 77.184 sq mi (199.905 km2) 884,659 $39,900 Pierre Sioux Falls
Tennessee /ˌtɛnɪˈsiː/ State of Tennessee TN 01796-06-01 01 Haziran 1796 42.181 sq mi (109.247 km2) 6,829,174 $250,300 Nashville Memphis[18]
Teksas /ˈtɛksəs/ State of Texas TX 01845-12-29 29 Aralık 1845 268.820 sq mi (696.241 km2) 28,995,881 $1,207,432 Austin Houston[19]
Utah /ˈjuːtɑː/ State of Utah UT 01896-01-04 04 Ocak 1896 84.899 sq mi (219.887 km2) 3,205,958 $116,900 Salt Lake City Salt Lake City
Vermont /vərˈmɒnt/ State of Vermont VT 01791-03-04 04 Mart 1791 9.623 sq mi (24.923 km2) 623,989 $26,400 Montpelier Burlington
Virginia /vərˈdʒɪnjə/ Commonwealth of Virginia VA 01788-06-25 25 Haziran 1788 42.774 sq mi (110.785 km2) 8,535,519 $427,700 Richmond Virginia Beach[20]
Washington /ˈwɒʃɪŋtən/ State of Washington WA 01889-11-11 11 Kasım 1889 71.362 sq mi (184.827 km2) 7,614,893 $351,100 Olympia Seattle
Batı Virginia /ˌwɛst vərˈdʒɪnjə/ State of West Virginia WV 01863-06-20 20 Haziran 1863 24.230 sq mi (62.755 km2) 1,792,147 $66,600 Charleston Charleston
Wisconsin /wɪsˈkɒnsɪn/ State of Wisconsin WI 01848-05-29 29 Mayıs 1848 65.498 sq mi (169.639 km2) 5,822,434 $251,400 Madison Milwaukee
Wyoming /waɪˈoʊmɪŋ/ State of Wyoming WY 01890-07-10 10 Temmuz 1890 97.818 sq mi (253.348 km2) 578,759 $38,200 Cheyenne Cheyenne

Tıklanabilir harita
Haritada yer alan eyaletlerin üzerine tıklayarak ilgili maddeye gidebilirsiniz.

Genişleme
Eyaletlerin Amerika Birleşik Devletleri'ne katılış tarihleri
  1776-1790
  1791-1799
  1800-1819
  1820-1839
  1840-1859
  1860-1879
  1880-1899
  1900-1950
  1950-

Kaynakça
  1. Erler, Edward. "Essays on Amendment XIV: Citizenship". The Heritage Foundation. 19 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2017.
  2. "Population by State". 21 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2017.
  3. "Frequently Asked Questions About the Minnesota Legislature". Minnesota State Legislature. 29 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2017.
  4. Kristin D. Burnett. "Congressional Apportionment (2010 Census Briefs C2010BR-08)" (PDF). U.S. Department of Commerce, Economics and Statistics Administration. 20 Ocak 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2017.
  5. Elhauge, Einer R. "Essays on Article II: Presidential Electors". The Heritage Foundation. 19 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2017.
  6. Article IV, Section 3, Clause 1 of the Constitution
  7. Aleksandar Pavković, Peter Radan, Creating New States: Theory and Practice of Secession, p. 222, Ashgate Publishing, 2007.
  8. "Texas v. White 74 U.S. 700 (1868)". Justia.com. 7 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2017.
  9. The Hartford-West Hartford-Willimantic Combined Statistical Area is the most populous metropolitan area in Connecticut.
  10. The Miami-Fort Lauderdale-Miami Beach Metropolitan Statistical Area is the most populous metropolitan area in Florida.
  11. Baltimore City and the 12 Maryland counties of the Washington-Baltimore-Northern Virginia Combined Statistical Area form the most populous metropolitan region in Maryland.
  12. The City of Saint Louis and the 8 Missouri counties of the St. Louis-St. Charles-Farmington Combined Statistical Area form the most populous metropolitan region in Missouri.
  13. The 5 southeastern New Hampshire counties of the Boston-Worcester-Manchester Combined Statistical Area form the most populous metropolitan region in New Hampshire.
  14. The 13 northern New Jersey counties of the New York-Newark-Bridgeport Combined Statistical Area form the most populous metropolitan region in New Jersey.
  15. New York is the most populous city in the United States.
  16. The Cleveland-Akron-Elyria Combined Statistical Area is the most populous metropolitan area in Ohio.
  17. The Greenville-Spartanburg-Anderson Combined Statistical Area is the most populous metropolitan area in Güney Karolina.
  18. The Nashville-Davidson-Murfreesboro-Columbia Combined Statistical Area is the most populous metropolitan area in Tennessee.
  19. The Dallas-Fort Worth Combined Statistical Area is the most populous metropolitan area in Teksas.
  20. The 10 Virginia counties and 6 Virginia cities of the Washington-Baltimore-Northern Virginia Combined Statistical Area form the most populous metropolitan region in Virginia.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.