Amerikan İç Savaşı

Amerikan İç Savaşı veya diğer adıyla Eyaletler Arası Savaş, Amerika Birleşik Devletleri'nin Washington'daki yönetimi ile bu ülkeden ayrılmak isteyen 11 Güney Eyaleti arasında çıkmış geniş kapsamlı bir iç savaştır. 11 Güneyli Eyalet Abraham Lincoln'un 1860 yılında başkan seçilmesiyle Jefferson Davis komutasında bağımsızlıklarını ilan etmişlerdir. 12 Nisan 1861 yılında ise Güney Carolina'daki Sumter Kalesi'nden ilk top atışıyla birlikte savaş başlamıştır.[1]

Amerikan İç Savaşı

Gettysburg Muharebesi
Tarih12 Nisan 1861 - 12 Nisan 1865
Bölge
ABD, Amerika
Sonuç Birleşik Devletler'in zaferiyle kölelik kaldırıldı.
Konfederasyon yıkıldı.
Taraflar
Birleşik Devletler Konfederasyon
Komutanlar ve liderler
Abraham Lincoln
Ulysses S. Grant
George B. McClellan		 Jefferson Davis
Robert Edward Lee
T.J. Stonewall Jackson
Nathan Bedford Forrest
Güçler
2.200.000 (toplam sayı)
698.000 (en yüksek sayı)		 750.000-1.000.000 (toplam sayı)
360.000 (en yüksek sayı)
Kayıplar
110.000+ çatışmada ölü
365.000+ toplam ölü
282.000+ yaralı		 94.000+ çatışmada ölü
290.000+ toplam ölü
137.000+ yaralı

Savaşın ilk sonucu Lincoln'un duraksamalarına ve bazı Demokrat Parti'lilerin tepkisine rağmen köleliğin kaldırılmasıdır.[2] 22 Eylül 1862'de hazırlanmaya başlanan, 1 Ocak 1863'te uygulamaya konan bu önlem, 13 anayasa değişikliği önergesinin oylanıp kabul edilmesiyle 31 Ocak 1865'te yasallaşmıştır. Ancak bu zaferden beş gün sonra Lincoln bir suikast sonucu öldürülmüştür.[3]

Savaşın nedenleri
Abraham Lincoln

19. yüzyılın ortalarında Amerika Birleşik Devletleri'nin güneydoğu bölgelerinde büyük çiftliklerin ağırlıkta olduğu ve tarıma dayanan bir ekonomi yerleşmişti. Bu çiftliklerde özellikle pamuk, tütün ve şeker kamışı yetiştirilmekte ve gereken işgücü Afrika'dan kaçırılıp getirilen siyahi kökenlilerden oluşan kölelerden sağlanmaktaydı. ABD'nin diğer bölgelerinde ekonomi sanayiye yönelmiş ve bunun gerektirdiği serbest işgücü için kölelik ortadan kaldırılmıştı. ABD'nin batı kesiminde hala yeni eyaletler kurulmaya devam ediyor ve bu yeni eyaletlerin çoğunda kölelik yasaklanıyordu. Bu ortamda güney eyaletleri köleliğin eninde sonunda güneyde de yasaklanacağından endişelenmekteydiler. Bu da güneyin köleliğe dayanan üretim tarzını kökünden tehdit ediyordu. Köleliği kaldırmaya söz vererek seçime katılan başkan adayı Abraham Lincoln seçimi kazanınca güneyli 7 eyalet (Güney Karolina, Mississippi, Florida, Alabama, Teksas, Georgia ve Louisiana) yeni başkanın köleliği kaldıracağına kesin gözle bakarak hemen ABD'den bağımsızlığını ilan ettiler. Bu eyaletler Jefferson Davis'in başkanlığı altında Amerika Konfedere Devletleri adı altında yeni bir devlet kurdular. Kısa bir süre sonra buna 4 eyalet (Virginia, Arkansas, Kuzey Karolina ve Tennessee) daha katıldı. Bu toplam 11 eyalet Amerikan İç Savaşı'nda güneyli konfederasyon tarafını oluşturdular. Ülkenin geri kalan kısmı (özellikle kuzeydoğu kısmı) da kuzeyli union "birlik" tarafını oluşturdular. Bir süre sonra iki devlet arasında savaş patlak verdi.

Kuzeyin galibiyeti
Amerika Birleşik Devletleri tarihi
Jefferson Davis

Amerikan İç Savaşı'nın ilk yıllarında hiçbir taraf üstünlük sağlayamadı. Her iki taraftan da birçok kayıplar oldu ve her iki taraf da zaman zaman askeri başarılar elde etse de baskın çıkamadı. 1863 yılının Temmuz ayında gerçekleşen Gettysburg Muharebesi önemli bir dönüm noktası oldu. Güneyden 75 bin, kuzeyden 82 bin askerin katıldığı bu kanlı savaşta her iki taraf da askerlerinin yaklaşık üçte birini kaybettiler ama kuzeyliler tartışmasız bir üstünlük sağladı. En sonunda 9 Nisan 1865 tarihinde kuzey orduları güneyli ünlü komutan Robert Edward Lee'nin ordularını birkaç koldan sardılar ve teslim olmaya mecbur bıraktılar. Aynı yılın Haziran ayında geri kalan bütün güney askerleri de silahlarını bırakarak teslim oldular ve  Amerikan İç Savaşı kuzeyin zaferiyle sona erdi. Savaşın sonuna yaklaşırken kuzeyli başkan Abraham Lincoln bir güneylinin yaptığı suikast sonucu vurularak öldü.

1861 "Anakonda Planı"

Savaşın sonuçları

Savaşın bitiminde güneydeki bütün kölelere özgürlük hakları verildi. Kısa bir süre sonra da köleler oy kullanma hakkını kazandılar. ABD'nin güneyinde köleliğe dayanan tarım ekonomisi sona erdi. Amerika Birleşik Devletleri bölünme tehlikesinin üstesinden gelerek tekrar tek bir ülke olarak birleşmiş oldu. Savaşın sonunda güneydeki siyahilere birçok hak verildiyse de, bunlar kısa süre içinde güneyli beyazlar tarafından geri alındı. Ayrıca savaştan önce ABD'nin güney ve kuzey tarafları eşit zenginlikteyken, savaştan sonra güney ekonomik yıkıma uğradı ve kuzey öne geçti.

Birlik ve Konfederasyon'un Karşılaştırılması
BirlikKonfederasyon
Toplam nüfus16,000,7689,000,000 (29%)
Özgür nüfus8,000,0005,500,000
1860'taki Sınır Eyaletlerindeki köleler32,58634,345
1860'taki Güney Eyaletlerindeki köleler7,6543,500,000
Askerler2,200,000 (67%)1,064,000 (33%)
Demiryolu (mil)21,788 (71%)8,838 (29%)
Mamül Ürünler Üretimi90%10%
Silah üretimi97%3%
1860'taki pamuk üretimi (balya)Önemsiz miktarda4,500,000
1864'teki pamuk üretimi (balya)Önemsiz miktarda300,000
Savaş öncesi ABD ihracatındaki payı30%70%

İlgili filmler
  • Gone with the Wind (1939)
  • The Good The Bad and The Ugly (1967)
  • The Horse Soldiers (1959)
  • The Hunley (1999)
  • The Last Confederate: The Story of Robert Adams (2007)
  • Major Dundee (1965)
  • North and South (1985, 1986, 1994)
  • The Outlaw Josey Wales (1976)
  • Pharaoh's Army (1995)
  • Raintree County (1957)
  • The Conspirator (2010)
  • The Red Badge of Courage (1951)
  • Ride with the Devil (1999)
  • The Shadow Riders (1982)
  • Shenandoah (1965)
  • Sommersby (1993)
  • Wicked Spring (2002)
  • Abraham Lincoln: Vampir Avcısı(2012)
  • Free State of Jones (2016)

İlgili belgeseller
  • ' The American Civil War in North Carolina ', (??) Opening
  • ' Sherman's March to Gerorgea ', (History Channel, 2007) Opening

Kaynakça
  1. 10 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. İç Savaşın başlaması 12 Nisan 1861 (İngilizce), National Park Service (U.S. Department of the Interior.)
  2. 20 Ekim 2011 tarihinde WebCite sitesinde arşivlendi 13. yasa değişikliği(İngilizce), Library of Congress
  3. 5 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Abraham Lincoln suikastı, The Library of Congress

Ayrıca bakınız
  • Amerikan İç Savaşı ve Fransa

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.