Batı Ermenistan

Batı Ermenistan, (Batı Ermenice: Արեւմտեան Հայաստան Arevmıdyan Hayasdan), Ermenilerin tarihi ana vatanının bir parçası olan ve günümüzde Türkiye'nin (eski Osmanlı İmparatorluğu) doğu bölgelerini ifade etmek için kullanılan bir terim.[3][4] Bizans Ermenistanı olarak da anılan Batı Ermenistan, MS 387'de Büyük Ermenistan'ın Bizans İmparatorluğu (Batı Ermenistan) ve Sasani İmparatorluğu (Doğu Ermenistan) arasında bölünmesinden sonra ortaya çıkmıştır.

Rus İmparatorluğu döneminde Osmanlı İmparatorluğu sınırları içindeki, Batı Ermenistan olarak adlandırılan bölge yeşil renkle belirtilmiştir. Günümüzde ise Kars dahil olmak üzere Türkiye sınırları içerisinde kalan bölge Batı Ermenistan olarak ifade edilmektedir.[1]
Ermenilerin 17. yüzyıl başlarında Anadolu'nun doğusundaki dağılımı.[2]

Osmanlı İmparatorluğu içindeki ulusların bağımsızlık kazanmaya başladığı dağılma devrinde Ermeniler arasında da beliren bağımsızlık düşüncesini bastırmak için 1890'ların başında başlıcaları Kürt çeteleri olmak üzere bölgedeki Müslüman halkların silahlandırılmasıyla Hamidiye Alayları olarak bilinen birlik oluşturuldu.[5] 1894-1896 arasında bu birlik tarafından gerçekleştirilen katliamlar ve devletin ekonomik yıldırma siyaseti sonucu meydana gelen kıtlık, salgın hastalık gibi olayların sonucunda Ermeni nüfus önemli kayıplar yaşadı. 1915 yılında çıkarılan Tehcir Kanunu ile Suriye Çölü'ne topluca sürgün edilen, katledilen Ermenilerin bölgedeki varlığı sona ermiştir.[6][7] Kültürel mirasın sistematik olarak tahrip edilmesi bazı araştırmacılar tarafından bir kültürel soykırım örneği olarak kabul edilmektedir.[8][9]

Bölgede geçmişte yaşayan Ermenilerden bir kısmı günümüzde asimile olmuş ve kimliklerini gizleyerek hayatlarına devam etmektedirler. Ermeni Devrimci Federasyonu gibi partilerin sözcülüğünü yaptığı irredantist görüşe göre bu bölge Büyük Ermenistan'ın bir parçasıdır ve toprakların iade edilmesi gerekmektedir.[10][11]

Tarihçe

Bölge yüzyıllarca Osmanlı İmparatorluğu yönetiminde kalmıştır. Ermeni Devrimci Federasyonu'nun katkısıyla Batı Ermenistan Yönetimi adı altında 1915-1918 yılları arasında Ermenilerce geçici bir süreyle yönetilen bölgeden[12] 30 Ekim 1918 tarihli Mondros Mütarekesi'nin 24. maddesinde "Altı Ermeni ili" olarak bahsedilmiştir.[13] Batı Ermenistan, 3 Aralık 1920'deki Gümrü Antlaşması sonucunda Türk egemenliğinde kalsa da Ermenistan Cumhuriyeti, Bağımsızlık Bildirgesi'nin 11'inci maddesinde geçen "Ermenistan Cumhuriyeti 1915 yılında Batı Ermenistan'da düzenlenen Ermeni soykırımının uluslararası alanda tanınmasına çalışmaktadır." kısmıyla katliamların soykırım olarak tanınmasının yanı sıra toprak talebini de ulusal hedefler içerisinde saymaktadır.[14]

Ayrıca bakınız

Kaynakça
  1. Yenigün, Cüneyt; Efegil, Ertan (2010). Türkiye'nin Değişen Dış Politikası. Nobel Yayın Dağıtım. s. 307. ISBN 9786053953814. 2 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2014.
  2. State Committee of the Real Estate Cadastre of the Republic of Armenia (2007). Հայաստանի Ազգային Ատլաս (National Atlas of Armenia), Yerevan: Center of Geodesy and Cartography SNPO, p. 102 see map
  3. Myhill, John (2006). Language, Religion and National Identity in Europe and the Middle East: A historical study. Amsterdam: J. Benjamins. s. 32. ISBN 978-90-272-9351-0.
  4. "'Demir Çağı'nda Kapadokya'dan Doğu Anadolu'ya göç edenleri, Ermenilerin ataları olarak kabul edebiliriz'". 15 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2018.
  5. Balakian, Peter (2003). The Burning Tigris: The Armenian Genocide and America's Response. New York: HarperCollins. ISBN 0-06-019840-0.
  6. Marie-Aude Baronian; Stephan Besser; Yolande Jansen (2007). Diaspora and Memory: Figures of Displacement in Contemporary Literature, Arts and Politics. Rodopi. s. 174. ISBN 9789042021297.
  7. Shirinian, Lorne (1992). The Republic of Armenia and the rethinking of the North-American Diaspora in literature. E. Mellen Press. s. ix. ISBN 9780773496132. This date is important, for it marks the beginning of the Armenian Genocide, which destroyed the over two-thousand-year Armenian presence in historical, Western Armenia.
  8. Hovannisian, Richard G. (2008). The Armenian Genocide: Cultural and Ethical Legacies. New Brunswick, New Jersey: Transaction Publishers. s. 22. ISBN 9781412835923.
  9. Jones, Adam (2013). Genocide: A Comprehensive Introduction. Routledge. s. 114. ISBN 9781134259816.
  10. "Ermenistan Devrimci Federasyonu - Taşnaktsutün - Batı Amerika Bürosu Ermeni Soykırımı için Adalet Taleplerine Dair Beyandır". 15 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2018.
  11. "TÜRKİYE, TARİHİ TOPRAKLARINI ERMENİSTAN'A İADE ETMELİ". 15 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2018.
  12. The Armenian People from Ancient to Modern Times: Foreign Dominion to Statehood, edited by Richard G. Hovannisian.
  13. ""24. Altı Ermeni ilinde (Vilâyet-ı sitte) karışıklık çıkarsa, Müttefikler bu illerin herhangi bir bölümünü işgal etme hakkını ellerinde tutarlar."". 20 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2013.
  14. "Ermeni anayasasında Türkiye karşıtı maddeler". 15 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2018.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.