Dondurma

Dondurma, içine şeker katılmış çeşitli meyve suları ya da sütten soğutmak suretiyle elde edilen soğuk bir tatlıdır. Eş anlamlısı buzkaymak sözcüğüdür.[1][2][3] El ile ya da elektrikli makinelerde yapılabildiği gibi dondurma buzdolapları ile de hazırlanabilir. 100 g dondurma 100-200 kalori verir. A, B, D vitaminleriyle, kalsiyum, yağ, protein ve fosfor yönünden zengin bir gıdadır. Artık piyasada hemen her çeşidi olan dondurmaları servise hazır paket şeklinde her mevsimde bulmak oldukça kolaydır. Yaz kış yenilmesi tavsiye edilir. Her çeşit kuru ve yaş meyve ile hazırlandığı gibi cevizli, fıstıklı, çikolatalı, karamelli vb. olan çeşitleri piyasada sıklıkla tüketilmektedir. Dondurmalar elle ve makine yardımı ile yapılabilir. Ancak dondurmacılığı bir meslek haline getirmiş ustalar hâlen döverek hazırladıkları dondurmalarının sırlarını gizli tutmaya devam etmektedir. Bazı yörelere has dondurmalar örneğin Kahramanmaraş Dondurması hala gizemini korumaktadır. Kendine has dondurması olan ülkeler vardır. Birleşik Krallık, Japonya, Finlandiya, Yunanistan, Yeni Zelanda, Avustralya, Almanya ve İtalya'nın yanı sıra Türkiye'de de Kahramanmaraş, dondurması ile ünlüdür.

Açık dondurma
Başlığın diğer anlamları için Dondurma, Çan sayfasına bakınız.

Kökeni

Dondurulmuş tatlıların kökeni bilinmemekle birlikte, Antik Çin'de MÖ 3. binyıldan bu yana sıklıkla tekrarlanan dondurulmuş tatlılarla ilgili efsaneler vardır. Dondurmanın kökeniyle ilgili bir efsaneye göre, Roma imparatoru Neron, dünyanın şarap ve balla karıştırılmış ilk sorbetini yapmak için Apenin Dağlarından buz toplamıştır.[4][5] Diğer efsanelere göre dondurmanın kökeni Moğol İmparatorluğuna dayanmaktadır ve imparatorluğun sınırlarının genişlemesiyle beraber Çin'e yayılmıştır.[6]

Dondurmanın Avrupa'ya yayılması genellikle Marco Polo'ya, bazen de Arap tüccarlara aftedilir. Her ne kadar Polo'nun yazılarında dondurma ile ilgili bir şey olmasa da, birçok kaynak Çin'e yaptığı seyahatlerde öğrendiği sorbet benzeri bir tatlıyı İtalya'da ilk yapan kişi olduğu söyler.[4][5][7] İtalyan düşes Catherine de' Medici 1533'te Fransa kralı II. Henri ile evlenmek için gittiği Fransa'ya şeflerini de getirmiştir. Bu şeflerin Fransa'ya aromalı sorbetleri tanıttığı söylenir.[5][8] Bir asır sonra, İngiltere Kralı I. Charles yediği "donmuş kar"dan çok etkilenir ve bunu yapan dondurmacıya formülü gizli tutmasının karşılığında ömür boyu emeklilik teklif eder.[4] Bu efsaneleri doğrulayan hiçbir kaynak yoktur.[9]

Antik Yunanistan'da kar içecekleri soğutmak için kullanılıyordu. MÖ 500'lü yıllarda Hipokrat, soğutulmuş içecekleri "midede değişik hislere sebep olma" sebebiyle eleştirmiştir.[7] Dağların alt yamaçlarından toplanan kar sağlıksızdı ve buzlu içeceklerin kasılmalara, kalın bağırsak sancılarına ve diğer birçok rahatsızlığa neden olduğuna inanılmaktaydı.[4][10] Seneca, buzlu tatlıların abartılı fiyatlarını eleştirmiştir.[7]

Bununla beraber, buz ve kar Antik Japon, Antik Çin, Antik Roma ve Antik Yunan mutfaklarının bir parçası olmuştur.[10] Antik Mısır hiyerogliflerinde meyve suyunun yanında karla doldurulmuş bir varil görülmektedir.[5] Un, kafur ve manda sütü ile yapılan soğutulmuş bir tatlıya Tang Hanedanı kayıtlarında rastlanmaktadır. Ayrıca 1. yüzyıl Roma yemek tarifi kitaplarında karla soğutulmuş tatlı tarifleri yazmaktadır. MS 2. yüzyılda yazmış İran kayıtlarında, buzlu ve şekerli içeceklerden bahsetmektedir. Bu içecekler, şekerli sıvının geceleri çölde donmaya bırakılmasıyla yapılmaktaydı.[6]

Galeri

Ayrıca bakınız

Kaynakça
  1. PAÜ İngilizce Sözlük
  2. Eş ve Yakın Anlamlı Kelimeler Sözlüğü
  3. Bulmaca Sözlüğü
  4. Weir, Caroline; Weir, Robin (2010). Ice Creams, Sorbets & Gelati:The Definitive Guide. s. 9.
  5. Migoya, Francisco J. (2008). Frozen Desserts. The Culinary Institute of America.
  6. Clarke, Chris (2004). Science of Ice Cream. Royal Society of chemistry. s. 4.
  7. Toussaint-Samat, Maguelonne (2009). A History of Food. Wiley. s. 675.
  8. Powell, Marilyn (2005). Cool: The Story of Ice Cream. Toronto: Penguin Canada. ISBN 978-0-14-305258-6. OCLC 59136553.
  9. Goff, H. Douglas. "Ice Cream History and Folklore". Dairy Science and Technology Education Series. University of Guelph. 11 Temmuz 1997 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2008.
  10. Goldstein, Darra, (Ed.) (2015). The Oxford Companion to Sugar and Sweets.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.