Köpekgiller

Köpekgiller (Canidae), etçiller (Carnivora) takımına ait bir familya.

Köpekgiller
Yaşadığı dönem aralığı: 37,8-0 Ma
Priaboniyen-Günümüz 
Bilimsel sınıflandırma
Âlem: Animalia
Şube: Chordata
Sınıf: Mammalia
Takım: Carnivora
Alt takım: Caniformia
Familya: Canidae
Fischer de Waldheim, 1817[1]
Tip cins
Canis
Alt familyalar
Asya yaban köpeği (Cuon alpinus)
"Miacis" cinsinin fosili. Köpekgillerin en eski atası.

Köpek, kurt, tilki ve çakal türleri köpekgiller ailesini oluştururlar. Köpekgiller dünyanın her kıtasında yaygındır. Eskiden Avustralya, Yeni Zelanda, Yeni Gine, Madagaskar ve Güney Kutbu'nda bulunmazlardı ama son binyıllar içerisinde insanların yardımıyla buralara da yerleşebilmişlerdir.

Ailenin büyük bir farkla en yaygın ve en tanınmış mensubu olan köpeğin (Canis lupus familaris) insanların elinde geliştirilmiş 400 civarında birbirlerinden çok farklı görünümlere sahip ırkı bulunur. Bu yüzden ailenin en büyük ve en küçük mensupları köpek ırkları arasındadır. Ancak doğal köpekgil türlerinin arasında en küçükleri (40 cm + 25 cm kuyruk, 1,5 kg) uzun kulaklı çöl tilkisi ve en büyükleri (160 cm + 52 cm kuyruk, 80 kg) kurdun Alaska ve Kuzey Avrupa'da bulunan bir alt türüdür.

Ortak özellikleri

Köpekgillerin daima uzun ve yassı bir kafatası, genelde 42 dişleri vardır; sadece çalı köpeği, Asya yaban köpeği ve iri kulaklı tilkinin diğerlerinden farklı olarak 44 dişi olur. Diş ve çene yapıları koparmak ve çiğnemek için tasarlanmış gibidir. Her şey yiyici hayvanlardır ama en çok et ile beslenmeyi severler.

Parmaklarının üzerinde yürürler. Ön ayaklarında 5 ve arka ayaklarında 4 parmakları bulunur. En önemli duyu organları burunlarıdır. Koku alma kabiliyetleri çok iyi gelişmiştir.

Canini ile Vulpini oymakları arasındaki farklar
  • Canini: Uzun bacaklar, dik bir yüz, yuvarlak göz mercekleri, sürek avcısı.
  • Vulpini: Kısa bacaklar, sivri bir surat, uzun ve gür bir kuyruk, göz mercekleri dikey bir uzantı şeklinde, gizlice yaklaşarak avlar.

Evrim tarihi

Köpekgillerin ilk atalarının 60 milyon yıl evvel Kuzey Amerika'da ortaya çıktığı düşünülür. Ancak bu "Miacis" cinsini oluşturan ilk ataları; uzun vücutlu, kısa bacaklı, kedilerde olduğu gibi tırnaklarını içeriye çekme yeteneğine sahip ve ayılar gibi ayak tabanlarına basarak yürüyen küçük hayvanlardı. Bu yüzden Miacis cinsinden aynı zamanda kedigiller, sırtlangiller, sansargiller, rakungiller, misk kedisigiller ve ayıgiller familyalarının da türemiş olduğu kabul edilir.

15 milyon yıl evvel bugünkü köpekgillere daha çok benzeyen bir cins ortaya çıkmıştır; Tomarctus. Bu cinsin bacakları daha uzun, ayakları daha toplu, ağzı daha uzun ve beyni Miacis cinsinden çok daha büyük olduğu ve hatta yaşam şeklinin de bugünkü köpekgillere benzemiş olduğu tespit edilmiştir. Bütün köpekgillerin bu cinsten türediği kabul edilir.

Canis cinsinin en eski fosilleri 2 milyon yaşındadır ve Avrasya'da bulunmuştur.

Türkiye'nin köpekgilleri
Kurt (Canıs lupus)

Bazı kaynaklara göre Asya yaban köpeği de Türkiye'nin kuzeydoğusunda görülmüştür, ama bu haberler henüz emin olabilecek nitelikte değildir.

Ayrıca korsak tilkisi, rakun köpeği ve kum tilkisinin Türkiye'de bulunma ihtimalleri vardır ama bu fikirlerin herhangi bir kanıtı yoktur.

Sınıflandırma

Köpeğe benzeyen türleri ve tilkiye benzeyen türleri köpekgiller ailesi içerisinde iki ayrı kol altında toplamak amacı ile Vulpini ve Canini adında iki oymağa ayrılırlar. Ancak buna rağmen Canini oymağında (asıl köpekler) tilkiye benzeyenler ve Vulpini oymağında da (asıl tilkiler) köpeklere benzeyenler bulunur.

Yeleli kurt (Chrysocyon brachyurus)
Çöl tilkisi (Vulpes zerda), köpekgiller ailenin en küçüğü.
Köpek (Canis lupus familiaris). Resimde görünen köpek ırkı doberman.
Afrika yaban köpeği (Lycaon pictus)

McKenna ve Bell'e göre sınıflandırma (Classification of mammals: Above the species level, 1997):

Canidae (Köpekgiller)
 |-- Vulpini
 |    |-- Vulpes (Kızıl tilki, ve diğerleri)
 |    `-- N.N.
 |         |-- Alopex (Kutup tilkisi)
 |         `—N.N.
 |              |-- Urocyon (Boz tilkiler)
 |              `-- Otocyon (İri kulaklı tilki)
 |
 `—Canini
      |-- N.N.
      |    |-- Dusicyon (Falkland tilkisi)
      |    `-- Pseudalopex (And tilkisi ve diğerleri)
      |
      `—N.N.
           |-- Chrysocyon (Yeleli kurt)
           `-- N.N.
                |-- Cerdocyon (Yengeç yiyen tilki)
                `—N.N.
                     |-- Nyctereutes (Rakun köpeği)
                     `-- N.N.
                          |-- Atelocynus (Kısa kulaklı tilki)
                          `—N.N.
                               |-- Speothos (Çalı köpeği)
                               `-- N.N.
                                    |-- Canis (Kurtlar ve Çakallar)
                                    `—N.N.
                                         |-- Cuon (Asya yaban köpeği)
                                         `-- Lycaon (Afrika yaban köpeği)

Ayrıca bakınız

Kaynakça

Dış bağlantılar
Familya: Köpekgiller (Canidae)

Bu şablon nesli tükenmiş türleri içermemektedir.

Oymak: Asıl tilkiler (Vulpini)
Kutup tilkisi Kutup tilkisi (A. lagopus)
İri kulaklı tilki İri kulaklı tilki (O. megalotis)
Urocyon Boz tilki (U. cinereoargenteus) • Ada boz tilkisi (U. littoralis)
Vulpes Kızıl tilki (V. vulpes) • Bengal tilkisi (V. bengalensis) • Afgan tilkisi (V. cana) • Güney Afrika tilkisi (V. chama) • Karsak (V. corsac) • Tibet tilkisi (V. ferrilata) • Cüce tilki (V. macrotis) • Soluk tilki (V. pallida) • Kum tilkisi (V. rueppelli) • Ova tilkisi (V. velox) • Çöl tilkisi (V. zerda)
Oymak: Asıl köpekler (Canini)
Kısa kulaklı tilki Kısa kulaklı tilki (A. microtis)
Canis Kurt (C. lupus) • Kızıl kurt (C. rufus) • Kır kurdu (C. latrans) • Altın çakal (C. aureus) • Kara sırtlı çakal (C. mesomelas) • Çizgili çakal (C. adustus) • Habeş kurdu (C. simensis)
Yengeç yiyen tilki Yengeç yiyen tilki (C. thous)
Yeleli kurt Yeleli kurt (C. brachyurus)
Asya yaban köpeği Asya yaban köpeği (C. alpinus)
Falkland tilkisi Falkland tilkisi (D. australis)
Afrika yaban köpeği Afrika yaban köpeği (L. pictus)
Rakun köpeği Rakun köpeği (N. procyonoides)
Pseudalopex And tilkisi (P. culpaeus) • Arjantin gri tilkisi (P. griseus) • Darwin tilkisi (P. fulvipes) • Pampa tilkisi (P. gymnocercus) • Peru çöl tilkisi (P. sechurae) • Brezilya dövüş tilkisi (P. vetulus)
Çalı köpeği Çalı köpeği (S. venaticus)
  1. Fischer de Waldheim, G. 1817. Adversaria zoological. Memoir Societe Naturelle (Moscow) 5:368–428. p372
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.