Malazgirt

Malazgirt, Muş ilinin bir ilçesidir. Ovası, kalesi ve tarihi Malazgirt Meydan Muharebesi ile tanınmış bir ilçedir.

Malazgirt Malazgirt
İlçe
Türkiye'de bulunduğu yer
Ülke	Türkiye
İl	Muş
Coğrafi bölge	Doğu Anadolu Bölgesi
İdare
• Kaymakam	Emre Yalçın [1]
• Belediye başkanı	Cengiz Altın(AK Parti) [2]
Yüzölçümü
• Toplam	1.526,71 km² (58.946 mil²)
Rakım	1.530 m (5.010 ft)
Nüfus  (2018)
• Toplam	51,323
• Kır	-
• Şehir	-
Zaman dilimi	UTC+03.00 (UDAZD)
Posta kodu	49400
İl alan kodu	436
İl plaka kodu	49

Malazgirt

İlçenin yüzölçümü 1534 km²'dir. Muş iline 137 km uzaklıktadır. İlçe, doğusunda Patnos, batı­sında Bulanık, güneyinde Ahlat ve kuzeyinde Murat Nehri ile çevrilidir.

Etimoloji

Ermeni tarihçiliğinin babası olarak kabul edilen Horenli Musa'ya göre Malazgirt, Ermenilerin efsanevi ve isimsiz patriği ve atası olan Hayk'ın oğullarından Manaz tarafından kurulmuştur.[3] Van Gölü havzasında milattan önceki dönemlerde kurulan Urartuların başlarında Menuas adlı bir kral bulunmakta ve Malazgirt adının bu kralın adıyla ilgili olduğu görüşü ağırlık kazanmaktadır. Bu hükümdara ait bir kitabeden anlaşıldığına göre, kral bugünkü Malazgirt civarında Menuasın kenti (Menuahina) adında bir şehir kurmuş ve isimi buradan türemiştir. Şehrin Ermenicede adı da Manavazekert veya Manazkert olduğuna göre bu tespit doğru olabilir. Arap Kaynaklarında ise Manazcird olarak geçer. Ortaçağdaki Bizans kaynaklarında ise Manazkert olarak geçer. Daha sonra ismi Malazgirt'e dönüşmüştür. Halkı ise kalesinden dolayı şehre Kelê der.

Tarihçe

Malazgirt ve çevresi yakın diğer bölgelerde olduğu gibi şu devletlerin egemenliğinde kalmıştır: Asurlular, Hasaniler, Urartular, İskitler, Ermeniler, Gürcüler, Medler, Pers, Roma, Partlar, Sasani, Bizans, Emeviler, Abbasiler, Selçuklu, Ahlatşahlar, Anadolu Selçukluları, Moğollar, İlhanlılar, Karakoyunlular, Akkoyunlular, Timur, Eyyubi, Osmanlı, Safeviler. Daha sonraları tekrar Osmanlı hakimiyetine girer.

Urartular dönemi, Pers dönemi, Ermeni Krallığı dönemi ve 1071 Malazgirt Savaşı ve Selçuklu dönemi ilçe tarihi açısından önemlidir.

1071'de Selçuklu sultanı Alparslan Malazgirt'te Bizanslıları yener. Bu zafer,hem Türk birlikteliği için hem de Malazgirt tarihi için önemli bir yere sahiptir.

Coğrafya

Malazgirt İlçesi Muş iline bağlı bir ilçe olup, yüz ölçümü 1534 km²'dir. İlçenin Muş iline karayolu uzaklığı 137 km'dir ve Muş'a en uzak ilçesidir. Malazgirt ilçesi Doğu Anadolu Bölgesinde Van Gölünün kuzeyinde Muş İlinin en büyük ilçesidir. İran ile Türkiye arasındaki gümrük kapısı olan Kapıköy'e 156 km uzaklıktadır. Doğubayazıt-Bakü'yü birbirine bağlayan Gürbulak sınır kapısına ise 156 km uzaklıktadır. Malazgirt, Ahlat arasındaki uzaklık 34 km'dir ve Ahlat ile tarihi, ticari ve kültürel ilişkileri gelişmiştir. Bulanık ve Patnos'a da yakındır.

Fırat Nehrinin bir kolu olan Murat nehri, ilçenin kuzeyinden geçer. Bu nedenle Murat nehri havzası içerisinde yer alan bir ilçedir.

Malazgirt Ovası

Jeolojik zamanlardaki tektonik kırımlarla yer yer küçük depremler, geniş tabanlı Malazgirt Ovası'nı meydana getirmiştir. İlçenin güney kısmını kuşatan ova yüksek bir plato görünümünde olup, plato zamanla, gerek Süphan dağının gerekse eteğindeki küçük volkanların çıkarmış oldukları lavlarla ve yer yer kaya yığınlarıyla kaplanmıştır.

Nüfus

Yıl	Toplam	Şehir	Kır
1965[4]	34.712	7.826	26.886
1970[5]	44.097	10.642	33.455
1975[6]	47.004	13.094	33.910
1980[7]	49.711	14.068	35.643
1985[8]	58.879	16.849	42.030
2000[9]	68.990	23.697	45.293
2007[10]	60.263	20.987	39.276
2008[11]	60.086	20.110	39.976
2009[12]	58.645	19.130	39.515
2010[13]	59.276	19.776	39.500
2011[14]	60.010	20.477	39.533
2012[15]	60.261	21.733	38.528
2013[16]	57.937	20.837	37.097
2014[17]	55.804	20.388	35.416
2015[18]	54.112	20.340	33.772
2016[19]	52.606	19.986	32.620

İlçedeki tarihi yapılar

Selçuklu dönemine ait tarihi şehitler mezarlığı, Malazgirt Kalesi, Hatun Köprüsü, Kız Köprüsü, Bostan Kalesi görülmeye değer yerlerdir. İlçede çeşitli höyük ve mağaralar da bulunmaktadır.Ayrıca tıkızlı kalesi,zincirli kalesi vardır,tarihi ipekyolu da malazgirt ten geçiyordu. ilçede höyük olarak ; 1-konakkuran höyüğü 2-bostankale höyüğü 3-adalar höyüğü bulunmaktadır

Malazgirt Kalesi

Malazgirt Kalesi'nin tarihi Urartulara kadar uzanmaktadır. İlçenin sembolü olan kale, Diyarbakır surlarıyla benzer özelliklere sahiptir. Kalenin surları 1750 metreyi bulur. Günümüzde mesire yeridir. Kale Parkı, Avrupa'nın en güzel parklarından biri olarak seçilmiştir.

Zafer Anıtı

Kültür Bakanlığı tarafından 1989 yılında yapılan 42 metre yüksekliğinde bir anıttır. Anıt sütunları arasındaki boşluklar Türkler'in Anadolu’ya geçişini, sütunlar ise Anadolu’nun Kapısını simgelemektedir. Anıtların bulunduğu yerde 26 Ağustos'ta kutlamalar yapılır. Hem bu anıtın yapılış düşüncesi hem de yapılan Kutlamalar ilçenin tarihi, kültürü ve gerçekliği ile bağdaşmamaktadır. Bu anıta yüklenecek en doğru anlam Türk birlikteliğidir. Yine Kutlamaların ruhu da bu düşünceye dayandırılmalıdır.

Ekonomi

Zengin tarihi kalıntılara sahip olan ilçenin, turizm alanında büyümesi ve gelişmesi planlanmaktadır. Doğu Anadolu'daki kültürel turlara Malazgirt, Muş ve Ahlat çevresi de katılarak Selçuklu rotası oluşturulmaktadır. Zengin tarihi yanında coğrafyasıyla ve doğal güzellikleriyle de önemli yerleşim merkezidir.

İlçenin en önemli geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır. Başlıca tarım ürünleri buğday, şeker pancarı, arpa, nohut, mercimek ve fasulyedir. 2000 yılından bu yana bahçecilik gelişmekte ancak, şeker pancarı üretimi ve hayvancılık gerilemektedir. Yem fabrikası önemli sanayi tesisidir. Malazgirt yem fabrikası 2000 yılından beri faaliyettedir.Sanayisinde ve tanıtımında büyük önem kazandıracak olan dünyada ilk icad edilen halı kurutma makinesi nin ilk ar-ge çalışmaları burada yapılmaktadır,2013 yılında seri üretim yatırımının burada yapılması içinde gerekli altyapı çalışmaları sürmektedir. ayrıca nisan 2010 ilçe tarım hayvan sayımı verilerine göre malazgirt ve köylerinde toplam 55000(ellibeşbin) büyükbaş hayvan bulunmaktadır.

Royal Koza Otel, Malazgirt Otel ve Serhat Otel bölgedeki konaklama yerleridir. İlçenin yerel gazetesi Haber 1071 ve Alparslan Diyarı gazeteleri bulunmaktadır.

Kaynakça

1. http://www.malazgirt.gov.tr/
3. Hakobyan, Tadevos Kh. «Մանզիկերտ» [Manzikert]. Armenian Soviet Encyclopedia. Yerevan: Armenian Academy of Sciences, 1981, vol. 7, s. 210-211.(ermenice)
4. "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
5. "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
6. "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
7. "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
8. "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
9. "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
10. "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
11. "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
12. "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
13. "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
14. "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
15. "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
16. "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
17. "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
18. "2015 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
19. "2016 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 7 Mart 2017.

Dış bağlantılar

• Malazgirt Kaymakamlığı27 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Malazgirt Belediyesi5 Aralık 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.