Oskar Schindler

Oskar Schindler SUO (28 Nisan 1908 – 9 Ekim 1974), Holokost sırasında işgal altındaki Polonya'daki 1,200 Yahudi'yi, Bohemya ve Moravya Protektorası'ndaki emaye ve mühimmat fabrikalarında istihdam ederek yaşamlarını kurtarmış Nazi Partisi üyesi bir Alman sanyiciydi. Bu davranışından ötürü 1993'te Yad Vaşem'de, Uluslararası Yahudi Komitesi tarafından, Schindler'e, Uluslararası Dürüstler Madalyası verildi. Schindler, 1982'de yayımlanan Schindler'in Gemisi'nde ve aynı romanın sinama filmi uyarlaması olan 1993 Schindler'in Listesi'nde, başlangıçta motivasyon kaynağı kâr olan ancak daha sonra Yahudi çalışanlarının hayatını kurtarmak için olağanüstü inisiyatif alan, azim, cesaret, ve özveri gösteren bir oportünist olarak yansıtıldı.

Oskar Schindler
Doğum 28 Nisan 1908
Zwittau, Moravya, Avusturya-Macaristan
Ölüm 9 Ekim 1974 (66 yaşında)
Hildesheim, Aşağı Saksonya, Batı Almanya
Defin yeri Siyon Dağı, Yeruşalim, İsrail
31.770164°N 35.230423°E / 31.770164; 35.230423
Milliyet Alman
Meslek Sanayici
Siyasi parti
Din Katolik Kilisesi
Evlilik
Emilie Schindler
(e. 1928; ö. 1974)
Çocuk(lar)
  • Emily Schlegel
  • Oskar Schlegel Jr.
Ebeveyn(ler)
  • Franziska Luser (anne)
  • Hans Schindler (baba)
Ödüller Uluslararası Dürüstler Madalyası (1993, İsrail tarafından)

Schindler, doğduğu yer Zwittau, Moravya'da büyüdü ve Nazi Almanyasının askeri istihbarat servisi Abwehr'e katılana kadar çeşitli mesleklerde çalıştı. 1939'da Nazi Partisine katıldı. 1938'de, Çekoslovakya'nın Almanlar tarafından işgal edilmesinden önce, Alman hükûmeti adına demiryolları ve askerî hareketlilikler hakkında bilgi topladı. Casusluk suçlamalarıyla Çekoslovak hükûmeti tarafından tutuklandı, fakat 1938'deki Münih Anlaşması hükümlerince serbest bırakıldı. II. Dünya Savaşı'nı başlatan Polonya Seferinin ardından Schindler, Naziler için bilgi topladığı Polonya'da misyon yürütmeye devam etti. 1939'da Schindler, Kraków'da bir emaye fabrikası satın aldı ve çalışan sayısının zirveye ulaştığı 1944'te fabrika, yaklaşık 1,100 kadarı Yahudi olan toplam 1,750 işçiye istihdam sağladı. Abwehr ile olan bağlantılarının getirdiği avantajlar nedeniyle Schindler, Yahudi işçilerin fabrikasında çalışmaya devam etmesini ve böylece Nazi toplama kamplarına gönderilmemesini sağladı.

Temmuz 1944'te Almanya savaşı kaybediyordu. SS en doğudaki toplama kamplarını kapatmaya ve kalan mahkumları batıya doğru sınır dışı etmeye başlamıştı. Birçoğu Auschwitz ve Gross-Rosen toplama kampında öldürüldü. Schindler, fabrikasında çalışan işçilerin gaz odalarında öldürülmesini engellemek için fabrikasını Bohemya ve Moravya Protektorası'nda yer alan Brněnec'e taşımasına izin vermesi için Kraków-Płaszów toplama kampının komutanı SS-Hauptsturmführer Amon Göth'ü ikna etti. Göth'ün sekreteri Mietek Pemper, Yahudi Getto Polisi Marcel Goldberg tarafından verilen isimleri kullanarak, Ekim 1944'te Brünnlitz'e gelen 1.200 Yahudi derledi ve yazıya geçirdi. Schindler, Mayıs 1945'te Avrupa'da İkinci Dünya Savaşı'nın sonuna kadar işçilerinin idam edilmesini önlemek için SS yetkililerine rüşvet vermeye devam etti ve bu süre zarfında tüm servetini işçileri için karaborsadan mal almak için harcadı.

Schindler savaştan sonra Batı Almanya'ya taşındı ve Yahudi yardım kuruluşlarından gelen yardımlarla geçindi. Savaş zamanı yaptığı harcamaları için kısmî bir geri ödeme aldıktan sonra eşi Emilie ile birlikte çiftçilik yapacakları Arjantin'e taşındı. 1958'de iflas ettiğinde Schindler, eşini terk etti ve Almanya'ya geri döndü. Burada birkaç iş girişiminde bulundu ancak başarısız oldu ve savaş sırasında hayatlarını kurtardığı Schindlerjuden'in (Schindler Yahudileri) finansal destekleriyle geçindi. 9 Ekim 1974'te Almanya'nın Hildesheim şehrinde öldü. Nazi Partisi'nin bu şekilde onurlandırılan tek üyesi olarak Kudüs'teki Zion Dağı'na gömüldü. Schindler ve eşi Emilie, 1993 yılında İsrail hükûmeti tarafından Uluslararası Dürüstler olarak onurlandırıldı.

Biyografi

Erken yaşamı ve eğitimi

Schindler, 28 Nisan 1908'de Avusturya-Macaristan'ın Moravya bölgesine bağlı Zwittau'da Katolik Alman bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Babası, tarım makinesi işletmesinin sahibi olan bay Johann "Hans" Schindler ve annesi bayan Franziska "Fanny" Schindler (née Luser) isiminde bir kadındı. Tek kız kardeşi Elfriede, 1915'te doğmuştu. İlköğretim eğitimini aldıktan sonra Schindler, teknik eğitim veren bir liseye kayıt edildi, fakat karnesi üzerinde hile yaptığı iddiasıyla 1924'te okuldan atıldı; başka bir liseden mezun oldu. Üniversite eğitimi almayı ve ortamı deneyimlemeyi çok isteyen Schindler, üniversiteye seçilebilmek için girmesi gereken imtihan olan Abitur'a girmedi. Bunun yerine şoförlük ve makine eğitimi de dahil olmak üzere Brno'da çeşitli kurslar aldı ve üç yıl babası için çalıştı. Gençliğinden beri motosiklet hayranı olan Schindler, 250 cc'lik bir Moto Guzzi markalı yarış motosikleti satın aldı ve birkaç yıl boyunca dağ yarışlarında rekreasyonel olarak yarıştı.[1]

Schindler, 6 Mart 1928'de Maleteinli Sudeten Almanı bir çiftçinin kızı olan Emilie Pelzl (1907-2001) ile evlendi.[2] Genç çift, Oskar'ın anne ve babasının yanına taşındı ve sonraki yedi yıl boyunca üst katta ikamet etti.[3]

Evlendikten kısa bir süre sonra Schindler, babası için çalışmayı bıraktı. Moravian Electrotechnic'te bir pozisyonda yer aldı ve bir sürücü kursunda yöneticilik yaptı. Çek Ordusunda; 31. Ordu, Onuncu Piyade Alayı'nda kıdemsiz onbaşı rütbesine yükseldiği 18 aylık bir görevden sonra Schindler, kısa bir süre sonra iflas edecek olan Moravian Electrotechnic'e geri döndü. Babasının tarım makineleri işi aynı anda kapandı ve bu durum Schindler'in bir yıl boyunca işsiz kalmasına yol açtı. 1931'de Prag'da yer alan Jaroslav Šimek Bank'ta işe başladı ve burada 1938'e kadar çalıştı.[4]

Schindler, 1931 ve 1932'de halka açık alanlarda sarhoş olarak gezdiği için birkaç kez tutuklandı. Ayrıca bu süre zarfında okul arkadaşı Aurelie Schlegel ile bir ilişkisi oldu. Ondan 1933'te Emily adında bir kızı ve 1935'te Oskar Jr adında bir oğlu oldu. Schindler daha sonra Oskar Jr'ın oğlu olmadığını iddia etti.[5]

Bir alkolik olan Schindler'in babası, 1935'te karısını terk etti. Schinler'ın annesi birkaç ay sonra süregelen bir hastalıktan dolayı öldü.[3]

İkinci Dünya Harbinde
Schindler'in Brněnec'deki fabrikası, 2004
Schindler'in Listesi

Fırsatları değerlendiren bir iş adamı olarak Almanya'nın 1939'daki Polonya işgalinin yaratacağı iş olanaklarını gören birçok kişiden biriydi. Schindler Nazi Almanyası'nın aryanlaştırma politikası dahilinde Yahudi endüstrici Nathan Wurzel'in Kraków'daki bir fabrikasının sahibi oldu.[6]

Schindler, Wurzel'in tavsiyesine uyarak fabrikasının adını Deutsche Emaillewaren-Fabrik, veya DEF yaptı[7] ve emaye eşya üretmeye koyuldu. Yahudi muhasebecisi İtzhak Stern yardımıyla 1,000 civarında Yahudi köle-işçiyi fabrikasında çalıştırmaya başladı. Stern ve Schindler ilk tanıştıklarında, Schindler elini uzatmış, ancak Stern sıkmamıştır. Schindler sebebini sorduğunda Yahudi olduğunu söylemiş ve bir Yahudinin bir Alman'ın elinin sıkmasının yasak olduğunu söylemiştir. Schindler'in cevabı bir Alman argo terimi olan "Scheiße"[8][9] (Türkçe: Lanet olsun) olmuştur.[10] İlk başlarda Schindler'in ana motivasyonu para olmuştur, örneğin zengin Yahudi yatırımcılarını saklamıştır, ancak daha sonraları tüm işçilerini durumun parasal maliyetini düşünmeden korumaya başlamıştır. Örneğin birçok kez vasıfsız işçilerinin aslında fabrika için önemli olduğunu iddia etmiştir.[11] İşçilerine zarar verilmesi Schindler'in şikayetlere ve hükümetten tazminat taleplerine yol açmıştır.[11]

1942'de Kraków gettosuna yapılan akına şahitlik eden Schindler,[12] askerlerin burada yaşayanları toplayıp Kraków-Płaszów toplama kampına nakliyat için hazırlamasını da görmüştür. Schindler, kendisi için çalışan birçok Yahudinin öldürülüşü karşısında dehşete düşmüştür. Schindler, ikna ediciliği sayesinde Schindler'in Yahudileri (Schindlerjuden) olarak tabir edilen çalışanlarını korumak için tüm hünerlerini kullanabilmiştir.[12] Schindler DEF'te çalışan Yahudileri kurtarmak için sık sık sıradışı yollara başvurmuştur,[12] sıklıkla kişisel karizmasına ve insanların sevgisini kazanma yeteneğine başvurmuş, gereken durumlarda yağcılık yapmıştır. Eric Silver'in The Book of Just (Adilin Kitabı) kitabında bahsettiği bir olayda "İki Gestapo gelerek ofisine girdiler ve sahte Polonyalı kimlik belgelerine sahip beş kişilik bir ailenin teslim edilmelerini istediler. 'içeri girmelerinden üç saat sonra' dedi Schindler, 'iki sarhoş Gestapo, ellerinde mahkûmları ve talep ettikleri suçlayıcı dokümanlar olmadan ofisimden dışarı çıktı'".[13] Schindler'in ayrıca gettodan dışarı çocuk kaçırarak Polonyalı rahibelere teslim ettiği ve rahibelerin çocukları Nazilerden sakladıkları veya Hristiyan yetimler olarak tanıttıkları da bilinmektedir.[12] Plaszow'un kumandanı Amon Göth ile 700 Yahudinin yakındaki bir fabrika tesisine taşınmasını da ayarlamış, böylece Alman gardiyanların yaratabileceği tehlikeden uzaklaşmalarını sağlamıştır. Haziran ile Ekim 1942 arasında SS gettoda bulunan 17,000 esirden 14,000'ini Belzec ölüm kampına yollamıştır[14], Schindler'in kurtardığı Yahudiler kurtulanların arasında çoğunluktadır.

Schindler "karaborsacılık" ve "zimmete para geçirmeye katılma" şüpheleriyle iki kez tutuklanmıştır. Komutan Amon Göth ve diğer SS subaylarının kanunen Reich'a ait olan para, mücevherat ve sanat eserleri gibi Yahudi mallarını kendileri için alıkoymalarına yardımcı olmuştur. Schindler bu malların satışında aracılık etmiş ve çalıntı malları alıkoymuştur. Her tutuklanmasından sonra genellikle rüşvet ile soruşturmayı engelleyerek serbest kalmayı başarmıştır.

Kızıl Ordu'nun Auschwitz ve doğudaki diğer toplama kamplarının yakınlarına gelmesiyle SS kalan esirleri batıya doğru göndermeye başlamıştır. Schindler SS subaylarını ikna ederek 1.100 Yahudi işçisinin Nazi işgali altındaki Çekoslovakya'da, dönemin Sudetanland eyaletinde yer alan Brněnec-Brünnlitz'e gönderilmesini sağlamış, bu sayede ölüm kamplarından kurtarmıştır. Brněnec'de bir diğer Yahudi fabrikasını aynı şekilde ele alarak 37 mm mühimmat (cephane) bileşenleri üretmeye başlamıştır.

Harpten sonra
Oskar Schindler'in mezarı

Savaşın sonuna doğru Schindler tüm servetini rüşvet ve karaborsadan işçileri için yaptığı alımlarla tüketmişti. Hemen hemen yoksul biçimde Regensburg, Almanya'ya ve daha sonra Münih'e taşındı; ancak savaş sonrası Almanya'da başarılı olamadı. Gerçekte, mali durumu Yahudi organizasyonlarından yardım alacak kadar kötüydü. 1948'de Schindler Arjantin'e göç etti ancak orada iflas etti[15]. 1958'de Almanya'ya döndü ve bir seri başarısız iş girişiminde bulundu. Am Hauptbahnhof Nr. 4, Frankfurt am Main, Batı Almanya adresinde küçük bir apartmana yerleşti ve tekrar bir Yahudi organizasyonun yardımıyla bir çimento fabrikası kurmaya çalıştı. Ancak bu iş de 1961'de iflas etti. İş ortağı ortaklığı iptal etti.

Oskar Schindler Frankfurt, Almanya'da 9 Ekim 1974'te 66 yaşında öldü. Ölümünden kısa bir süre önce, bir Schindlerjuden olan Poldek Pfefferberg'e Kudüs'te gömülmek istediğini söylemişti. Bu isteğin sebebini "Benim çocuklarım burada" sözleriyle gerekçelendirmiştir.[16] Kudüs'ün Sion Dağı'ndaki katolik mezarlığına gömüldü.[17]

Schindler'in gerçek motivasyon sebebi net olarak bilinmemektedir. Yine de bu konuda "Benim için çalışan insanları tanıdım... İnsanları tanıdığınızda, onlara karşı insanlar gibi davranırsınız"[18] sözüyle, Yahudilerin Nazi Almanyası'nda insan sayılmaması fikrine katılmadığını belirtmiştir.

Mirası
  • 1967'de, Schindler İsrail'de Yahudi Soykırımı kurbanlarına adanmış Yad Vashem anıtında, Yahudi Soykırımı sırasında Yahudilere yardım eden ve Yahudi olmayanları belirten "diğer uluslardan adil kişiler" arasında belirtilmiştir. Bu anıtta ismi yer alanlar, çok büyük kişisel risk alarak Yahudileri kurtaran Yahudi olmayan kişilerdir. Schindler, Nazi Partisi üyesi olup da bu anıtta yer alan tek kişidir. Onuruna Yad Vashem Anıtı'nda bir ağaç dikilmiştir.[19]
  • Schindler'in Yahudi Soykırımı'ndan kurtulan Poldek Pfefferberg tarafından anlatılan hikâyesi, Tom Keneally'nin kitabı Schindler'in Gemisi romanının temelidir. Roman daha sonra Schindler'in Listesi olarak yeniden adlandırılmıştır. Bu kitap, 1993 yılında Schindler'in Listesi adıyla Steven Spielberg tarafından beyaz perdeye uyarlanmıştır. Filmde, Schindler Liam Neeson tarafından canlandırılmıştır. Neeson, bu filmdeki performansı ile En İyi Aktör kategorisinde Oskar adayı olmuş, film ise En İyi Film Ödülü'nü kazanmıştır.
  • Spielberg'in filminin getirdiği ses, Schindler'i popüler kültüre taşıdı. Spielberg'in filmi, popüler kültürde Schindler'in bilinirliğinin temelini oluşturdu: Kâr amaçlı, etik değerlere çok önem vermeyen bir endüstricinin, bir noktada verdiği sessiz ama bilinçli kararla tüm varlığını, gerektiğinde Nazi'lerin göz ardı etmesini sağlamak için bile olsa işçilerinin hayatlarını kurtarmaya harcamasının hikâyesi. Spielberg'in filmi sinematik sebeplerle orijinal hikâyeye kıyasla bazı farklılıklarla sahip olsa da, Schindler'in rolü tarihi hikâyelerin dramatizasyonunda nadir rastlanan bir sadakatle anlatılmıştır.[20] Schindler gerçekten varlığının çok büyük kısmını Yahudileri kurtarmak için harcamış, işçilerinin hayatlarını kurtarabilmek için politik duruşuna ve ülkesine sonsuza dek yabancılaşmıştır; fakat savaşın sonunda filmde anlatıldığı gibi tamamen parasız kalmamıştır.
  • 1999 sonbaharında bir zamanlar Schindler'in arkadaşlarına ait olan bir evin tavan arasında bulunan bir çantada, Oskar Schindler'e ait 7.000 doküman ve fotoğraf bulundu. Yerel gazete "Stuttgarter Zeitung" bu çantanın içindekileri inceledi. Daha sonra orijinal belgeler Yad Vaşem, İsrail'de bulunan Holokost Müzesi'ne, kopyaları ise Schindler'in eşi Emilie Schindler'e gönderildi. Bu belgeler arasında kurtardıklarının listesi ve 'Yahudilerini' bırakmadan önce yaptığı konuşması da yer almaktaydı. Emilie'ye daha sonra 25.000 € ödül gönderildi.[20]

Kaynakça
  1. Crowe 2004, ss. 2-7.
  2. Schindler & Rosenberg 1997, ss. 4-6, 26.
  3. Thompson 2002, s. 13.
  4. Crowe 2004.
  5. Crowe 2004, ss. 8-9.
  6. Scrapbookpages.com "Kazimierz, Where Schindler's List was filmed" sayfası. Erişim tarihi 4 Mart 2008
  7. Answers.com Oskar Schindler sayfası, 4 Mart 2008'de erişildi
  8. "Scheiße" at Wiktionary
  9. Vikisözlük'te "Scheiße"
  10. Bibi Meialonga, Oskar Schindler - A Righteous Among Nations sayfası, tarih:6 Ocak 2007, erişim tarihi 4 Mart 2008
  11. Martin, Douglas (15 Mart 2001). "Leopold Page, Who Promoted Story of Schindler, Dies at 87". The New York Times. s. 1. 15 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2008.
  12. "Schindler, Oskar". New World Encyclopedia. 10 Şubat 2008. 4 Ekim 2015 tarihinde kaynağından (Ansiklopedi sayfası) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2008.
  13. Silver, Eric (1994). ""The Few Who Disobeyed."". The Book of the Just: The Unsung Heroes Who Rescued Jews from Hitler (İngilizce). New York: Grove Press. s. 147-154. D 804.3 .S55 1994.
  14. Robinson, Plater. Schindler's List Teaching Guide. New Orleans, LA: Southern Institute for Education and Research at Tulane University, 1995.
  15. "The later years of Oskar Schindler". web.ukonline.co.uk. 29 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2008.
  16. Bülow, Louis. "Aftermath". Oskarschindler.com. 18 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2008.
  17. Schindler'in mezarı Sion Kapısı'nın yakınındaki otobüs parkına yakındır. Park alanına giden rampanın sonunda, sokağın karşısında mezarlığa giden bir kapı ve Schindler'in mezarının yerini gösteren bir tabela vardır. Mezar, girişin sağında yer alan el alçak terastadır. GPS koordinatı 711223 Doğu, 3517126 Kuzey, Bölge 36N'dir. (Enlem-boylam olarak 31.7701 Kuzey, 35.23042 Doğu). Kendisi Yahudi olmamasına rağmen, genellikle minnettarlık gösterme anlamında Yahudi geleneğine uygun olarak mezarının üzerinde birçok taş bulunur.
  18. David M. Crowe, Oskar Schindler: The Untold Account of His Life, Wartime Activities, and the True Story Behind The List. Philadelphia: Westview Press, 2004 (ISBN 0-8133-3375-X).
  19. Oskar Schindler 13 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Yad Vashem (İngilizce)
  20. Raven, Greg (1994). "'Schindler's List:' A review". Movie Review. Institute for Historical Review. Erişim tarihi: 5 Mart 2008.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.