Sodyum bikarbonat

Sodyum bikarbonat ya da soda kimyasal formulü NaHCO3 olan bir kimyasal bileşiktir. Sodyum tuzlarından birisidir. Antiasit özelliği vardır. Kabartma tozu olarak da kullanılır. Suda çözünür. Beyaz katı kristal tozdur. Sodyum karbonat'ı andıran hafif alkali tadı vardır. Salin solüsyonu bileşiminde de kullanılır.[8]

Sodyum bikarbonat
Sodyum katyonunun top ve çubuk modeli
Bikarbonat anyonunun top ve çubuk modeli
IUPAC adı
Sodyum hidrojen karbonat
Diğer adlar
Yemek sodası, Cep sodası, Kabartma tozu
Tanımlayıcılar
CAS numarası 144-55-8
PubChem 516892
EC numarası 205-633-8
DrugBank DB01390
KEGG C12603
MeSH Sodium+bicarbonate
ChEBI 32139
RTECS numarası VZ0950000
SMILES
InChI
Beilstein 4153970
ChemSpider 8609
Özellikler
Molekül formülü NaHCO3
Molekül kütlesi 84.0066 g mol−1
Görünüm Beyaz kristaller
Koku Kokusuz
Yoğunluk
Çözünürlük (su içinde)
Çözünürlük () %0.02 aseton, %2.13 metanol @22 °C.[4] etanolde çözünmez
log P −0.82
Asitlik (pKa)
  • 10.329[5]
  • 6.351 (karbonik asit)[5]
Termokimya
Standart formasyon entalpisi (ΔfHo298)
 −950.8 kJ/mol[6]
Gibbs serbest enerjisi (ΔfG˚)
 −851.0 kJ/mol[6]
Farmakoloji
AdminRoutes Damar içi, oral
Yasal durum {{{Legal_status}}}
Tehlikeler
Ana tehlikeler Ciddi göz tahrişine neden olur
NFPA 704
0
0
1
Parlama noktası Yanmaz
LD50 4220 mg/kg (sıçan, oral)[7]
Benzeyen bileşikler
Diğer anyonlar
 Sodyum karbonat
Diğer katyonlar
  • Amonyum bikarbonat
  • Potasyum bikarbonat
Benzeyen bileşikler
Belirtilmiş yerler dışında verilmiş olan veriler, Standart sıcaklık ve basınçtadır. (25 °C, 100 kPa)
Bilgi kutusu kaynakları
Kabartma tozu olarak karbonat kullanılmış pişmiş kekler

Tarih

Eski Mısır’da doğal Natron çökeltileri,en çok sodyum karbonat dekahidrat ve sodyum bikarbonat içeren bir karışımdan oluşurdu.Natron hiyeroglif yazılar için boya olarak kullanılırdı.

1791 yılında fransız kimyager, Nicolas Leblanc soda olarak bilinen sodyum karbonatı üretti.1846 yılında New York’lu iki fırıncı,John Dwink ve Austin Church sodyum karbonat ve karbondioksit den kabartma tozu üreten ilk fabrikayı kurdu.

Bu bileşik 1800 lü yıllarda Roman kaptan, Rudyard Kipling tarafından balıkları taze tutmak amacıyla kullanılmış ve o günden sonra ‘saleratus’ olarak anılmıştır.

Üretim

Sodyum karbonat, sodyum hidroksitin sulu çözeltisi ile karbon dioksitin reaksiyonu ile elde edilebilir.

CO2 + 2 NaOH --> Na2CO3 + H2O

Sodyum bikarbonat ise yeterince yüksek yoğunlukta karbondioksit ve su tepkimesi ile elde edilebilir.Sodyum bikarbonat bu yöntemde katı olarak çökelir.Kabartma tozu ticari miktarda benzer bir yöntem ile üretilmektedir.

Na2CO3 + CO2 + H2O --> 2 NaHCO3

Fizyolojik ve farmakolojik özellikleri

Yüzde 1,3'lük çözeltisi izotonik özelliktedir.

Veteriner hekimlikte asidozis'in sağaltımında önem taşır.

Hiponatremi'nin sağaltımında kullanılır.

Kaynakça
  1. Haynes, p. 4.90
  2. Haynes, p. 5.194
  3. "Sodium Bicarbonate" (PDF). United Nations Environment Programme. 16 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2020.
  4. Ellingboe JL, Runnels JH (1966). "Solubilities of Sodium Carbonate and Sodium Bicarbonate in Acetone-Water and Methanol-Water Mixtures". J. Chem. Eng. Data. 11 (3): 323-324. doi:10.1021/je60030a009.
  5. Haynes, p. 7.23
  6. Haynes, p. 5.19
  7. Chambers M. "Sodium bicarbonate [USP:JAN]". ChemIDplus. U.S. National Library of Medicine. 1 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2020.
  8. "Arşivlenmiş kopya". 7 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2016.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.