İslam İşbirliği Teşkilatı Parlamento Birliği
İslam İşbirliği Teşkilatı Parlamento Birliği (İSİPAB) (İngilizce: Parliamentary Union of the Organization of Islamic Cooperation Member States, Fransızca: 'Union Parlementaire des Etats Membres de l'OCI, Arapça:اتحد مخالس الدول الأضاء في منظمه التعاون الإسلامي),İslam ülkeleri arasında dayanışmanın arttırılması amacıyla kurulan İslam İş Birliği Teşkilatı (İİT)’nın parlamento ayağını oluşturur. İİT’ye üye ülkelerin parlamentolarından heyetlerin bir araya geldiği bir platformdur. Ancak, İİT’ye üye olup da İSİPAB’a henüz üye olmamış beş ülke vardır.
Genel Bilgiler
Parlamentolar Arası Birlik’ in 9-10 Eylül 1998 tarihlerinde Moskova’da düzenlenen Genel Kurul’u esnasında yapılan 1. Koordinasyon ve 14-15 Aralık 1998 tarihlerinde Tahran’da yapılan 2. Koordinasyon toplantılarında oluşturulan kurucu tüzüğün 15-17 Haziran 1999 tarihlerinde Tahran’da yapılan Kurucu Konferans’ta kabul edilmesi ile kurulmuştur. Merkezi İran’ın başkenti Tahran’dadır. Birliğin çalışma dilleri Arapça, Fransızca ve İngilizce ’dir. Birliğin hukuki dayanağı olan İSİPAB İç Tüzüğü 20 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 17 Haziran 1999’da kabul edilmiştir. Ancak, bu tüzük 19 Ocak 2011 değiştirilmiştir. Bu Tüzük, birliğin hedeflerini şu şekilde sıralamaktadır:
- İslam Medeniyetinin farklı yönlerinin vurgulayarak kutsal İslam ilkelerinin tanıtılması ve yayılması,
- Her ülkenin anayasası ve koşulları göz önüne alınarak, tüm üye devletlerde İslami danışma(şura) ilkesinin uygulanmasının geliştirilmesi ve desteklenmesi,
- Uluslararası arenada ve uluslararası örgütlerde İİT üye ülkelerinin parlamentoları arasında kapsamlı ve yararlı iş birliği ve koordinasyon için bir çerçeve sağlanması,
- Üye parlamentolar ve üyeleri arasında toplantı ve diyalogların arttırılması, parlamenter tecrübenin teatisi, üye devletlerin çıkarları doğrultusunda ekonomik, kültürel, sosyal ve politik konuların müzakere edilmesi, kültürel, politik ve ekonomik egemenliği empoze etme girişim ve tehditlerine karşı müdahale etme ve karşı durabilmesi ve bu konular üzerinde uygun kararlar ve tavsiyeler alınması,
- Ortak hedefler oluşturma amacıyla diğer parlamento, hükümet veya sivil toplum örgütleriyle ilişkilerin, iş birliğinin ve koordinasyonunun güçlendirilmesi,
- Adalet temelinde insan hakları ve insani ilkelere saygının arttırılması ve savunulması, bununla birlikte barışın tesisi için dünya halkları arasında koordinasyonun güçlendirilmesi.
Üyelik ve Temsil
Birliğe, İİT üyesi ülkelerin parlamentoları üye olabilmektedir. Üyelik mevcut üye parlamentoların üçte ikisinin olumlu oyu ile kazanılır. İSİPAB’a şu an için 52 ülke parlamentosu üyedir.
| İSİPAB Üyeleri | Ülkeler | Parlamentolar | 1999 |
|---|---|---|---|
| 1 | Arnavutluk Cumhuriyeti | Halk Meclisi | 1999 |
| 2 | Cezayir Demokratik Halk Cumhuriyeti | Ulusal Halk Meclisi/Ulusal Konsey | 1999 |
| 3 | Azerbaycan | Ulusal Meclis | 1999 |
| 4 | Bahreyn Krallığı | Temsilciler Meclisi/ Şura Konseyi | 1999 |
| 5 | Bangladeş Halk Cumhuriyeti | Bangladeş Parlamentosu | 1999 |
| 6 | Benin Cumhuriyeti | Ulusal Meclis | 1999 |
| 7 | Burkina Faso | Ulusal Meclis | 1999 |
| 8 | Kamerun Cumhuriyeti | Ulusal Meclis | 1999 |
| 9 | Çad Cumhuriyeti | Ulusal meclis | 1999 |
| 10 | Fildişi Sahili Cumhuriyeti | Ulusal Meclis | 1999 |
| 11 | Cibuti Cumhuriyeti | Ulusal meclis | 1999 |
| 12 | Mısır Arap Cumhuriyeti | Halk Meclisi/ Danışma Konseyi | 1999 |
| 13 | Gabon Cumhuriyeti | Ulusal Meclis/ Senato | 1999 |
| 14 | Gine Cumhuriyeti | Ulusal Meclisi | 1999 |
| 15 | Gine-Bissau Cumhuriyeti | Ulusal Halk Meclisi | 1999 |
| 16 | Guyana Cumhuriyeti | Ulusal Meclis | 1999 |
| 17 | Endonezya Cumhuriyeti | Temsilciler Meclisi | 1999 |
| 18 | İran İslam Cumhuriyeti | İslam Danışma Meclisi | 1999 |
| 19 | Irak Cumhuriyeti | Temsilciler Meclisi | 1999 |
| 20 | Ürdün Haşimi Krallığı | Ulusal Meclis | 1999 |
| 21 | Kazakistan | Temsilciler Meclisi | 1999 |
| 22 | Kuveyt Devleti | Ulusal Meclis | 1999 |
| 23 | Kırgızistan | Halk Meclisi | 1999 |
| 24 | Lübnan Cumhuriyeti | Ulusal Meclis | 1999 |
| 25 | Libya Cumhuriyeti | Halk Kongresi | 1999 |
| 26 | Malezya | Temsilciler Meclisi/Senato | 1999 |
| 27 | Mali Cumhuriyeti | Ulusal Meclis | 1999 |
| 28 | Moritanya İslam Cumhuriyeti | Ulusal Meclis/Senato | 1999 |
| 29 | Fas Krallığı | Temsilciler Meclisi/ Danışma Konseyi | 1999 |
| 30 | Mozambik Cumhuriyeti | Cumhuriyet Meclisi | 1999 |
| 31 | Nijer Cumhuriyeti | Ulusal Meclis | 1999 |
| 32 | Umman Sultanlığı | Danışma Konseyi/ Devlet Konseyi | 1999 |
| 33 | Pakistan İslam Cumhuriyeti | Ulusal Meclis/Senato | 1999 |
| 34 | Filistin Devleti | Yasama Konseyi | 1999 |
| 35 | Katar Devleti | Danışma Konseyi | 1999 |
| 36 | Suudi Arabistan Krallığı | Danışma Konseyi | 1999 |
| 37 | Senegal Cumhuriyeti | Ulusal Meclis | 1999 |
| 38 | Sierra Leone Cumhuriyeti | Sierre Leone Parlametosu | 1999 |
| 39 | Sudan Cumhuriyeti | Ulusal Meclis ve Eyaletler Konseyi | 1999 |
| 40 | Suriye Arap Cumhuriyeti | Halk Meclisi | 1999 |
| 41 | Yemen Cumhuriyeti | Temsilciler Meclisi ve Danışma Konseyi | 1999 |
| 42 | Togo Cumhuriyeti | Ulusal Meclis | 1999 |
| 43 | Tunus Cumhuriyeti | Temsilciler Meclisi ve Danışma Meclisi | 1999 |
| 44 | Türkiye | Türkiye Büyük Millet Meclisi | 1999 |
| 45 | Türkmenistan | Türkmenistan Meclisi | 1999 |
| 46 | Uganda Cumhuriyeti | Uganda Parlamentosu | 1999 |
| 47 | Birleşik Arap Emirlikleri Devleti | Federal Ulusal Konsey | 1999 |
| 48 | Tacikistan | Temsilciler Meclisi ve Ulusal Meclisi | 2006 |
| 49 | Somali Cumhuriyeti | Millî Meclis | 2007 |
| 50 | Afganistan İslam Cumhuriyeti | Ulusal Meclis | 2008 |
| 51 | Gambiya | Ulusal Meclis | 2009 |
| 52 | Maldivler | Meclis/ Halk Meclisi | 2012 |
Parlamentolar, İSİPAB Tüzüğü gereği parlamento başkanı ve dört parlamenterden oluşan delegasyonlarca temsil edilir.
Gözlemciler
Bölgesel ve uluslararası örgütler ile Müslüman topluma sahip ülke parlamentoları İSİPAB bünyesinde gözlemci statüsü alabilirler. Gözlemciler İSİPAB konferanslarına katılabilir, görüş bildirebilir ancak oylamaya katılamazlar. Şu an için Birliğin yirmi iki gözlemci üyesi bulunmaktadır. Gözlemciler şunlardır:
- İslam İş Birliği Teşkilatı(İİT)
- Parlamentolar Arası Birlik(PAB)
- Arap Parlametolar Arası Birliği
- Magreb Arap Birliği
- Afrika Parlamenter Birliği
- Asya Parlamenter Asamblesi(APA)
- Arap Ligi
- Afrika Birliği
- Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti(KKTC)
- Uluslararası Kızılhaç Komitesi
- Bağımsız Devletler Topluluğu Parlamenter Asamblesi
- Avrasya Ekonomik Topluluğu Parlamento Birliği
- Akdeniz Parlamenter Asamblesi
- İslam Konferansı Gençlik Forumu
- İslâm Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi(IRCICA)
- İslâm Eğitim, Bilim ve Kültür Organizasyonu(ISESCO)
- Karadeniz Ekonomik İşbirliği Parlamenter Asamblesi(KEİPA)
- Türkçe Konuşan Ülkeler Parlamento Birliği(TÜRKPA)
- Avrasya Ekonomik Toluluğu Parlamenter Assemblesi
- Moro Ulusal Özgürlük Cephesi(MNLF)
- İslam Ülkeleri İstatistiki, Ekonmil ve Sosyal Araştırmalar ve Eğitim Merkezi
- Belarus-Rusya Parlamenter Assamblesi
Organları
İSİPAB, faaliyetlerini Tüzükte belirtilen dört ana organ üzerinden yürütür. Bunlar;
- Konferans
- Genel Komite
- İcra Komitesi
- Genel Sekreterlik'tir.
Üye parlamentoların tamamının katıldığı Konferans yukarıda bahsedilen hedeflere yönelik konuları müzakere eder, buna uygun karar ve tavsiyeleri kabul eder. Konferansın gündemi İcra Komitesinin teklifi üzerine Genel Komite tarafından belirlenir. 2011'de yapılan tüzük değişikliği ile birlikte Konferansın yılda bir kez toplanması öngörülmüştür. Şu ana kadar yedi kez olağan, iki kez de olağanüstü Konferans düzenlenmiştir:
- Kurucu Konferans, Tahran, İran İslam Cumhuriyeti, 15-17 Haziran 1999
- 2. Olağan Konferans, Rabat,Fas Krallığı, 27-28 Eylül 2001
- 3. Olağan Konferans, Dakar, Senegal Cumhuriyeti,9-10 Mart 2004
- 4. Olağan Konferans, İstanbul, Türkiye,12-13 Nisan 2006
- 5. Olağan Konferans, Kahire,Mısır Arap Cumhuriyeti, 30-31 Ocak 2008
- 6. Olağan Konferans, Kampala,Uganda Cumhuriyeti, 30-31 Ocak 2010
- 1. Olağanüstü Konferans, Şam, Suriye Arap Cumhuriyeti, 30 Haziran 2010
- 2. Olağanüstü Konferans, Abu Dabi, Birleşik Arap Emirlikleri, 19 Ocak 2012
- 7. Olağan Konferans, Palembang, Endonezya Cumhuriyeti, 24-31 Ocak 2012
Genel Komite Birliğin her üyesinin gönderdiği ikişer parlamenterden oluşur. Konferansın yeri ve tarihini belirler, Birliğin taslak bütçesini inceler, Birliğin hesaplarının incelenmesi için iki denetçi atar ve Tüzükte belirtilen diğer görevleri yerine getirir. Şu ana kadar on altı Oturum 4 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. gerçekleştirmiştir.
İcra Komitesi önceki, şu anki ve bir sonraki konferansı düzenleyecek heyetlerden birer kişi ve coğrafi konuma göre belirlenmiş on iki üyeden oluşur. Görev süresi bir yıldır. Genel Komite ve Konferans için taslak gündem oluşturur, Genel Komite ve Konferans tarafından kabul edilen karar ve tavsiyelerle ilgili sekretarya faaliyetlerini gözlemler ve Tüzükte belirtilen diğer işleri yapar. Yılda en az iki kere toplanır. Şu ana kadar otuz bir toplantı 4 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. gerçekleştirmiştir.
Üyeler arasında iletişimi sağlamak, İSİPAB ve İİT arasında iş birliğini güçlendirmek, Birliği mali açıdan yönetmek, birliğin arşivini tutmak, Konferans ve Genel Komitede görüşülecek konularla ilgili gerekli belge ve raporları sağlamak, birlik üyelerini kabul edilen tavsiye ve kararlarla ilgili bilgilendirmek ve bunların uygulanmasını sağlamak için gerekli tedbirleri almakla görevlendirilen Genel Sekreterlik, Konferans tarafından seçilen bir Genel Sekreter başkanlığında bu görevleri yerine getirir. Genel Sekreter dört yıllığına seçilir. Birliğin ilk Genel Sekreteri 2000-2008 yılları arasında iki dönem görev yapan İbrahim Ahmet Auf’tur. 2008 yılında bu görevi devralan Mahmut Erol Kılıç 2012 yılı Ocak ayında ikinci defa seçilmiştir.
Daimi İhtisas Komisyonları
İSİPAB Tüzüğü, üyeleri Konferans tarafından seçilen dört daimi ihtisas komisyonu kurmuştur. Bunlar:
- Siyasi ve Dış İlişkiler Komisyonu
- Ekonomik İşler ve Çevre Komisyonu
- İnsan Hakları, Kadın ve Aile İşleri Komisyonu
- Kültürel ve Hukuki İşler, Medeniyetler ve Dinler Arası Diyalog Komisyonu
Tüzükte belirtilen bu dört komisyonun yanı sıra Birliğin Ocak 2012’de Endonezya’da düzenlenen Konferansında alınan bir kararla Filistin Daimi Komisyonu kurulmuştur. Yılda en az bir kere toplanan komiteler bir yıllığına Konferans tarafından görevlendirilen 12’şer üyeden oluşur.
Kaynakça
https://web.archive.org/web/20120603031144/http://www.puic.org/english/
http://www.tbmm.gov.tr/ul_kom/ikopab/genel_bilgi.htm 12 Temmuz 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
http://www.tbmm.gov.tr/ul_kom/ikopab/tuzuk.htm 12 Temmuz 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Ayrıca bakınız
http://www.oic-oci.org 4 Temmuz 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
http://www.tbmm.gov.tr/ul_kom/ikopab/turk_grubu.htm 28 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.