İsveç tarihi

İsveç tarihi, günümüzde İsveç Krallığı'nın sınırları içinde kalan bölgelerin tarih öncesi zamanlardan günümüze kadar süregelen tarihidir.

İlk ve Orta Çağlar

Vikingler

İsveç’e ilk insan yerleşmeleri, eldeki belgelere göre MÖ 800 yıllarında İsveç’in güney ucunda görülmüştür. İlk İsveçliler zamanla kuzeye doğru yayılmaya başlamışlardır. Sonraları ticaret yapmak için Akdeniz’e açılmışlar, Romalılarla ticarî ilişkiler kurmuşlardır. İsveç’in adı Svear kabilelerinden gelir. Ülkenin başlangıç târihinde ülkenin güneyinde yerleşmiş olan Gotarlarla Svearlar arasında uzun süreli çatışmalar olmuştur. Svearların Gotarları Brevalla’da yenmesiyle İsveç Krallığı kurulmuştur. İsveç’e MS 4. yüzyıldan başlayarak bazı Cermen kabileleri göç etmişlerdir. 9. yüzyılda İsveç kralları Normanların Batı Avrupa’ya yaptıkları akınlara katıldılar. Ama asıl gayeleri doğuda bir takım topraklar elde etmekti. Doğuya yönelen İsveçliler Novgorod ve Kiev’i ele geçirerek, buralarda birer prenslik kurdular. 10. ve 11. yüzyıllarda Norveç ve Danimarka ile aralıklı çatışmalara girdiler. 11. yüzyılda Hristiyanlık İsveç’te resmi din olarak kabul edildi. 12. yüzyılda kral olan Kral ?, Finlandiya’yı topraklarına kattı. 13. yüzyılda ise, 4 İskandinav ülkesi (İsveç, Norveç, Danimarka ve Finlandiya) Kalmar Birliği adı ile bir tek otorite altında toplandılar (1397).

İsveç İmparatorluğu

İsveç kralı Gustav Vasa (1542)

Kalmar Birliği yaklaşık 125 yıl sürdü. Danimarka ile İsveç arasındaki zıtlaşmalar yoğunlaşınca, İsveç Kralı Gustaf Vasa, Danimarkalıları İsveç’ten kovarak birliğe son verdi. 1523’te İsveç Kralı Gustaf Vasa, İsveç’in bağımsızlığını ilan etti. 1520’lerde başlayan Lutherci Reform hareketleri başarıya ulaşınca, 1529’da Roma ile ilişkileri kesildi. Bunu takip eden 200 yıl içinde İsveç; Danimarka, Polonya ve Rusya’yla Baltık egemenliği için birçok savaşlar yapmıştır. Kral II. Gustaf Danimarka’yla barış imzalamış, Polonya Prusya'sını ele geçirmiş, Otuz Yıl Savaşlarına önemli katkıda bulunmuştur. Vestfalya Antlaşması ile (1648) İsveç büyük bir devlet olmuştur.(bkz:İsveç İmparatorluğu) Baltık Denizindeki hâkimiyeti, Ruslara Poltava’da İsveç orduları yenilince son bulmuştur (1709). Napolyon’un generallerinden Jean Buptiste Bernadotte 1818 yılında XIV. Karl adıyla İsveç kralı olmuştur. Bugün İsveç’te hüküm süren kral ailesi bu soydandır. XIV. Karl döneminde İsveç ile Norveç birleşmiş bu birleşme 1905 yılında barışcı bir biçimde son bulmuştur.

Yakın tarih

İsveç kralı XVI. Carl Gustaf

İsveç I. ve II. Dünya Savaşlarında tarafsız olarak kalmıştır. Günümüzde tarafsız politikasına ters düşeceği için NATO’ya girmemektedir. İsveç bugün Anayasal bir Monarşi ile idâre edilmektedir.