1968 Kızıl Meydan'daki gösteriler
1968 Kızıl Meydan'daki gösteriler (Rusça: Демонстрация 25 августа 1968 года), Sovyetler Birliği öncülüğündeki Varşova Paktı'nın Prag Baharı adı verilen reform girişiminde bulunan Çekoslovakya'ya müdahalesine karşı dünyanın dört bir yanındaki insanların gerçekleştirdiği protestoların Sovyetler Birliği'ne yansımasıdır. Gösteriler 25 Ağustos 1968'de Sovyetler Birliği'nin başkenti Moskova'nın merkezi konumundaki Kızıl Meydanında gerçekleşti. Göstericiler sıradan vatandaşlara ayakta durarak rahatsızlık vermemek için oturuyorlardı.
Protesto
7 kişilik (Konstantin Babitsky, Vadim Delaunay, Vladimir Dremliuga, Pavel Litvinov, Natalya Gorbanevskaya, Viktor Fainberg ve Tatiana Baeva) bir grup, öğle saatlerinde Kızıl Meydan'daki Lobnoye Mesto'da ellerinde Çekoslovakya bayrağı ve afişlerle çeşitli sloganlar atmaya başladı. Sloganlar:
- "En iyi arkadaşlarımızı kaybediyoruz" ("мы теряем лучших друзей"),
- "Özgür ve bağımsız Çekoslovakya" ("Ať žije svobodné a nezávislé Československo!")
- "Sizin özgürlüğünüz bizim özgürlüğümüzdür" ("За вашу и нашу свободу!")
- "Dubček için Özgürlük" ("Свободу Дубчеку!").
Birkaç dakika içinde yedi protestocu, KGB yetkilileri tarafından saldırıya uğradı ve arabalara sokularak sorgu için götürüldü. Çekoslovakya bayrağı kırıldı ve afişlere el konuldu. Afişler, KGB tarafından "anti-Sovyet" olarak damgalanmıştı[1][2].
Cezalar
Protestocuların avukatları, protestocuların düzenledikleri gösterilerin yasa dışı olmadığını göstermişlerdi. Ancak buna rağmen protestocular ceza almışlardı. Vadim Delaunay ve Vladimir Dremlyuga üç yıla mahkûm edildi. Tutuklama süresince Victor Fainberg'in dişleri kırıldı; Mahkemeye çıkarılmak yerinee psikiyatri cezaevine gönderildi. Larisa Bogoraz, Sibirya yerleşim bölgesi olan Irkutsk bölgesine dört yıl süren sürgün cezasına çarptırıldı. Konstantin Babitsky üç yıl süren sürgün cezasına çarptırıldı. Pavel Litvinov beş yıl sürgüne mahkûm edildi. Göstericilerden Natalya Gorbanevskaya yeni doğum yapmış olduğundan yargılanmadı. Ancak o da arkadaşı Victor Fainberg gibi psikiyatri cezaevine gönderildi.
Tepkiler
Yuliy Kim, cezaların yargılanmadan önce yazıldığını iddia etti. Yuliy Kim, Sovyet bürokrasisindeki önemli isimlerden olan Yuri Andropov ve parti başkanı Leonid Brejnev'e gönderme ve kendi öfkesini dile getirmek için "Ilyich" şarkısını yazdı. Şarkıda üç protestocunun ismi vardı: Pavel Litvinov, Natalya Gorbanevskaya ve Larisa Bogoraz.
Çek Cumhuriyeti eski başkanı Václav Havel, Ağustos 2008'de 1968 protestocularına sempatilerini dile getirdi. Çek Parlamenter Mirek Topolanek, protestocuların kahramanlıklarını ödül vererek tanıdı. Bununla birlikte, Rus hükûmeti buna benzer bir tanınma bildirmedi. Bunun yerine, 24 Ağustos 2008'de, protestonun gerçekleştiği yerde aynı sloganlarla bir gösteri gerçekleştirildi.
Kaynakça
- Letter by Yuri Andropov to Central Committee about the demonstration, 5 sept. 1968, in the Vladimir Bukovsky's archive, (PDF, faximile, in Russian), http://psi.ece.jhu.edu/~kaplan/IRUSS/BUK/GBARC/pdfs/dis60/kgb68-5.pdf 8 Kasım 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Andropov to the Central Committee. The Demonstration in Red Square Against the Warsaw Pact Invasion of Czechoslovakia. 20 September 1968, at Andrei Sakharov's archive, in Russian and translation into English, http://www.yale.edu/annals/sakharov/documents_frames/Sakharov_008.htm 12 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.