Adana Mutabakatı
Adana Mutabakatı, Türkiye'ye Suriye üzerinden düzenlenen PKK saldırılarının artması ve örgüt lideri Abdullah Öcalan'a Suriye'nin sığınma hakkı vermesi nedeniyle iki ülke arasında gerilen ilişkiler üzerine 20 Ekim 1998 tarihinde Türkiye heyetine başkanlık eden Büyükelçi Uğur Ziyal ile Suriye heyetine başkanlık eden Siyasi Güvenlik Başkanı Tümgeneral Adnan Bedir Hasan tarafından Adana'da imzalanan mutabakattır.
| Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Suriye Arap Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Terör ve Terör Örgütlerine Karşı Ortak İşbirliği Anlaşması | |
|---|---|
| İmzalanma | 20 Ekim 1998 |
| Yer | Adana, Türkiye |
Arka plan
1998 yılında Suriye üzerinden Türkiye'ye PKK saldırılarının artması sonrası Milli Güvenlik Kurulu tarafından alınan karar doğrultusunda Abdullah Öcalan'ın Suriye'de bulunmasına müsaade edilmeye devam edilirse bu Türkiye açısından savaş sebebi (Casus belli) sayıldı.[1] Dönemin Kara Kuvvetleri Komutanı Org. Atilla Ateş de Hatay'da Suriye sınırında yaptığı konuşmada "terör saldırılarının Suriye’ye savaş nedeni olacağını" söyledi.[2]
Mutabakat
Türkiye ile Suriye arasında artan gerginlik üzerine, dönemin ABD Başkanı Bill Clinton’ın da devreye girmesiyle, Mısır Devlet Başkanı Hüsnü Mübarek arabulucu görevini üstlendi. Arabuluculuk sonucunda da iki devlet arasında 20 Ekim 1998 tarihinde Türk heyetine başkanlık eden büyükelçi Uğur Ziyal ve Suriye heyetine başkanlık eden Siyasi Güvenlik Başkanı Tümgeneral Adnan Bedir Hasan tarafından Adana Mutabakatı imzalandı.[2]
Adı daha sonra 2010 yılında "Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Suriye Arap Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Terör ve Terör Örgütlerine Karşı Ortak İşbirliği Anlaşması" olarak değiştirilen ve 3 yıl geçerli kalan 23 maddelik mutabakata göre başta PKK olmak üzere her iki devlet de kendilerini tehdit eden örgütlere karşı önlemler alacak ve onların kendi toprağındaki tüm faaliyetlerine engel olacaktı. Karşılıklı olarak hiçbir ikamet, lojistik, eğitim, ulaşım ve silah kapasitesine müsaade etmemek konusunda anlaşan iki ülke ortak operasyonlar, tutukluların iadesi ile bilgi, belge ve istihbarat paylaşımı alanlarında işbirliği yapmaya karar vermişti.[1]
Sonuç
Türkiye ile Suriye arasında yaşanan bu gerilimde PKK lideri Abdullah Öcalan 9 Ekim 1998'de Suriye'den ayrılmak zorunda kaldı.[2]
23 Ocak 2019 günü Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Rusya Başkanı Vladimir Putin arasında Moskova'da gerçekleşen görüşme sonrası, Suriye İç Savaşı'nda Türkiye'nin, Suriye'de Beşşar Esad rejimi ile doğrudan görüşmesinde bir ara formül olarak Putin bu mutabakatı dile getirmiştir.[3] Erdoğan ertesi gün yaptığı konuşmada Adana Mutabakatı'nın yeniden gündeme gelmesi, bunun üzerinde ısrarla durulması gerekiyor. ifadesini kullandı.[4]
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 7-8 Ekim 2019 tarihlerinde yaptığı Sırbistan ziyareti sırasında gazetecilerin sorularını yanıtlamış; gerçekleşen Barış Pınarı Harekâtı'nın dayanağı olarak Adana Mutabakatı'nı göstermiş ve şunları söylemiştir: Biz Adana Mutabakatı'na dayalı olarak oradayız. Adana Mutabakatı'na göre, rejim tarafından PKK'ya karşı tedbir alınmayacak olursa, bizim güçlerimizin onu kovalama hakkı vardır.[5]
22 Ekim 2019'da Rusya ile Türkiye arasında imzalanan Soçi Mutabakatı'nda Adana Mutabakatı'ndan bahsedildi ve Rusya mutabakatın uygulanmasını kolaylaştıracağını teyit etti.[6]
Kaynakça
- Aktan, Sertaç, Erdoğan'ın yeniden canlandırmak istediği Adana mutabakatı nedir?, Euronews, erişim tarihi: 24 Ocak 2019
- Küçük, Ahmet, Adana Mutabakatı neydi? Suriye ile gerilim ve Öcalan'ın yakalanması, Haberturk, 25 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 24 Ocak 2019
- Putin'in Suriye'de çözüm önerisi 'Adana Mutabakatı' ne anlama geliyor?, Akşam, erişim tarihi: 24 Ocak 2019
- Adana Mutabakatı nedir?, Akşam, erişim tarihi: 24 Ocak 2019
- Barış Pınarı Harekatı sonrası Adana Mutabakatı tekrar gündemde, Euronews, erişim tarihi: 22 Ekim 2019
- "Putin-Erdoğan görüşmesi sonrası açıklanan 10 maddelik Soçi Mutabakatı". Evrensel. 22 Ekim 2019. 5 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2019.
Madde 4: Her iki taraf Adana Anlaşması'nın önemini teyit eder. Rusya Federasyonu mevcut koşullarda Adana Anlaşması’nın uygulanmasını kolaylaştıracaktır.