Akkuyu Nükleer Güç Santrali

Akkuyu Nükleer Güç Santrali, Mersin ilinin Gülnar ilçesinde bulunan Yanışlı mahallesinin Akkuyu mevkiinde inşa edilecek olan nükleer enerji santralidir. İnşaatı bittiğinde Türkiye'nin ilk nükleer enerji santrali olacaktır. Akkuyu sahası, imzalanan ikili devletlerarası anlaşma sonucunda Rus kamu şirketi Atomstroyexport'a (ROSATOM'a bağlı Atomenergoprom'un alt şirketi) bedelsiz olarak teslim edilmiştir. Rus kamu şirketi buraya kendi bulacağı finansal kaynaklarla nükleer santral inşa edecektir. 1. ve 2. ünitelerde üretilecek elektriğin yüzde 70’i ile ünite 3. ve 4. ünitelerde üretilen elektriğin yüzde 30’unu her ünitenin devreye girmesinin ardından 15 yıl süresince Türkiye Cumhuriyeti tarafından 12.35 ABD senti/kWh tarifesiyle satın alınacaktır.[2][3] Fatih Dönmez, santralin 2023'te hizmete gireceğini söylemiştir. Her biri 1200 MWe'lık dört üniteden oluşup toplam üretim kapasitesi 4800 MWe olacaktır. Akkuyu’nun tam olarak faaliyete geçmesinden 8 yıl sonra Türkiye'deki enerji tüketiminin %5,5’ini; alım garantisi süresinin dolduğunda %4'ünü, tahminî ekonomik yaşamının sonu olan 2082'de ise %1,8’ini karşılayacağı tahmin edilmektedir.[4]

Akkuyu Nükleer Güç Santrali
Akkuyu Nükleer Güç Santrali projesine ait bir maket
Ülke Türkiye
Yer Yanışlı, Gülnar, Mersin
Koordinatlar 36°08′40″K 33°32′28″D
Durumu Yapım aşamasında
Yapım başlangıcı 2015
İşletme tarihi 2023 (planlanan)
İnşa maliyeti ABD$20 milyar
Sahip(ler) Akkuyu NGS Elektrik Üretim A.Ş.
Nükleer enerji santrali
Reaktör türü Basınçlı su reaktörü
Reaktör tedarikçisi Atomstroyexport
Soğutma kaynağı Akdeniz
Elektrik santrali
Yap işlet üniteler VVER-1200/491
Planlanan üniteler 4 × 1.200 MW
Termal kapasite 4 × 3200 MWth (planlanan)
Planlanan kapasite 4.800 MW (planlanan)
Yıllık üretim 36.000 GW·h (planlanan)
Web sitesi
www.akkunpp.com
Çitlerle çevrili toplam alan 1022 hektar, santralin inşaat sahası 225 hektardır.

Santralden güç çıkışı 380 kV olacaktır ve ana elektrik şebekesine üç sarımlı 3x533MVA gücünde yükseltici transformatörler ile bağlanacaktır. [1]

Santral arazisi

Santral, deniz kıyısında yer almaktadır ve etraftaki bölgelerden 200 metreye ulaşan dağlarla ayrılır, 4.5 km'lik bir asfalt yolla 'e bağlanır. [1]

Türkiye'de 1970'lerin başlarında yapılan fizibilite ve yer araştırmaları sonucunda Akkuyu sahası uygun yer olarak belirlenmiştir. Kararın alınmasında bölgenin deprem riskinin ve nüfus yoğunluğunun düşük olması, en yüksek taşkının 6 metreyi geçmemesi ve arazinin inşaata uygun olması gibi unsurlar göz önüne alınmıştır.[1]

Santral çalışmaları

1976'da Akkuyu sahası için yer lisansı verildi, 600 megawat üretim planlanarak ihaleye çıkıldı. İhaleyi alan İsveç merkezli ASEA Atom şirketi dış kredi bulamayınca inşaata başlanamadı.[5]

1983 sonlarına doğru üç şirket ile görüşüldü. Görüşmenin ileri safhalarında firmalar malî konuda Türkiye Cumhuriyeti'nin garantisini istedi ancak hükûmet bu garantiyi vermedi, bunun yerine yap-işlet-devret modelini teklif edince görüşmeler tekrar durdu.[6][7]1998'de üçüncü kez ihaleye çıkıldı ancak bu ihale Bülent Ecevit'in başka enerji kaynaklarının geliştirilmesiyle gerekli olmayacağın belirtmesiyle Bakanlar Kurulu kararı ile iptal edildi.[8]

1993'ün Ocak ayında tekrar yatırım programına alındı ve 1997'de santralin yapımı için teklifler alındı ancak hükûmet kesin bir karar vermedi.

2004'te Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı reaktör kurulacağını ilan etti, 21 Kasım 2007'de nükleer santral kurulumu ve enerji satışıyla ilgili kanun kabul edildi.[9][10]

2010'da Türkiye Cumhuriyeti ile Rusya Federasyonu arasında yapım antlaşması imzalandı, 2012'de TAEK Atom Enerjisi Komisyonu’nun kararıyla Rusya Federasyonundaki Novovoronej-2 referans kabul edildi.[11] Nisan 2018'de birinci ünite, Ağustos 2019'da ikinci ünite için inşaat lisansı alındı.[12]

İnşaat aşaması

14 Nisan 2015'te Türkiye Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız ile birlikte Mersin Valisi Özdemir Çakacak, Rus Devleti Nükleer Şirketi ROSATOM Genel Müdürü Sergey Kiriyenko ve Akkuyu Nükleer A.Ş. Genel Müdürü Fuad Akhundov'un katıldığı törenle tesiste bulunacak deniz yapıları ve limanın temeli atıldı.[13] Temel atma sonrasında Krienkon temeli atılan deniz yapıları ve limanın ihalesini 394 milyon dolara Cengiz İnşaat'ın kazandığını açıkladı.[14] Temel atma töreninin ardından çevreciler tarafından girişteki demir kapıyı kilitlendi. Daha sonra polis müdahalesinden sonra eylem sona erdi.[15]

Kasım 2017'de Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'la görüşen Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, santralin ilk reaktörünü 2023 yılında devreye almaya planladıklarını açıkladı.[16]

Recep Tayyip Erdoğan (solda) ve Vladimir Putin 3 Nisan 2018'de gerçekleştirilen Akkuyu Nükleer Santrali'nin temel atma töreninde.

Nisan 2018'de Putin ve Erdoğan santralin birinci ünitesinin temelini attı.[17]

Haziran 2020'de Fatih Dönmez, ikinci ünitenin temelinin atıldığını duyurdu.[18][19]

Santralin yapımı sırasında 12,6 milyon m3 kazı malzemesinin oluşacağı tahmin edilmekte ve bu malzemenin 4,8 milyonu dolgu malzemesi olarak, 7,8 milyonu da Orman ve Su İşleri Bakanlığı tarafından tahsis edilen bir alanda depolanacaktır.

Reaktör
Akkuyu
Akkuyu Nükleer Enerji Santrali'nin konumu.

Akkuyu Nükleer Güç Santrali, Kalininskaya Nükleer Santrali’nde çalışan basınçlı su reaktörü VVER-1200 (AES-2006) tasarımının ilk kez Akkuyu için üretilecek, üçüncü neslini kullanacaktır.[4] Kalininskaya'daki üç reaktörün her biri 1000 MWe gücünde iken Akkuyu'nun dört reaktörünün her biri 1200 MWe olacaktır.[20]

VVER-1200, nötron yavaşlatıcısı ve soğutucu olarak hafif suyun kullanıldığı 3200 MW termal güce sahip dört dolaşım devreli basınçlı su reaktörüdür. Çekirdeğinde 163 adet yakıt demeti bulunur, 18 ayda bir yakıt ikmali yapılır ve yakıtın çevrim süresi dört yıldır. Bununla birlikte bir ünitede çekirdek haricinde dört temel parça daha bulunur: dört yatay buhar jeneratörü, dört reaktör soğutucu pompa ünitesi, dört dolaşım devresi, buhar türbin tesisi. Bunların tamamının üzerinde iki kat koruma katmanı bulunur. İlki çelik astarlı ön gerdirmeli betonarmeden ikincisi de döküm betonarmeden mamüldür.[1]

Reaktörde iki kat koruma seviyesi vardır. İlk katın tabanında 169 ton ağırlığında 5,8 m yüksekliğinde ve 6,1 metre çapında[21] kor tutucu bulunur. Reaktör, tehlike anında elektrik gücü beslemesine ihtiyaç duymayacak biçimde tasarlanmıştır. Güvenliği ayrıca kontrol çubukları, aktif ve pasif acil durum kor soğutma sistemleri, acil durum borik asit enjeksiyon sistemi, buhar üreteci soğutma sistemi ile reaktör kalbi ve yakıt havuzundan acil durum ısı çekişi ile sağlanmaktadır.[22][1]

Santrale yönelik eleştiriler

Prof. Dr. Tolga Yarman'a göre santralin lisansı günümüz şartlarını kapsamıyor. Santralin lisansı 1970 yılından kalma veriler ile 2013 yılında güncelleme yapılmıştır ve o dönemde çevresel etki değerlendirmesi, turizm etki değerlendirmesi ve meyve sebze etki değerlendirmesi yoktu. Ayrıca Three Mile adası kazası, Çernobil reaktör kazası, Fukuşima I Nükleer Santrali kazaları sonrasında güncellenen lisans güvenlik gereksinimleri Akkuyu Nükleer Enerji Santrali için alınmamıştır.

1977 yılında zemin etüdünde işçi olarak çalışan Hüseyin Sarı, çalışma yaparken fark ettiği sorunu ifade ediyor: "Yeraltından çıkardığımız toprak kaya değil, kırık kum şeklinde gelirdi. Zeminin sağlam olmadığı o zamandan belliydi. Bir uzman ekibin çıkan taşları inceleyeceğini duyduk. Hemen Sinop'tan bir tır dolusu taş getirttiler. Akkuyu'dan çıkan toprağı tır'a, Sinop'tan gelen taşı da incelenmesi için sandığa boşalttık. Akkuyu yerine Sinop'un taşına sağlam raporu verildi. Yeraltındaki boşlukları doldurmak için her gün 25-30 ton çimento basıyorduk; çimento 300 metre öteden denizden çıkıyordu. Burada zeminin sağlam olduğunu kim söyleyebilir?" Altyapı işlerinde çalışmış olan Süleyman Aytekin yaşadıklarını anlatıyor: "Sahildeki engebeyi düzeltmek için vurduğumuz matkaplar bazı yerlerde 10 metre indiğinde deniz seviyesine denk geliyor, su çıkıyordu. Biz ne olacağını sorduğumuzda susturmak için tehdit ediyorlardı."[23]

6 Temmuz 2017'de, Avrupa Parlamentosu tarafından kabul edilen ve Türkiye'nin Avrupa Birliği ile üyelik müzakerelerinin askıya alınmasını tavsiye eden raporda, Akkuyu Nükleer Enerji Santrali projesinden vazgeçilmesi tavsiye edildi. Bağlayıcı olmayan raporda; "AP, Türkiye hükümetini Akkuyu Nükleer Enerji Santrali'nin yapımına dair planlarını durdurması çağrısında bulunuyor" ifadelerine yer verildi ve santralin yapılacağı bölgenin güçlü depremlere eğilimli olduğu iddia edildi.[24]

Santralle ilgili Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) raporuna Türk Tabipleri Birliği, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği ve Türkiye Barolar Birliği'nin itirazı üzerine Danıştay'da dava açıldı ve ilk duruşma 22 Kasım 2017'de görüldü.[25]

18 Mayıs 2018 tarihinde Kıbrıs Cumhuriyeti Temsilciler Meclisi, uluslarararası toplumu ve Avrupa Birliği'ni Türkiye'ye Akkuyu nükleer santralinin tamamlanmaması konusunda baskı yapmaya çağıran bir karar aldı ve Türkiye'nin nükleer santralin temelini atması kınandı. Rum parlamentosu kararında, santralinin yakınlığı itibarıyla Kıbrıs'a etkisi konusunda derin endişe duyulduğu, nükleer bir kaza veya şiddetli bir deprem durumunda meydana gelebilecek sızıntıların, kuvvetli rüzgarlar ve denizdeki akıntılar ile felaketin boyutlarını iyice büyüteceği iddia edildi.[26]

Kaynakça
  1. Güncellenmiş Yer Raporu, Rev. 1. Tam Metin PDF 30 Aralık 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  2. TMMOB Jeofizik Mühendisleri Odası 19. Uluslarası Jeofizik Kongresi (PDF). 2011. 30 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Aralık 2020.
  3. Furuncu, Y . (2016). Türkiye’nin Enerji Bağımlılığı ve Akkuyu Nükleer Enerji Santralı . Cumhuriyet Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Fen Bilimleri Dergisi , Cilt: 37 (2016): Special Issue II , 198-207 . Tam metin PDF 26 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  4. "Nükleer Enerji Türkiye İçin Doğru Bir Tercih mi?" (PDF). International Conference On Eurasian Economies 2015. 2015. 6 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Aralık 2020.
  5. "Nükleer Santral için yabancı firmalarla görüşmeler başladı". Milliyet (gazete). 17 Haziran 1983. s. 7.
  6. "Akkuyu yılan hikayesi oldu". Milliyet (gazete). 30 Kasım 1994. s. 9.
  7. "Akkuyu Santralı için karar çıkmazda". Milliyet (gazete). 1 Mayıs 1986. s. 5.
  8. Yapıcı, Gülçin (2015). "Nükleer Enerji ve Türkiye'nin İlk Nükleer Santrali 'Akkuyu'". 30 (1). Toplum ve Hekim.
  9. "Mevzuat Bilgi Sistemi". www.mevzuat.gov.tr. 27 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2020.
  10. "AKKUYU Nükleer Güç Santrali Teknik Değerlendirme Raporu" (PDF). Çevre Mühendisleri Odası istanbul Şubesi. 2014. 22 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Aralık 2020.
  11. "Akkuyu Nükleer Güç Santralı - Gelişmeler". 23 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2020.
  12. "Akkuyu Nükleer Santral Projesi - İhale Süreçleri [Bakanlık cevabı]" (PDF). 27 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Aralık 2020.
  13. "Akkuyu Nükleer Santrali ile ilgili ilk tören yapıldı". Hürriyet. 14 Nisan 2015. 17 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2015.
  14. Neşe Karanfil (14 Nisan 2015). "İndirimli nükleer". Hürriyet. 18 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2015.
  15. "Nükleer Santral töreni sonrası eylem". Hürriyet. 14 Nisan 2015. 17 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2015.
  16. "Putin açıkladı: Akkuyu'da nükleer reaktör 2023'te 'ateşlenecek'". Diken. 13 Kasım 2017. 14 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2017.
  17. Welle (www.dw.com), Deutsche. "Erdoğan ve Putin Akkuyu Santrali'nin temelini attı". DW.COM. 4 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2020.
  18. "Bakan Dönmez: Akkuyu Nükleer Güç Santrali'nin ikinci ünitesinin temeli atıldı". T24. 28 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2020.
  19. AA. "Akkuyu Nükleer Santrali'nde ikinci reaktör için çalışmalar bitti". www.hurriyet.com.tr. 23 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2020.
  20. "TÜBA-Nükleer Enerji Raporu" (PDF). Türkiye Bilimler Akademisi. 2019. 27 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Aralık 2020.
  21. Topbaş, Gökçe (27 Ağustos 2020). Akkuyu NGS'nin ikinci güç ünite ekipmanı sahaya ulaştı. Anadolu Ajansı. Erişim tarihi: 9 Aralık 2020.
  22. "Akkuyu - VVER 1200 Nükleer Santralı". 8 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2020.
  23. Melis Alphan (26 Şubat 2015). "Nükleer santralin zemini çürük mü?". 28 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2015.
  24. "AP'den Türkiye'ye: Akkuyu'yu durdur". Cumhuriyet. 6 Temmuz 2017. 8 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2017.
  25. "Akkuyu Davası: Kullanacakları Reaktör Bile Sınanmış Değil". Bianet. 22 Kasım 2017. 22 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2017.
  26. "Kıbrıs'tan AB'ye 'Akkuyu nükleer santralini durdurun' çağrısı". BBC Türkçe. 21 Mayıs 2018. 25 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2018.

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.