Ali Kuşçu

Ali Kuşçu (Özbekçe: Ali Qushchi Samarqandiy) asıl adı Ali Bin Muhammed (1403, Semerkand - 16 Aralık 1474, İstanbul), Timur İmparatorluğu ve Osmanlı İmparatorluğu'nda bir astronom, matematikçi ve dil bilimcidir.

Ali Kuşçu
Doğum علی قوشچی
1403
Semerkand, Timur İmparatorluğu
Ölüm 16 Aralık 1474 (71 yaşında)
İstanbul, Osmanlı Devleti
Diğer isim(ler)i Ali Bin Muhammed
Vatandaşlık Osmanlı
Meslek Astronom, matematikçi, dil bilimci
Dönem Osmanlı dönemi

Astronom, matematikçi ve kelâm âlimi olan Ali Kuşçu, 1403'te Semerkand'da doğdu. Türk ya da Fars olduğuna dair iddialar mevcuttur. Babası Muhammed, Timur İmparatorluğu Sultanı ve astronomu Uluğ Bey'in kuşçusu olduğu için ailesi "Kuşçu" lakabıyla meşhur oldu. Küçük yaştan itibaren matematik ve astronomiye ilgi duyan Ali Kuşçu, Bursalı Kadızâde Rûmî, Gıyaseddin Cemşid ve Muînuddîn Kâşî’den matematik ve astronomi dersi aldı. Daha sonra bilgisini arttırmak için Kirman'a gitti. Burada Hall-ü Eşkâl-i Kamer (Ay Safhalarının Açıklanması) adlı risale ile Şerh-i Tecrid adlı eserini yazdı. Ali Kuşçu, Semerkand ve Kirman'da eğitimini tamamladıktan sonra Uluğ Bey'e yardımcı ve rasathanesine müdür oldu. 1449'da hacca gitmek istedi. Tebriz'de Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan kendisine büyük saygı gösterdi ve Osmanlı Devleti ile barış görüşmelerinde yardımını istedi. Ali Kuşçu, Uzun Hasan'ın sözcülüğünü yaptıktan sonra II. Mehmed'in davetiyle İstanbul'a geldi. Osmanlı - Akkoyunlu sınırında Fatih Sultan Mehmet'in emriyle büyük bir törenle karşılanan Ali Kuşçu, Ayasofya medresesine müderris oldu. 16 Aralık 1474 tarihinde 71 yaşındayken İstanbul'da öldü. 15 yüzyıla özgü mezarı Eyüp Sultan türbesi etrafındaki hazirededir.[1][2] Soyunun bir kısmı Yavuz Sultan Selim'in Kahramanmaraş'ı fethetmesinden kısa bir süre sonra o bölgede Şiî Mezhebi'nin tekrar artması sonucu Ali Kuşçu'nun torunlarından bir kısmı ferman ile Kahramanmaraş'a gönderilmiştir. Geriye kalan torunları ise daha sonra Düzce'ye kendi arzularıyla göç etmişlerdir. Kahramanmaraş'ta bulunan ailenin bir kısmı da Cumhuriyet'in ilanından sonra Bursa'ya yerleşmişlerdir. Bursa'daki Fuat Kuşçuoğlu Caddesi de ismini Ali Kuşçu'nun torunlarından Fuat Bey'in isminden almıştır. Soyu Kahramanmaraş, Düzce ve Bursa'da Kuşçuoğlu soy isimleriyle devam etmektedir.

Eserleri

    Astronomi
    • Sharḥ e Zîj e Ulugh Beg
    • Risāla fī Halle Eshkale Moadeleye Ghamar lil-Masir
    • Risāla fī aṣl al-Hâric yumkin fī al-sufliyyeyn
    • Sharḥ ʿalā al-tuḥfat al-shāhiyya fī al-hayāt
    • Risāla dar elm-i ḥeyāt
    • Al-Fatḥīya fī ʿilm al-hayʾa
    • Risāla fi Hall-e Eshkal-i Ghammar [3][4]

    Matematik
    • Risāla al-muḥhammadiyya fi-ḥisāb
    • Risāla dār ʿilm al-ḥisāb: Suleymaniye [5]

    Kelâm and Fıkıh
    • Sharh e Jadid ale't-Tejrîd
    • Hashiye ale't-Telvîh
    • Unkud-üz-Zevahir fi Nazm-al-Javaher

    Mekanik
    • Tazkare fi Âlâti'r-Ruhâniyye

    Dil ve Belagat
    • Sharh Risâleti'l-Vadiyye
    • El-Ifsâh
    • El-Unkûdu'z-Zevâhir fî Nazmi'l-Javâher
    • Sharh e'Sh-Shâfiye
    • Resale fî Beyâni Vadi'l-Mufredât
    • Fâ'ide li-Tahkîki Lâmi't-Ta'rîf
    • Resale mâ Ene Kultu
    • Resale fî'l-Hamd
    • Resale fî Ilmi'l-Me'ânî
    • Resale fî Bahsi'l-Mufred
    • Resale fî'l-Fenni's-Sânî min Ilmihal-Beyân
    • Tafsir e-Bakara ve Âli Imrân
    • Risâle fî'l-İstişâre
    • Mahbub-al-Hamail fi kashf-al-mesail
    • Tajrid-al-Kalam [6]

    Galeri
    • Ali Kuşçu'nun Orta Asya'dan İstanbul'a seyahati
    • Semerkant'ta Uluğ Bey Rasathanesi'nin girişi
    • Ali Kuşçu'nun Eyüp'teki mezarı, baş taşı.
    • Ali Kuşçu'nun Eyüp'teki mezarı, zarar görmüş ayak taşı.

    Kaynakça
    Özel
    1. Aydüz, Salim. "Bursa, Semerkant, İstanbul, Kâdîzâde Ali Kuşçu, Uluğ Bey ve Yakubov". bilimvetarih.com. 13 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2016.
    2. Haskan, Mehmet Nermi:Eyüplü Meşhurlar, Eyüp Belediyesi Yayınları, cilt.2, s. 40-41, İstanbul 2014
    3. King, David A. (Haziran 2001). "Osmanli astronomi literatürü tarihi (History of Astronomy Literature during the Ottoman Period). Ekmeleddin İhsanoğluOsmanli matematik literatürü tarihi (History of Mathematics Literature during the Ottoman Period). Ekmeleddin İlhsanoğlu". Isis. 92 (2): 357-359. doi:10.1086/385190. ISSN 0021-1753.
    4. http://213.176.111.7:8080/iranology/Persian/Farhikhtegan_F/details.aspx?id=1336. Eksik ya da boş |başlık= (yardım)
    5. ERCAN, Yavuz (1991). "SEYYİD MEHMED EMİN VAHÎD EFENDİ'NİN FRANSA SEFARETNAMESl". OTAM(Ankara. doi:10.1501/otam_0000000320. ISSN 1019-469X.
    6. SÜMER, Neslihan (1998). "BİR KÜLTÜR ÜRÜNÜ OLARAK HUKUK". Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi: 313-321. doi:10.1501/dtcfder_0000001259. ISSN 0378-2905.
    Genel
    • Yavuz Unat, Ali Kuşçu, Kaynak Yayınları, 2000
    This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.