Birleşik Arap Emirlikleri-İsrail Barış Anlaşması

Birleşik Arap Emirlikleri-İsrail Barış Anlaşması[1] veya İbrahim Anlaşması, 13 Ağustos 2020'de Birleşik Arap Emirlikleri ile İsrail arasında yapılan anlaşmadır. Birleşik Arap Emirlikleri bu anlaşmayla birlikte İsrail'in Mısır'dan ve Ürdün'den sonra anlaşma yaptığı üçüncü Arap ülkesi olmuştur ve Körfez ülkeleri arasında İsrail'le anlaşan ilk ülke konumundadır.[2][3][4] İbrahim Anlaşması'nın açıklanmasından saatler sonra Birleşik Arap Emirlikleri medyası İsrail'in anlaşma karşılığında Filistin'deki ilhak politikasını kalıcı şekilde durdurduğunu yazmıştır, buna karşın İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu, ilhak politikasının kalıcı şekilde durdurulmadığını, bir süre askıya alındığını belirtmiştir.[5][6]

İsrail'in (mavi) ve Birleşik Arap Emirlikleri'nin (kırmızı) Orta Doğu'daki konumu

Arka plan

Birleşik Arap Emirlikleri'nin Kurucu Devlet Başkanı Zayid bin Sultan el-Nehyan, 1971 yılında İsrail'i "düşman devlet" olarak nitelendirdi ve iki ülke arasında diplomatik ilişkiler kurulamadı.[7] 21. yüzyılda İran'ın Orta Doğu'da gücünü arttırmasıyla birlikte İran ile sorun yaşayan Birleşik Arap Emirlikleri, yine İran ile sorun yaşayan İsrail ile birtakım görüşmeler gerçekleştirmeye başladı.[8] 2015 yılının Aralık ayında da Birleşik Arap Emirlikleri'nde İsrail'i temsil eden bir ofis kurulmasına karar verildi. İsrailli yetkililer bu ofisin Abu Dabi'de açılacağını, büyükelçilik veya konsolosluk olmadığını ama İsrail'i temsil edeceğini belirtti.[9] Donald Trump'ın seçilmesi sonrası Birleşik Arap Emirlikleri ve İsrail, Trump'a Suriye'de İran karşıtı bir yerde durması ve bu konuda Vladimir Putin ile görüşüp İran'ın yayılmacılığı konusunda Rusya ile uzlaşması için baskı yapmaya başladı.[10] 2019 yılında Basra Körfezi'nde çıkan kriz sonrası İsrail ile Birleşik Arap Emirlikleri ilk kez resmi şekilde aynı tarafta yer aldı.[11]

2019 yılının sonunda Çin'de ortaya çıkan ve kısa sürede dünyayı etkisi altına alan COVID-19 pandemisi süresince de İsrail ile Birleşik Arap Emirlikleri arasında iş birliği yapıldı. İsrail istihbaratı, pandemiye karşı lazım olan sağlık ürünlerini körfez ülkelerinden tedarik etti. İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu, iki ülkenin virüse karşı birlikte savaştığını Mossad Direktörü Yossi Kohen'in sık sık Birleşik Arap Emirlikleri'ne gittiğini açıkladı. Birleşik Arap Emirlikleri yetkilileri bu açıklamalara olumlu bir yanıt vermezken İsrail ile anlaşmanın özel şirketler tarafından yapıldığını, iki ülke arasında olmadığını açıkladılar.[12][13]

Günümüzde İran'ın nükleer programı sürmekte, İran'ın başta Suriye olmak üzere Irak, Yemen gibi ülkelerde vekil güçler ile bölgeye yayılması devam etmektedir. Hem İsrail hem de Birleşik Arap Emirlikleri, bu hamlelerde İran'ın karşısında yer almaktadır.[1][14] İsrail Suriye'de ve Irak'ta İran hedeflerini vurmakta, İran'ın nükleer programını bitirmeye çalışmaktadır.[15][16] Birleşik Arap Emirlikleri'yse Yemen'de İran ile vekil güçler üzerinden savaşını sürdürmektedir.[17]

Bunlarla birlikte İsrail ve Birleşik Arap Emirlikleri Türkiye'ye karşı da benzer politika uygulamaktadır. İkinci Libya İç Savaşı'nda her iki ülke de Libya Ulusal Ordusu'nu yani Halife Hafter'i desteklemiştir.[18][19][20][21] Türkiye'yse Halife Hafter'in karşısında, Ulusal Mutabakat Hükümetinin yanında konumlanmıştır. 4 Nisan 2019'da İsrail ve Birleşik Arap Emirlikleri'nin de desteğiyle başlayan Batı Libya Taarruzu, Türkiye'nin bölgeye ağırlık koyması ile 4 Haziran 2020'de kırılmış, Halife Hafter'e bağlı birlikler geri çekilmek zorunda kalmıştır ve taarruz başarısız olmuştur.[22] Her iki ülke Türkiye'nin başta Irak politikası olmak üzere Orta Doğu'da diğer ülkelere karşı uyguladığı politikara da benzer tepkiler göstermektedir. Birleşik Arap Emirlikleri Türkiye'nin 2018'den beri Kuzey Irak'a gerçekleştirmiş olduğu operasyonları kınamış, Türkiye tarafından Irak'ın egemenliğinin ihlâl edildiğini açıklamış ve Türkiye'nin Arap ülkelerinde yayılmacı davrandığını açıklamıştır. İsrailli yetkililer Türkiye'nin Gazze'de, Yemen'de, Irak'ta, Suriye'de yayılmacı politika izlediği gerekçesiyle Türkiye'yi tehdit olarak görmektedir.[23][24] Yine her iki ülke Türkiye'nin terörist olarak tanıdığı ve PKK'nın Suriye uzantısı olduğunu açıkladığı YPG'yi desteklemektedir.[25][26][27]

Anlaşma
ABD Başkanı Donald Trump'ın anlaşmayı duyurduğu an, 13 Ağustos 2020

Birleşik Arap Emirlikleri Dışişleri Bakanı Enver Gargaş, 13 Ağustos 2020'de İsrail ile normalleşmeye yönelik anlaşma yaptıklarını duyurdu. Buna karşın Kudüs'te herhangi bir elçilik bulundurmayacaklarını, bulundurmaları için şartın Filistin probleminin çözümü olduğunu açıkladı ve İsrailli ve Filistinli yetkilileri masaya davet etti.[28] Başkan Donald Trump iki ülke arasındaki ilişkilerin kısa süre sonra tamamen normalleşeceğini, bölgede "benzer anlaşmaların" yapılmasını ümit ettiğini açıkladı. Bununla birlikte anlaşmanın ardından Birleşik Arap Emirlikli ve İsrailli diplomatların önümüzdeki süreçte anlaşma detaylarını belirleyeceği; başta sağlık, güvenlik konuları olmak üzere uçuşların başlaması gibi konuların değerlendirileceği belirtildi.[29]

Anlaşmayla birlikte Birleşik Arap Emirlikleri, Mısır'dan (1979) ve Ürdün'den (1994) sonra İsrail ile barış anlaşması yapan üçüncü Arap devleti oldu. Körfez ülkeleri arasında İsrail ile anlaşan ilk ülke unvanını aldı. Birleşik Arap Emirlikli yetkililer, İsrailli yetkililer ve anlaşmayı destekleyen Amerikalı yetkililer anlaşmayı "tarihi" olarak nitelendirdiler ve Orta Doğu'da düzenin sağlanması için önemli olduğunu belirttiler. Donald Trump, Orta Doğu'da en çok ilişki kurdukları iki ülkenin anlaşma yapmasından memnun olduğunu, anlaşmanın Orta Doğu için önemli olduğunu vurguladı. Bazı analistler Trump'ın bu hamlesini "İran'a karşı blok oluşturma" olarak yorumlarken Filistin meselesinde de konuşan Trump, İsrail'in ilhak planlarını askıya aldığını söyledi. Buna karşın Netanyahu ilhak planlarının geçici süre durdurulduğunu açıkladı.[1]

Tepkiler

Filistin hükûmeti anlaşmanın hemen ardından tepki olarak Birleşik Arap Emirlikleri büyükelçisini geri çağırdı ve İsrail'in ilhak planının askıya alınmadığını duyurdu.[30][31] Hamas, anlaşmayı Filistinlilerin sırtına saplanan bıçak olarak nitelendirdi.[32]

Birleşik Arap Emirlikleri'nin ABD Büyükelçisi Yusuf el Uteybe, anlaşmayı övdü ve bölge için büyük bir gelişme olduğunu söyledi.[33] Amerika Birleşik Devletleri'nin Birleşmiş Milletler Daimi Temsilcisi Kelly Craft anlaşmayı övdü ve bölgede "terörü destekleyen İran'a karşı" ciddi bir cephe oluşturulduğunu söyledi.[34] Körfez ülkeleri arasında anlaşmayla ilgili ilk açıklamayı yapan Bahreyn anlaşmayı memnuniyetle karşıladıklarını belirtti. Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah es-Sisi, anlaşmanın bölgeye barış getireceğini ve iyi karşıladıklarını söyledi.[35] Birleşik Krallık'tan ve Fransa'dan da anlaşmayla ilgili tebrik ve destek açıklamaları geldi.[36]

Türkiye Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, anlaşmanın ardından "Filistin halkına ve davasına ihanet edenlerin hüsranını tarih elbette yazacaktır." şeklinde tweet atarak anlaşmaya tepki gösterdi.[37] İran Devrim Muhafızlarına yakınlığı ile bilinen Tasnim Haber Ajansı, bu anlaşmayı "utanç verici" olarak nitelendirdi.[38]

Ayrıca bakınız

Kaynakça
  1. "Israel, UAE to normalize relations in shift in Mideast politics; West Bank annexations on hold" (İngilizce). Reuters. 13 Ağustos 2020. 13 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2020.
  2. Baker, Peter; Kershner, Isabel; Kirkpatrick, David D.; Bergman, Ronen (13 Ağustos 2020). "Israel and United Arab Emirates Strike Major Diplomatic Agreement". The New York Times. 13 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2020.
  3. "Israel, United Arab Emirates agree to full normalization of relations" (İngilizce). NBC News. 13 Ağustos 2020. 13 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2020.
  4. "Israel and UAE strike historic peace deal". BBC. 13 Ağustos 2020. 13 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2020.
  5. "Israel, UAE announce normalisation of relations with US help". Al Jazeera. 13 Ağustos 2020. 13 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2020.
  6. "Israel and United Arab Emirates strike historic peace accord". Financial Times. 13 Ağustos 2020. 13 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2020.
  7. "Israel and the Arab Gulf States: Drivers and Directions of Change" (PDF). Rice University's Baker Institute for Public Policy. Eylül 2016. s. 3. 9 Eylül 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2020.
  8. "Exclusive: Netanyahu secretly met with UAE foreign minister in 2012 in New York" (İngilizce). Haaretz. 25 Temmuz 2017. 7 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2020.
  9. Hadid, Diaa (27 Kasım 2015). "Israel to Open Diplomatic Office in United Arab Emirates". The New York Times. 27 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2020.
  10. Entous, Adam (10 Temmuz 2018). "Israeli, Saudi, and Emirati Officials Privately Pushed for Trump to Strike a "Grand Bargain" with Putin" (İngilizce). The New Yorker. 10 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2020.
  11. Hitchens, Theresa (16 Ağustos 2019). "Israel Meets With UAE, Declares It's Joining Persian Gulf Coalition". Breaking Defense. 16 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2020.
  12. Bergman, Ronen; Hubbard, Ben (25 Haziran 2020). "Israel Announces Partnership With U.A.E., Which Throws Cold Water On It". The New York Times. 25 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2020.
  13. Bergman, Ronen (12 Nisan 2020). "Israel's Not-So-Secret Weapon in Coronavirus Fight: The Spies of Mossad". The New York Times. 12 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2020.
  14. Entous, Adam (11 Haziran 2018). "Donald Trump's New World Order" (İngilizce). The New Yorker. 11 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2020.
  15. "Syria says Israel strikes southern Damascus; Iranian base hit". Al Jazeera. 21 Temmuz 2020. 20 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2020.
  16. "Drone Attack Hits Shiite Militia Base in Northern Iraq | Voice of America - English" (İngilizce). VoaNews. 19 Temmuz 2019. 19 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2020.
  17. "Yemen foreign minister blames Iran for war, takes aim at UAE". Al Jazeera. 29 Eylül 2019. 29 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2020.
  18. "Haftar: Israeli secret aid to Libya's strongman reveals a new friend in Africa" (İngilizce). Middle East Eye. 8 Ağustos 2017. 7 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2020.
  19. "Libya's Haftar had lengthy meeting with Israeli intelligence officer". Middle East Monitor. 3 Temmuz 2018. 3 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2020.
  20. Ganguly, Manisha (6 Kasım 2019). "Foreign jet suspected in Libya migrant attack". BBC. 8 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2020.
  21. "UN team: UAE is developing its air base in eastern Libya". Middle East Monitor. 2 Mart 2018. 2 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2020.
  22. "Libya: Pro-government forces claim victory in siege of Tripoli | DW | 04.06.2020". DW. 4 Haziran 2020. 5 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2020.
  23. "UAE says Turkish and Iranian interventions violate Iraqi sovereignty" (İngilizce). Reuters. 17 Haziran 2020. 17 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2020.
  24. "How Israel began seeing Turkey as a threat instead of a partner" (İngilizce). Middle East Eye. 26 Haziran 2020. 28 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2020.
  25. Lieber, Dov (18 Mart 2016). "After declaring autonomy, Syrian Kurds 'open to ties with Israel'". Time of Israel. 18 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2020.
  26. "Inside the unlikely, unofficial ties between Israel and the Kurds" (İngilizce). Haaretz. 10 Aralık 2019. 10 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2020.
  27. Ramani, Samuel (26 Şubat 2019). "UAE steps up anti-Turkey efforts in Syria" (İngilizce). Al-Monitor. 26 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2020.
  28. "Further Israeli annexation of Palestinian territories would have eliminated hope for peace: UAE". Al-Masdar News. 13 Ağustos 2020. 13 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2020.
  29. "Israel, UAE agree to normalize ties in what Trump calls 'historic' agreement" (İngilizce). ABC News. 14 Ağustos 2020. 13 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2020.
  30. O'Connor, Tom (13 Ağustos 2020). "Palestinians recall UAE ambassador, call deal with Israel "betrayal of Jerusalem"" (İngilizce). Newsweek. 14 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2020.
  31. "UAE and Israel to establish full diplomatic ties". AP NEWS. 13 Ağustos 2020. 13 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2020.
  32. "Hamas on UAE-Israel deal: Treacherous stab in back of Palestinians". Anadolu Ajansı. 13 Ağustos 2020. 22 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2020.
  33. "Ambassador Yousef Al Otaiba Statement Regarding Announcement Between Israel and United Arab Emirates | UAE Embassy in Washington, DC" (İngilizce). Birleşik Arap Emirlikleri ABD Büyükelçiliği. 13 Ağustos 2020. 13 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2020.
  34. "The Latest: UAE confirms deal to establish ties with Israel" (İngilizce). WTOP. 13 Ağustos 2020. 22 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2020.
  35. Press, The Associated (13 Ağustos 2020). "The Latest: US Envoy: UAE-Israel Deal 'Huge Win' for Trump". The New York Times. 22 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2020.
  36. "Britain and France welcome UAE-Israel deal" (İngilizce). The National. 13 Ağustos 2020. 14 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2020.
  37. "İbrahim Kalın'ın açıklaması". Twitter (İngilizce). 14 Ağustos 2020. 13 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2020.
  38. "Iran news agency tied to Revolutionary Guards calls UAE-Israel deal 'shameful'" (İngilizce). Reuters. 13 Ağustos 2020. 14 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2020.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.