Coca-Cola

Coca-Cola, Amerika Birleşik Devletleri kökenli, karamelize şekerle tatlandırılmış, alkolsüz içecek markası. Dünyada en fazla tüketilen meşrubat olan Coca-Cola uluslararası araştırma ajansı Interbrandin sıralamasında 2005-2016 yılında dünyanın en pahalı markası olarak tanındı.[1] Coca-Cola ve çeşitli alkolsüz içecek markalarının sahibi, merkezi ABD'nin Georgia Eyaleti'nde, Atlanta şehrinde bulunan çok uluslu şirket The Coca-Cola Company'dir. Markanın adı Kola fındığı, kafein kaynağı ve koka yaprakları isimlerinin birleşmesinden oluşmuştur. Coca-Colada kullanılan malzeme ve kimyasal ürünlerin yayınlanmış olmasına rağmen Coca-Cola'nın formülü bugüne kadar ticari sır olarak kalmıştır. 1886'da kurulan şirketin hisseleri, New York Borsası'nda KO kısaltması ile işlem görür. Şirket daha sonra dünya çapında 200'den fazla ülkede lisanslı Coca-Cola ürünleri, şişeleme, filtrelenmiş su, tatlandırıcılar ve konsantreleri üretmektedir. The Coca-Cola Company ayrıca büyük restoran ve gıda hizmeti dağıtıcılara konsantre satmaktadır.

Coca-Cola
Tip Kola
Üretici The Coca-Cola Company
Köken ABD
İlk üretim yılı 1886
Renk Karamel
Bağlantılı ürünler Pepsi
Cola Turka
Fanta
Coca-Cola

Tarihçe

İlk yıllar
Coca Cola içen süslü kıyafetli kadın (Hilda Clark) gösteren reklam afişi. Aynada Drink Coca-Cola 5¢", masa üzerindeki kartta "Home Office, The Coca-Cola Co. Atlanta, Ga. Branches: Chicago, Philadelphia, Los Angeles, Dallas". yazıları yer almaktadır (1890'lı yıllar).

Coca-Cola'nın mucidi 1886 yılında onun ilk formülünü yaratan John S. Pemberton'dur. Amerikan İç Savaşında albay gibi hizmet eden ve yaralanan Pemberton morfin bağımlısı idi ve tehlikeli olmasına rağmen afyon bulmaya çalışıyordu. Columbus'ta kimyager ve eczacı olarak çalışan Pemperton'un aklına kokainli şarap yapmak geldi. Kendi özel geliştirdiği formül ve karışımlarla Pemberton French Wine Coca’yı 1885 yılında icat etti. Kola özütü, şarap ve koka yaprağı karışımından oluşan ürününü bir yıl sonra piyasaya sürdü.[2] Fakat Atlanta yasaları nedeniyle üründe kullanılan kokain yaprağı ve alkol başına dert oldu. Bu yüzden bu işi bırakmak zorunda kalan John 8 Mayıs 1886 yılında Atlanta'da pirinç bir çaydanlıkta serinletici alkolsüz bir şurup yaptı. Karbonatlı su ile karıştırdığı şurubu dostlarına ikram etti. Bu yeni şurup öylesine beğenildi ki, Pemberton eczanesinin bahçesinde bardağı 5 cent’ten satışa sundu. Pembertonun ortağı Frank Robinson ürüne Coca Cola adını verdi Coca-Cola’nın bugüne kadar değişmeden gelen logosunu yarattı.

29 Mayıs 1886 tarihinde ilk Coca-Cola reklamı The Atlanta Journal’da yayınlandı. İlanda kullanılan slogan “Nefis ve Serinletici” idi. 1888 tarihinde piyasada Coca-Cola'nın 3 versiyonu satılıyordu, Pemberton ve 4 iş adamı: J. C. Mayfield, A.O. Murphey, C.O. Mullahy ve E.H. Bloodworth tarafından anlaşmasız bir ortaklık kurulmuştu.

Bundan sonra Coca Colanın yöneticiliği ve telif hakları konusunda sayısız hesapsız tartışmalar ve çatışmalar meydana çıktı. 24 Mart 1888 tarihinde Coca-Cola şirketinin resmi hissedarları John'un oğlu Charley Pemberton ve Woolfolk Walker, kız kardeşi Margaret Dozier ve Fulton County mahkemesinin kararı ile Asa Griggs Candler oldu. Amma Candler ve Walkerle Charley Pembertonla aralarında anlaşılmazlık yaşandı. Bu çatışmaya sebep John Pembertonun imzaladığı tek hakların uygulanmasına ilişkin belgeye attığı imzayı unutması idi. Sonra ise Charley Pemberton'un Coca-Cola'nın en büyük hissesine sahip olması, bu şirket oluşturulurken babasının sahip olduğu paydan kaynaklanmıştır. Bundan sonra rekabet esasen iki taraf arasında Charley Pemberton ve Asa Candlerin oğlu Charles Candler'in arasında daha keskin karakter almıştır.[3][4] 1888 yılı 16 Ağustos'ta Pemperton öldü ve Asa Griggs Candler 1891 yılında Cahrley Pemberton'a ait hissenin üçte birlik bölümünü, Walker hissenin yüzde 50 hissesini, Coca Cola’nın haklarını ve reçetesini 2300 dolar karşılığında satın aldı. 1892 yılında The Coca-Cola Company adıyla sermayesi 100.000 dolar olarak anonim şirket kuruldu. Bu, Coca-Cola tarihinde dönüm noktası oldu ve bundan sonra Coca-Colanın geniş çaplı üretimine başlandı. Asa Candler'e türlü yolla engel olmaya çalışan Charley Pemberton 23 Haziran 1894 yılında 40 yaşında afyon bağımlılığından Atlanta Grady Hastanesinde vefat etti.

Coca Cola şişesi,1915
Coca Colanın mucidi John S. Pemberton

Şirketin gelişmesi

1892 yılında Asa Candler The Coca-Cola Company şirketini kurdu ve ürünü geliştirmek için çaba sarf etmeye başladı. 12 Mart 1894 tarihinde Coca-Cola ilk kez şişede satılmaya başlandı. Büyük çaplı şişeleme yöntemine ise 5 yıl sonra geçildi. İlk reklam banneri 1894 yılında Georgia eyaletinin Kartersvil kentinde hazırlanarak asıldı. Candler reklam kampanyalarıyla Coca-Cola'yı ABD'nin tümüne yaymaya çalıştı. Şirketi, o dönemde çok sevilen bir yöntem olan parasız kupon dağıtma uygulamasına geçti. Kuponu getiren müşteriye bir bardak Cola parasız veriliyordu. Candler hedefine 1895'te erişti. Coca-Cola ABD'nin bütün federal eyaletlerinde satıştaydı. Meşrubat şişeleme ve satış hakları 1899’da 1 $’a Chattanooga, Tennessee'den olan Benjamin F. Thomas ve Joseph B. Whitehead tarafından Candler’dan alınmıştır.

1905 yılına kadar Coca Cola ürünlerinde kokanın kullanılması ve uyuşturucu bağımlılığına sebep olduğu konusundaki tepkilerin artması sonucunda şirket geri adım attı; içeriği 1905′te hafif değiştirildi ve içeriğinde bulunan kokain elementleri tamamen çıkartıldı.

1917 yılında Asa Griggs Candler işinden çekilerek politikaya atıldı ve Atlanta Belediye başkanlığına seçildi.

Ailesi 1919 yılında Coca Cola Company’i 25 milyon dolara Atlanta’nın bir bankalar konsorsiyumuna sattı. Dört yıl sonra Robert Woodruff yönetici olarak şirketin başına geçti. Robert Woodruff yaptığı yatırımlar, reklam ve geliştirmelerle Coca-Cola’yı uluslararası düzeyde ferahlatıcı tek içecek haline getirmeyi başardı.[5]

Coca cola kuponu,1888

1915 yılında tasarımcı Earl R. Dean 6.5 onsluk yeni bir şişe tasarladı. 1916 yılında Fig Cola, Candy Cola, Cold Cola, Cay-Ola ve Koca Nola gibi taklitçi markalara karşı 153 dava açıldı. 1955 yılında "Coca-Cola" 10, 12 ve 26 onsluk şişelerde ürünlerini satmaya başladı.

1980 yılında "Coca-Cola" Moskova'da Olimpiyat Oyunları'nın resmi içeceği oldu. 1982 yılında diyet kola üretimine başladı.

Daha sonra, rekabet baskısı altında, kafein ve şekersiz içecekler dışında, Coca-Cola Company Classic Coke, New Coke, Cherry Coke, Tab, Caffeine-Free New Coke, Caffeine-Free Diet Coke ve Caffeine-Free Tab. üretmeye başladı.

"Coca-Cola" 4 Aralık 2007 yılında 210 gram ağırlığında 0.33 litre kapasiteli yeni bir cam şişe tanıttı.

Ocak 2011'de, Kaliforniya'da karamel rengi bulunan 4-metilimidazolden, gün içinde 16 mg almanın önemli bir risk olmadığını belirten (muhtemel kanserojen) "Güvenli İçme Suyu ve Zehirli İnfaz Yasası" listelendi. (1986) "Coca-Cola" ve "Pepsi"de kullanılan madde insanların ortalama tüketimine göre çok daha azdır. Gıda endüstrisi birçok gıdada ek uyarıların çıkması için ihtiyacı işaret ederek, bu karara karşı çıktı.

2012 yılı Mart ayında, "Coca-Cola" ve "Pepsi" Yeni Kaliforniya standartlarını karşılamak için karamel renklendirici üretiminde değişiklikler hakkında bilgi verildi. Kaliforniya'da satılan içecekler, yeni şartlara uygun oldu. Avrupa'da kullanılan karamel boyaları hazırlamak için bir yöntem yaratılıp, 4-metilimidazol içeriği aynı şekilde muhafaza edilimektedir.

II. Dünya Savaşı'ndan sonra Coca-Cola,Amerikan yaşam tarzının bir simgesi olarak önce Avrupa'da, ardından tüm dünyada yaygın reklam kampanyaları ile büyük pazar payı kazandı. Soğuk Savaş ardından eski Sovyetler Birliği topraklarında ve Doğu Avrupa'da üretim ve satışa başladı, bu bölgelerde de alkolsüz içecek pazarında güçlü duruma geldi. Yönetim Kurulu Başkanı (CEO) Türk iş adamı Muhtar Kent'tir.[6]

Coca Cola ve Pepsi'yi üreten şirketler, California yasaları gereği ürünlerine kanser uyarısı konmaması için bu içeceklerin formülünü değiştiriyor. Yeni formüle göre içeceklere karamel rengini veren 4 - metilimidazol maddesinden daha az kullanılacak. 4 - metilimidazol, California eyaletinin kansere yol açtığı düşünülen maddeler listesinde yer alıyor. Coca Cola ve Pepsi'yi üreten şirketler, California'da satılan ürünlerinde zaten yeni formülü kullanmaya başlamıştı.

Ancak yeni formülün artık ABD genelinde de yaygın şekilde kullanılacağı, bunun üretim açısından daha verimli olduğu belirtiliyor. Coca Cola şirketinin temsilcisi Diana Garza-Ciarlante Associated Press haber ajansına yaptığı açıklamada, 'bilimsel açıdan bir temeli olmadığını' savunduğu uygulamadan zarar görmemek için bu kararı aldıklarını, ancak ürünlerinin bir sağlık riski taşımadığını vurguladı.

Coca-Cola şişeleme fabrikası. 8 Ocak 1941, Montreal, Kanada.

Söz konusu kimyasal madde, bir araştırmada kullanılan denek farelerde kansere yol açtı. Ancak Amerikan İçecekleri Birliği bunun insanlar için risk taşıdığına dair bir kanıt olmadığını belirtiyor. ABD Gıda ve İlaç Dairesi' de laboratuvar deneylerinde farelere verilen miktarda kimyasalın kana karışması için bir insanın bin kutu Coca Cola ya da Pepsi içmesi gerekeceğini iddia ediyor.

Gıda sektöründeki gelişmeleri takip eden Beverage Digest adlı araştırma şirketine göre Coca Cola ve PepsiCo, gazlı içecek pazarının yaklaşık yüzde 90'ına hakim bulunuyor. Her iki şirket te içeceklerin lezzetinde bir değişiklik fark edilmeyeceğinin altını çiziyor.[6]

Coca Colanın formülü
Ana madde: Coca-Cola'nın formülü

Pemperton her zaman kendi ürettiği içeceğin formülünü gizli tutmaya çalışmıştır. 1887 yılında Candler, Coca Cola’nın gizli formülünü alıp emin bir yerde saklamıştır. 1916 yılında Candler emekli olduğunda gizli formülü oğluna vermiş ve saklaması için görevlendirmiştir. 1919 yılında Coca Cola’nın gizli formülü Atlanta’dan New York’a götürülmüş, banka kredisi teminatı karşılığında Coca-Cola'nın gizli formülünün yazılı olduğu belge bankaya teslim edilmiştir. Bu belge borcun ödendiği 1925 yılına kadar New York'taki Guaranty Bankası'nda bir kasada tutuldu. 1925 yılında tekrar doğduğu yer olan Atlanta’ya New York'tan dönmüş ve 1925 yılından beri Atlanta'nın merkezindeki SunTrust Bankası'nda muhafaza ediliyordu. Bu sırrın iyi saklanması için şirket SunTrust Bankasına yılda 48.3 milyon dolar ödüyordu. 2011 yılında düzenlenen törenle gizli formül "Coca-Cola Dünyası" müzesine getirildi.[7]

Kaynakça
  1. "Arşivlenmiş kopya". 21 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2016.
  2. "Arşivlenmiş kopya". 17 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2016.
  3. http://arsiv.sabah.com.tr/2001/05/13/z06.html
  4. http://www.hurriyet.com.tr/her-zaman-coca-colada-her-zaman-gitti-hayatin-tadi-geldi-39125457
  5. http://kobitek.com/dunyanin-en-cok-taninan-markalarindan-coca-colanin-dunyasi
  6. Leading the Industry & Refreshing the World Responsibly 25 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. thecoca-colacompany.com. Erişim:29 Ağustos 2009.
  7. "Arşivlenmiş kopya". 1 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2016.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.