Göktürk kağanları listesi
Göktürk kağanlarının bir listesidir.
İlk Göktürk Kağanlığı kağanları
| Göktürk Kağanlığı Hükümdarları | |||||
| Taht Sırası | Kağan | Tahta Geçişi | Tahttan İnişi | Saltanat Süresi | Notlar |
| 1 | Bumin | 544(İsyancı olarak)
551(Kağan Olarak |
552 | 1 Yıl | Devletin Kurucusudur
Avar(Cücen/Juan Juan) Kağanın'a hizmet etmiş emrinde devlete isyan edenleri yenmiştir Kağan'dan kızını isteyip red edilip hakarete uğrayınca isyan edip Göktürk Devletini kurmuştur |
| 2 | İssik(Kara) | 552 | 553 | 1 Yıl | Bumin Kağan'ın oğludur
Çinliler ile iyi ilişkiler kurmuş Wei devletine elçi gönderip, elli bin baş atı hediye olarak imparatora sunmuştur |
| 3 | Mukan(Bağan) | 553 | 572 | 19 Yıl | Bumin Kağan'ın oğludur
Doğuda Kitanları Yendi. Mukan Kağan döneminde devlet en haşmetli çağına ulaştı. İstemi Yabgu'ya karşı Çin'den yardım isteyen Akhun Devleti'ne ve Çin askeri desteğini önledi. 568 yılında Şansi'deki Tsi başkenti Tsin-yang'ı kuşattı ve çin hakanını kızı ile evlendirdi Kağan'ın kızı, Çin imparatoru ile evlenerek imparatoriçesi oldu. Mukan Kağan, kızının evliliğini iyi kullanarak Çin'in zenginliklerinin kendi ülkesine akmasını sağladı. |
| 4 | Taspar(Tatpar) | 572 | 581 | 9 Yıl | Bumin Kağan'ın oğludur
Hükümdarlığa geçtiği zaman ağabeyi gibi kuzey Çin'de bulunan Chou ve Ch'i devletlerine olan hakim durumu korudu. Yeğenlerini Doğu ve Batı Kağanları ilan ederek kendisini Kağanlar Kağanı yapmıştır Döneminde bir Budist Tapınağı inşa edilmiştir. |
Göktürk İç Savaşında Kağanlar
| Göktürk İç Savaşı
Göktürk İç Savaşı, Taspar Kağan'ın ölümünden sonra başlayan taht mücadelelerinin neden olduğu iç savaştır, iç savaş yıllarında zayıflayan Göktürk Kağanlığı iyice güç kaybetmiş ve ikiye ayrılmıştır. | |||||
| - | Amrak | 581 | 581 | - | Taspar Kağan'ın Oğludur
Tahta geçmesinden kısa bir süre sonra Mukan Kağan'ın oğlu Apa Kağan ayaklandı. Issık Kağan'ın oğlu olan İşbara ise Amrak'ın egemenliğine destek verdi. Amrak, İşbara 'unun lehine kağanlıktan çekildi. |
| - | Töremen Apa
Ta-Lo Pien (Buhara Tigin'i) |
581 | 587 | 6 Yıl | Babası Mukan Kağandır Annesi Çinli'dir
Taspar Kağan ölmeden önce onu varisi seçti annesi Çinli olduğu için Halk tarafından kabul görmedi Taht için başkaldırıp ölmüştür |
| - | İşbara | 581 | 587 | 6 Yıl | İssik(Kara Han)'ın Oğludur
İşbara desteklediği Amrak'ın kağan seçilmesini sağladı. Ardından Taht'a kendisi geçti Mukan Kağanın Kızıyla beraber Çin'e giden Türkleri Hanedan Değişince geri gönderen Sui Hanedanına Savaş ilan etti Akınlarda ilerleyen İşbara iç karışıklıklar yüzünden geri çekilirken yenildi Bu yüzden siyasi olarak Sui İmparatorunun etkisi altına girdi. İsyancılar Ötüken’ e kadar ulaştıktan sonra çin desteğiyle kaybettiği tüm toprakları geri aldı 587 yılında av'da hastalanıp ölmüştür. |
| - | Tarduş
Yabgu/Kağan |
576
(Batı Göktürk Yabgu'su olarak) |
603 | 27 Yıl
(Toplam |
İstemi Yabgu'nun oğludur
Kafkasya üzerinde hakimiyetini pekiştirdi. 591'de, Sasani İmparatoru Behram Çubin, Batı Göktürklere sığındı. 599'da, Tartuş kendini tüm devletin -batı ve doğunun- "Türk kağanı" ilan etti. Ancak Tartuş'un bu iddiası, Türk toygununda (kurultay) kabul görmedi. Toygunu'ikna etme amacıyla Çine sefer düzenleyip Çinliler'in su kaynaklarını zehirlemesi sonucu geri çekilip kendi askerleri tarafından öldürüldü Devlet 603 Yılından sonra tam olarak Doğu ve Batı olmak üzere 2'ye Bölünmüştür |
İç Savaş Sürerken Doğu Göktürk Kağanları
| İç Savaş Sürerken Doğu Göktürk Hükümdarları | |||||
| 5 | Amrak | 581 | 581 | - | Taspar Kağan'ın Oğludur
Tahta geçmesinden kısa bir süre sonra Mukan Kağan'ın oğlu Apa Kağan ayaklandı. Issık Kağan'ın oğlu olan İşbara ise Amrak'ın egemenliğine destek verdi. Amrak, İşbara 'unun lehine kağanlıktan çekildi. |
| 6 | İşbara | 581 | 587 | 6 Yıl | İssik(Kara Han)'ın Oğludur
İşbara desteklediği Amrak'ın kağan seçilmesini sağladı. Ardından Taht'a kendisi geçti Mukan Kağanın Kızıyla beraber Çin'e giden Türkleri Hanedan Değişince geri gönderen Sui Hanedanına Savaş ilan etti Akınlarda ilerleyen İşbara iç karışıklıklar yüzünden geri çekilirken yenildi Bu yüzden siyasi olarak Sui İmparatorunun etkisi altına girdi. İsyancılar Ötüken’ e kadar ulaştıktan sonra çin desteğiyle kaybettiği tüm toprakları geri aldı 587 yılında av'da hastalanıp ölmüştür. |
| 7 | Baga | 587 | 589 | 2 Yıl | İssik(Kara Han'ın Oğludur)
Kardeşi İşbara Kağan ölmeden önce tahtına vasiyet etti. Yeni kağan da siyasi olarak Çin'in üstünlüğünü kabul etti Baga Kağan, Apa Kağan'a karşı sefer düzenleyip onu yendi ama Çin İmparatorunun emriyle onu öldürmedi Baga Kağan 589 yılında batıya doğru sefere çıktı. Bu sefer sırasında yapılan bir savaşta alnından okla vurularak öldü. |
| 8 | Tulan | 589 | 599 | 10 Yıl | İşbara Kağan' ın oğludur O da Çin ile ilişkilerini iyi tuttu
Üvey Annesi aynı zamanda Eşi Prenses Qianjin'in etkisiyle Çine olan vergiyi kesti ve Akınlara başladı Sui imparatorunun kendisine karşı saldırıya gönderilen Çin ordularını mevzilendikleri Heng-an' da ağır bir yenilgiye uğratan Tulan Kağan kendi emrindekiler tarafından öldürülmüştür. |
| 9 | Tarduş
Yabgu/Kağan |
599 | 603 | 4 Yıl | İstemi Yabgu'nun oğludur
Kafkasya üzerinde hakimiyetini pekiştirdi. 591'de, Sasani İmparatoru Behram Çubin, Batı Göktürklere sığındı. 599'da, Tartuş kendini tüm devletin -batı ve doğunun- "Türk kağanı" ilan etti. Ancak Tartuş'un bu iddiası, Türk toygununda (kurultay) kabul görmedi. Toygunu'ikna etme amacıyla Çine sefer düzenleyip Çinliler'in su kaynaklarını zehirlemesi sonucu geri çekilip kendi askerleri tarafından öldürüldü Devlet 603 Yılından sonra tam olarak Doğu ve Batı olmak üzere 2'ye Bölünmüştür |
Doğu Göktürk Kağanlığı Kağanları
| Birinci Doğu Göktürk Kağanlığı Hükümdarları(603-630) | |||||
| 1 | Kimin Kağan Yami | 603 | 609 | 6 Yıl | .
Baga Kağan'ın Oğludur Çin Desteğiyle Batı Göktürkler'le savaşıp Kazanmıştır Çin kültürü etkisinde kaldı Wan-shou-shu' da Çin yaşam tarzına uygun bir kale yaptırdı burada öldü. |
| 2 | Serbi/Sibir/Şipi Kağan | 609 | 619 | 10 Yıl | Kimin Kağan'ın oğludur
Sui Hanedanına isyan eden Tang Hanedanın ilk hükümdarı Li Yuan'a destek verip onu taht'a geçirmiştir Çin topraklarına akınlar yaptı. Akınlar Sırasında öldü |
| 3 | Çula Kağan
İlteber Şad |
619 | 620 | 1 Yıl | Kimin Kağan' ın oğludur.
Çin akınlarına devam etmiştir Çin'e büyük bir sefer düzenleyecekken çinliler tarafından zehirlenmiştir |
| 4 | İl/İlig
Kağan |
620 | 630 | 10 Yıl | Kimin Kağan'ın oğludur
Çin'e Akınlara Devam etmiştir Wei Nehri Antlaşması ile büyük kazanç elde etti dönemin de isyancılar liderleri İnan Kağanı Ötükende başa geçirmiştir Ötüken'den ayrılan İl Kağan Çinlilere esir düşmüş ve sürgün'de ölmüştür Öldükten sonra Doğu Göktürk Devleti yıkılmıştır |
İkinci Doğu Göktürk Kağanlığı Kağanları
| 2.Doğu Göktürk Kağanlığı
Doğu Göktürk Kağanlığı yıkıldıktan sonra Türkler Tang Hanedanı hakimiyetine girmiştir Çebi Kağan, Funian, İni Çor Börü,Kürşad gibi liderlerle tekrar bağımsızlık arayışına girmiştirler bu liderler arasındaki en önemli isim Kürşad'dır Kürşad ve 40 Çerisinin yaptığı İhtilal sonrası namları Türk obalarında dilden dile yayılmış ve Türkler İlteriş Kağan'ın önderliğin de 682 yılın da tekrar bağımsız olmuşlardır | |||||
| 1 | İlteriş/KutlukKağan | 682 | 692 | 10 Yıl | , İkinci Doğu Göktürk Kağanlığı'nın kurucusu. Bilge Kağan ve Kül Tigin'in babasıdır.
akıl hocası Bilge Tonyukuk ile birlikte Çin'e isyan etti. Çin hâkimiyetine girerek istiklâlini kaybetmiş olan, Çinlilerin egemenliğindeki Türkleri M.S. 682 yılında tekrar birleştirerek tek bayrak altında topladığı için kendisine "İlteriş" adı verilmiştir. Veziri Tonyukuk'u diplomasi ve ordu işlerinin başına geçirdi. 682 yılından sonra, on yıl içinde, on yedisi Çin'e olmak üzere kırk yedi sefer tertip eden İlteriş Kutlug Kağan, yirmisine bizzât katıldı. |
| 2 | Kapgan Kağan | 692 | 716 | 24 Yıl | İlteriş Kutluk Kağan'ın Kardeşidir
Kapgan Kağan,Çin'e birçok akın yaptı. Çine' Kitanlara karşı yardım edip karşılığında 50 yıllık Türk esirlerini istedi Çinlileri Defalarca mağlup edip büyük ganimetler elde etti Kapgan Kağan, yanında az bir kişiyle Ötüken'e dönüşte ormanda Oğuz boylarından aralarında Çinli bir casusun da bulunduğu Bayırkular'ın ani pususunda öldürüldü. |
| 3 | İnel Kağan | 716 | 717 | 1 Yıl | Kapgan Kağan'ın oğludur
Türk Toyu tarafından kağan olarak ilan edildi. kağanlığı süresince, Göktürk Kağanlığı'na başkaldırmış olan boylar konfederasyonu ile mücadele edemediğinden dolayı kutun kendisinden alındığı söylenerek amcasının oğlu Kül Tigin tarafından yapılan darbe ile devrilip idam edildi. |
| 4 | Bilge Kağan | 717 | 734 | 17 Yıl | İlteriş Kutluk Kağan'ın Oğludur
Bilge Kağan Kül Tigin Tonyukuk üçlüsü devlete en parlak dönemini yaşatmıştır başa geçtiğindeki devlet halini kendi diliyle şöyle anlatır « Ben kağan olduğumda her yere gitmiş olan millet, yaya olarak, çıplak olarak, öle yite geri geldi. » Dönemin de Çeşitli Yazıtlar dikilip Türk tarihin deki ilk yazılı metinler oluşmuştur Çine Karşı defalarca seferler düzenleyip başarılı olmuştur pek çok kabile ve boyu defalarca yenip hakimiyeti altına almıştır Yerleşik hayata ve Budizm'e geçmeyi düşünmüş Tonyukuk tarafından vazgeçirilmiştir |
| 5 | Yollıg Tigin/Ay Kağan | 734 | 739 | 5 Yıl | Bilge Kağan'ın oğludur
Çinle Barış yapmıştır Merkeziyetçi siyaset gütmüş boyları devlete bağlamaya çalışmıştır |
| 6 | Bilge Kutluk Tengri Kağan | 739 | 741 | 2 Yıl | Bilge Kağan'ın oğludur
döneminde Merkezi otorite zayıflamış boylar tek tek isyan etmiştir isyancılar tarafından devrilip öldürülmüştür |
| 7 | Özmiş Kağan | 741 | 744 | 3 Yıl | Babası Kutluk Tengri Kağan'a bağlı bir Şad'dı
Devleti toparlamaya çalıştı Boylar ve Çinlerin ittifakı ile savaşıp yenildi ve öldürüldü ölümüyle devlet yıkıldı |
Batı Göktürk Kağanlığı Yabguluğu Kağanları/Yabguları
| Batı Göktürk Kağanlığı/Yabguluğu Hükümdarları
Göktürk Kağanlığı 552 yılında kurulduğunda Bumin Kağan, devletin batısının idaresini kardeşi İstemi'ye vermiştir. 581 yılından sonra çıkan iç savaştan yararlanmak isteyen Çin, Göktürk Kağanlığı'ndaki mevcut anlaşmazlığı daha da körüklemiştir. Çin İmparatoru batının yabgusu Tardu'ya elçi, hediyeler ve kurt figürü bulunan bir sancak göndererek Tardu'nun hükümdarlığını tanıdığını belirtmiştir. Çin'in kışkırtmaları sonucu Tardu, İşbara'nın kağanlığını tanımadığını bildirmiştir. Çıkan çatışmalar sonucu Göktürk Kağanlığı ikiye ayrılmıştır | |||||||||
| - | İstemi Yabgu/Kağan | 553 | 576 | 23 Yıl | , Göktürk Kağanlığı'nın kurucusu olan Bumin Kağan'ın kardeşidir
İstemi Yabgu, Bizans İmparatorluğu ve Sasani İmparatorluğu ile diplomatik ilişkileri güçlendirmiştir. Bizanslılar tarafından 'Stembis Dizaboulos' olarak bilinir. . Çin'e seferler düzenlemiş, Buhara Savaşı ile Akhunların elindeki İpek Yolu'nu ele geçirmek için Sasanilerle ittifak yapmıştır. Bu ittifak sonucunda Akhunlara son verilmiştir Daha sonra Sasaniler'in ihaneti ile Bizans İle İttifak Yapmıştır İstemi Yabgu'nun zamanında devlet en geniş sınırlarına ulaşmıştır. İstemi Yabgu ile ilgili Kül Tigin Yazıtı'nda:
şeklinde İstemi Kağan'dan bahsedilmektedir. | ||||
| - | Tarduş
Yabgu/Kağan |
576 | 603 | 27 Yıl Toplam | İstemi Yabgu'nun oğludur
Kafkasya üzerinde hakimiyetini pekiştirdi. 591'de, Sasani İmparatoru Behram Çubin, Batı Göktürklere sığındı. 599'da, Tartuş kendini tüm devletin -batı ve doğunun- "Türk kağanı" ilan etti. Ancak Tartuş'un bu iddiası, Türk toygununda (kurultay) kabul görmedi. Toygunu'ikna etme amacıyla Çine sefer düzenleyip Çinliler'in su kaynaklarını zehirlemesi sonucu geri çekilip kendi askerleri tarafından öldürüldü Devlet 603 Yılından sonra tam olarak Doğu ve Batı olmak üzere 2'ye Bölünmüştür | ||||
| 1 | Buyruk Nili İltigin Yabgu/Kağan | 603 | 604 | 1 Yıl | Buyruk Kağan, Yaŋsu Kağan'nın oğlu Mukan Kağan'ın ise torunudur.
"Mauricius Mektubunu yazdırmıştır Türk-Avrupa ilişkisinin ilk yazılı belgesi "Mauricius Mektubu"dur. Türk kağanı mektuba şöyle başlamaktadır:
| ||||
| 2 | Arslan Taman Yabgu/Kağan (Heshana) | 604 | 611 | 7 Yıl | Buyruk Kağan'ın oğludur.
amcası Şikoey Kağan tarafından devrilmiştir Çin sarayına sığınmış Çangan adlı bir Doğu Göktürk Kağanlığı elçisi tarafından öldürülmüştür | ||||
| 3 | Şikoey | 611 | 618 | 7 Yıl | Tarduş Kağan'ın Torunudur
İsyan Ederek tahtı almıştır devletde düzeni ve ipek yolunun güvenliğini sağlamıştır. Yerine Batı Göktürk Devletini zirveye ulaştıran kardeşi Tong Yabgu geçmiştir | ||||
| 4 | Tong Yabgu/Kağan | 618 | 628 | 10 | Yangsu Tigin'in Oğlu Mukan Kağan'ın Torunudur
Tong Yabgu, İran'da hakimiyet kurmak için Sasaniler ile savaşmış, 620'lerin başında kağanın yeğeni Böri Şad, Kafkas Dağları'ndaki Sasani topraklarına doğru birçok akın düzenlemiştir. tarihçiler Tong Yabgu'yu Bizans kaynaklarındaki, 627/628'de Sasani İmparatorluğu'na karşı Kafkaslar'da Herakleios'la işbirliği yapan Ziebel ile özdeşleştirirler. 627 yılına gelindiğinde Türkler günümüzde Derbent adını alan Kariye'yi yağmalamışlardır Tiflis kuşatması öncesinde Herakleios'a katılmıştır. Tong Yabgu Herakleios'a okunu vermiş ve Herakleios da buna karşılık ona kendi başındaki diademi vermiştir. Orada Tong Yabgu'nun oğlu ve Herakleios'un kızı Eudokia Epifaneia'nın evlenmesi üzerine sözleşilmiş ve Hazar liderlerine hediyeler verilmiştir. Tong Yabgu da 40.000 Hazar atlısının Herakleios'un yanında olacağı sözünü vermiştir. Devletin En Parlak dönemini yaşatmıştır | ||||
| 5 | Bağatur Sepi Kağan/Külüg-Sibir Kağan | 628 | 631 | 3 Yıl | Tarduş'nun oğludur.
En parlak dönemden sonra taht'a geçip beklentileri karşılamayınca Nuşibi Boyu İsyan etti Nuşibiler tarafından yenilip öldürüldü | ||||
| 6 | Se-Yabgu | 631 | 633 | 2 Yıl | Tong Yabgu'nun oğludur.
Nuşibi kolunun desteğini görmüştür. daha sonra Nuşibiler Tarafından indirilip yerine Bağaşa Tulu Kağan geçirilmiştir. | ||||
| 7 | Bağaşa Tulu | 633 | 634 | 1 Yıl | Bağa Şad'ının Oğludur
Saltanatında Nuşibi klanı egemen güç haline gelmiştir tahtını kardeşi İşbara Teriş Tunga'ya bırakıp ölmüştür | ||||
| 8 | İşbara Teriş Tunga | 634 | 639 | 5 Yıl | Bağa Şad'ın Oğludur
On-oklar ve Tulu-oklar arasında yapılan İli Nehri Antlaşması ile tahttan indirilmiştir. Toplanan Göktürk boyları yıkılan Doğu Göktürk Kağanlığı tiginlerinden Yukuk Kağan'ı kendi hükümdarları ilan etmişlerdir. İşbara Teriş, hayatının geri kalanını kendisine bağlı On-oklarla birlikte geçirmiştir. | ||||
| 9 | Yukuk Şad | 639 | 642 | 3 Yıl | İl Kağan'ın Oğludur
Batı'da Toplanan Göktürk boylar meclisi Toygun, yıkılan Doğu Göktürk Kağanlığı tiginlerinden Yukuk Kağan'ı hükümdarları ilan ettiler 641'de, Yukuk İli nehri ve Sibirya arasındaki birçok boyu kendi yönetimi altında birleştirmeyi başardı. 642'de, İpek Yolu'nun en zengin kentlerinden biri olan Semerkant'ı ele geçirdi. Tulo boyunun desteğini kaybettikten sonra devrildi Kunduz Şehrine çekildi Yukuk yaşamının geri kalanını Kunduz'da geçirdi ve 653'te öldü. | ||||
| 10 | Eriş Kül | 642 | 650 | 8 Yıl | İşbara Teriş Tunga'nın Torunudur
Ériş, On-Okların desteğini alarak tahtta kalmaya çalışmıştır. 651'de, Dulo ailesine destek veren dedesinin yeğeni Kalık İşbara Kağan'a yenilerek, öldürülmüştür. | ||||
| 11 | İl-Kullıg İşbara Kağan | 650 | 658 | 8 Yıl | İl-Kullıg, 651'den önce bir general olarak Tang Hanedanlığı'na hizmet etmiştir.
Çinliler ile Savaşmış İrtiş Şehri Savaşında yenilmiştir İmparator Gaozong, İl-Kullıg'ı bağışlamış ve yaşamının geri kalan bölümünü Tang kenti Çangan'da geçirmesine izin vermiştir İrtiş Nehri Savaşından sonra Devlet yıkılmış Tang Hanedanlığı'nın eline geçmiştir | ||||
"Xingxiwang" kağanları
| Unvan | Özel ad ve diğer unvanlar | Katun | Taht | Not |
|---|---|---|---|---|
| Mishe 阿史那弥射 莫贺咄叶护 奚利邲咄陆可汗 |
657-662 | |||
| 阿史那都支 十姓可汗 |
671-679 | |||
| 阿史那元庆 | 685-692 | Mişe'nin oğlu | ||
| 阿史那俀子 | 693-694 | Yüan-ch'ing'in oğlu | ||
| 阿史那献 | 708-717 | Son of Ashina Yuanqing | ||
| 阿史那震 | 735-736 | Hsien'ın oğlu |
"Jiwangjue" kağanları
| Unvan | Özel ad ve diğer unvanlar | Katun | Taht | Not |
|---|---|---|---|---|
| 阿史那步真 | 657-667 | |||
| 阿史那斛瑟罗 竭忠事主可汗 |
685-703 | Po-chen'in oğlu | ||
| 阿史那怀道 | 704-708 | Hu-se-lo'nun oğlu | ||
| 阿史那昕 | 740-742 | Huai-tao'nun oğlu |