Grodziskie

Grodziskie, meşe dumanında kurutulmuş buğday maltı ile yapılan, Polonya kökenli tarihi bir bira türüdür. Sahip olduğu altın sarısı rengi, berraklığı, kalitesi ve yüksek karbonizasyonu nedeniyle Polonya şampanyası olarak da bilinmektedir.

Tarihçe

Grodziskie köken olarak 14. ve 15. yüzyıllarda Polonya'nın Grodzisk Wielkopolski köyündeki biracılar tarafından üretilmiştir. Adını bu köyden alan Grodziskie, yerel bira fabrikalarının katı kuralları sayesinde kalitesini kısa sürede artırmış, ünü kısa sürede yayılarak çevre kentlerde ve komşu ülkelerde iyi bir izlenim bırakmıştır. Diğer bölgelere bira ihraç edildiğine dair bilinen ilk belge komşu kent Wschowa'daki 1671 tarihli kayıtlardır.[1]

Günümüzde Grodzisk Wielkopolski

18. yüzyılda Grodziskie'nin şöhreti Polonya'yı baştan sonra sarmış ve ülke çapında en pahalı biralardan biri hâline gelmiştir.[2]

1793 ve 1918 yılları arasında Grodzisk Wielpolski, Prusya egemenliğine girmiş ve kentin adı Grätz olarak değiştirilmiştir. Bu nedenle Grotziskie biralar, Grätzer olarak da bilinmektedir.[3]

Kayıtlardan anlaşıldığına göre Grätz'da yıllık bira üretimi o zamanlar 3200 varil, yani yaklaşık olarak 5000 hektolitre civarındaydı. Bu varillerden 1111'i Poznań'a, 1581'i ise Wschowa, Kościan, Leszno, Rawicz, Bojanowo, Kalisz ve Śmigiel gibi çevre şehirlere gönderilmekteydi. Geri kalan yaklaşık 500 varil bira ise Grätz içinde satışa sunulmaktaydı. 19. yüzyılda önce çevre eyaletlere, ardından da Almanya'nın diğer eyaletlerine ihraç edildi.

Prusya egemenliğinde Grätzer, şöhretini daha da artırmış ve önce Almanya çevresine, ardından da Avrupa'nın diğer bölgelerine ihraç edilerek kıta çapında bir üne kavuşmuştur.

1890 yılında Grätz'daki beş bira üreticisi toplam 100.000 hektolitrenin üstünde bira üretmekteydi. Bu sayı, en büyük üretim miktarına karşılık gelmekteydi.

Grodzikie'lerin adı zirvedeyken tam 37 ülkeye ihraç edildiği bilinmektedir. Grodziskie, ihraç edilen ülkeler arasında son derece iyi bir bira olarak kabul edilmiş, ve köyde biracılık endüstrisi oldukça gelişmiştir. Ancak İkinci Dünya Savaşı sonrasında bu bira ulusallaştırılmış ve 1952 yılında kurulan Polonya Halk Cumhuriyeti komünist rejimi altında düşüş dönemine girmiştir. 1993 yılında ise Grodziskie üreten son bira fabrikası da kapanmıştır.

Grodziskie üreten bütün bira fabrikalarının kapamasından sonra Polonya'daki bazı ev biracıları tütsülenmiş buğday kullanarak bira üretmeye devam etmiştir. 2011'de Polonya Ev Biracıları Birliği, Grodziskie'nin tekrar hayata döndürülmesi için bir komisyon kurmuştur.

Grodziskie, günümüzde ev biracılarının yanı sıra bazı ticari bira üreticileri tarafından da sezonluk olarak ya da yıllık olarak küçük miktarlarda üretilmektedir.

Polonya'da üretilmiş Piwo z Grodziska adlı bira.

Üretim

Grodziskie'ler, meşe dumanı aracılığıyla kurutulan buğday maltıyla üretilir. Tahılların isli yapısı ve mayşelemede kullanılan suyun mineralli yapısı Grodziskie'ye özgü bir tat yaratır. Şişelemeden önce bira filtrelenerek maya tanecikleri ve proteinler çöktürülür, bu sayede bira berrak bir görünüme kavuşur. Biranın yüksek karbonizasyonunun nedeni ise fermentasyonun tam olarak sona ermeden şişeleme aşamasına geçilmesidir. Fermentasyon şişe içinde devam ederek karbondioksiti birada hapseder ve bu da finalde yüksek karbonizasyon olarak kendini gösterir.

Şişeleme işlemi bittikten sonra fermentasyonun devam edebilmesi için biralar üç ile beş hafta arasında 14-18 °C arasında bir sıcaklıkta karanlık odalarda bekletilir. Bu aşamada şişelerin %4 ile %5'i karbonizasyonun yarattığı yüksek basınç sonucu patlar.[4]

Özellikler

Grodziskie temel olarak açık altın sarısı renge ve oldukça berrak bir görünüme, yüksek karbonizasyona, düşük alkol içeriğine, ortalama ve ortalamanın altında bir şerbetçi otu acılığına ve güçlü bir duman/is aromasına sahiptir.[5][6][7] Grodziskie'ler aynı zamanda "Polonya şampanyası" olarak da adlandırılırlar. Yüksek karbonizasyon ve özel durumlarda tüketilen standartların üstünde bir içecek olması bu adlandırmanın başlıca nedenidir.[1][8][9]

Tarihi Grodziskie'ler geleneksel olarak %3,10 oranında alkol içermektedir.[10] Ancak günümüzdeki ticari örneklerinde bu oran %2,50 ile %5,00 arasındadır.

Grodziskie'ler, yüksek buğday içerikleri ve düşük alkol oranları nedeniyle sıklıkla Berliner Weisse ve gose tipi biralara benzetilirler.[11] Bu üç bira arasındaki bazı benzerlikler ve farklılıklar aşağıdaki tabloda belirtilmiştir:[12][13][14][15]

	Köken	Tarih	Tat	Gövde	Berraklık	SRM (Renk)	Karbonizasyon	Fermentasyon	Alkol Miktarı	IBU	Gravite
											Orijinal	Final
Berliner Weisse	Almanya	16. YY	Ekşi	Düşük	Hafif Bulanık	2 - 3	Yüksek	Üst (Ale)	%2,80 - %3,80	3 - 8	1028 - 1032	1003 - 1006
Gose	Almanya	16. YY	Ekşi-Tuzlu	Orta	Bulanık	3 - 4	Yüksek	Üst (Ale)	%4,20 - %4,80	5 - 12	1036 - 1056	1006 - 1010
Grodsizkie	Polonya	14. YY	İsli	Düşük	Berrak	3 - 6	Yüksek	Üst (Ale)	%2,50 - %5,00	20 - 35	1028 - 1032	1006 - 1012

Servis

Grodsizkie geleneksel olarak uzun konik bardaklarda servis edilir. Bardağın dar ve uzun olmasındaki amaç biranın berraklığını ve altın sarısı rengini vurgulamak, döküldükten sonra üstte kalın bir köpük tabakası oluşturmaktır.[16]

Ayrıca bakınız

• Berliner weisse
• Gose

Kaynakça

1. Knoke, Jürgen (Bahar 2015). "Grätzer – ein verschwundener Bierstil kehrt zurück" [Grätzer – a vanished beer style returns] (Almanca). brau!magazin. 23 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2015.
2. "Grodzisk Weilkopolski – History of the Town" (Lehçe). City of Grodzisk Weilkopolski. 2013. 7 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2015.
3. Alton, Ray (3 Ocak 1999). "Water Water Everywhere..." Breworld. Breworld Publications. 21 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2015.
4. Ławniczak, Grażyna (15 Haziran 2007). "Zapomniana tradycja piwa grodziskiego [The Forgotten Grodzisk beer tradition]" (PDF). Przegląd Wielkopolski (Lehçe) (76). ss. 63-66. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2015.
5. "Brewers Association Announces 2013 Beer Style Guidelines". The Brewers Association. 4 Mart 2013. 13 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2015.
6. Hughes, Jim (4 Şubat 2013). "Forgotten Beer Styles: Grodziskie". Badass Digest. 17 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2015.
7. "Brewers Association 2013 Beer Style Guidelines" (PDF). Brewers Association. 28 Şubat 2013. s. 14. Erişim tarihi: 26 Şubat 2015.
8. Hieronymus, Stan (January 17, 2014). "Grodziskie Beer from Poland with Stan Hieronymus". Brad Smith tarafından görüşme yapıldı. Brad Smith. Beersmith.com. Erişim tarihi: 26 Feb 2015.
9. "BJCP Style Center". Beer Judge Certification Program. Mayıs 2015. 11 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2015.
10. Stan Hieronymus (19 Ağustos 2014). "Smoke signals: Grodziskie is back". Draft Magazine. 22 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2015.
11. "Best Grodziskie/Gose/Lichtenhainer in the World". RateBeer. 20 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2017.
12. "Beer Judge Certification Program (BJCP)". 1 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2017.
13. "BeerAdvocate". BeerAdvocate. 25 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2017.
14. "CraftBeer". CraftBeer. 10 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2017.
15. "RateBeer". RateBeer. 4 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2017.
16. "Grodziskie - Wikipedia". Wikipedia. 6 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2017.

Dış bağlantılar

• Grodziskie bira listesi (İngilizce) (Rate Beer)