Pilsner

Pilsner, tüm dünyada üretilen biraların üçte ikisinden fazlasının dahil olduğu açık renkli lager tipi bir bira türüdür.[1] İlk olarak 1842 yılında Avusturya İmparatorluğu topraklarında bulunan Bohemya bölgesindeki Plzeň kentinde Pilsner Urquell adıyla üretilmiştir.[2] Bu kent günümüzde Çek Cumhuriyeti sınırları arasındadır. Dünyanın ilk sarı renkli lager birası olan ve tüm pilsner türü biraların ilk örneği sayılan Pilsner Urquell günümüzde de üretimine devam etmektedir.[3]

Etimoloji

Pilsner türü biralar, adını günümüzde Çek Cumhuriyeti sınırlarında bulunan Plzeň kentinden almıştır. Pilsener ya da kısaca pils gibi adlarla da bilinmektedir.

Tarihçe

Plzeň kenti bira üretimine 1295 yılında başlamıştır. Ancak 1840'lı yılların ortalarına dek Plzeň kentinin de içinde bulunduğu Bohemya bölgesinde üretilen biraların tamamı üst fermentasyon yöntemiyle mayalanan ale tipi biralardı. Bu biraların kaliteleri ve tatları sıklıkla değişmekteydi. Bu nedenle 1838 yılında Bohemyalı tüketiciler bu duruma tepki göstermek amacıyla ellerindeki bütün bira fıçılarını sokağa dökmüştür.[4] Bu olaydan yaklaşık bir yıl sonra Plzeň yetkilileri, Měšťanský Pivovar Plzeň adında kente ait bir bira fabrikası kurmuştur. Almanya'da Bürger Brauerei, Birleşik Krallık'ta ise Citizens' Brewery adıyla anılan bu şirket günümüzde Pilsner Urquell adıyla bilinmektedir.[5]

Pilsner Urquell adlı bira fabrikası.

Bira üreticileri alt fermentasyon mayalarıyla yaptıkları biraları serin mağaralarda yaşlandırıp biraların berraklığını ve raf ömrünü uzatmıştır. Bu metotta, Brno'lu bira üreticisi František Ondřej Poupě'nin 1794 yılında yazdığı bir kitaptan yararlanılmıştır.[6]

Plzeň'deki fabrika, ilk pilsner bira serisini 5 Ekim 1842 tarihinde takdim eden ve biracılıkta kullandığı açık renkli maltlarla ve yeni üretim teknikleriyle göze çarpan Bavyeralı biracı Josef Groll'ü (1813–1887) işe almıştır. İngiliz teknolojisiyle hazırlanan parlak arpa maltının Plzeň'deki olağanüstü yumuşak suyla ve Saaz adı verilen düşük acılıktaki şerbetçi otuyla kombinasyonu, Bavyera stili lagering teknolojisinin etkisiyle ortaya devrim niteliğinde kabul edilen sarı renkli ve berrak bir bira çıkarmıştır. Josef Groll, işe alındıktan üç yıl sonra, 1845'te Vilshofen kentine geri dönerek babasının bira fabrikasını devralmıştır.

Avrupa'da cam teknolojisindeki gelişmeler, pilsnerlerin ortaya çıkışıyla aynı döneme rastlamaktadır. Bu dönemde camdan yapılan bardakların fiyatlarının düşmesi ve yaygınlaşması bira tüketim alışkanlıklarını değiştirmiş, insanlar ilk kez saydam cam bardaklarla bira içmeye başlamıştır. Bohemya stilinde üretilen altın rengi berrak biraların saydam cam bardaklardaki görünümü insanların hoşuna gitmiş ve pilsnerlerin yaygınlaşmasını daha da hızlandırmıştır.

1853 yılında Prag'daki 35 pubda pilsner türü biraların servis edildiği bilinmektedir. Bu biralar 1856 yılında Viyana'ya, 1862 yılında ise Paris'e kadar yayılmıştır.

Taşımacılık ve iletişim sektörlerindeki gelişmeler bu yeni biranın Avrupa çapında kısa sürede yayılmasını sağlamış ve pilsner stili bira üretimi çok geçmeden pek çok yerde taklit edilmiştir. 1859'da "pilsner bier" bir marka olarak Plzeň'deki Ticaret Odası tarafından tescillenmiştir.

Pilsner türü biraların öncüsü sayılan Pilsner Urquell adlı bira.

Modern pilsnerler

Buzdolabının mucidi olarak bilinen Carl von Linde'nin 19. yüzyılın sonlarına doğru Almanya'yı soğutma sistemi ile tanıştırması, bira depolamak için soğuk mağaralara olan ihtiyacı gereksiz kılmış, bu da pek çok bölgede alt fermentasyon yöntemiyle bira üretimine olanak sağlamıştır.[7] Buna karşın yakın zamana dek Pilsner Urquell, ürettiği biraları kendi bira fabrikasının altındaki mahzenlerde açık variller kullanarak fermente etmiştir. Bu durum 1993 yılında büyük silindir tankların kullanılmasıyla değişmiştir. Ancak biraların küçük bir kısmı, tat karşılaştırması için geleneksel yolla üretime devam etmektedir.[8]

Özellikler

Modern pilsnerler altın rengi ve sarı arasında değişen açık bir renge, oldukça parlak ve berrak bir görünüme, belirgin bir şerbetçi otu aromasına ve tadına sahiptir. Alkol oranları genellikle %4,50 ile %5,00 arasında değişmektedir. Daha yüksek alkol içeriğiyle üretilen sert pilsnerler de var olmasına karşın bu biralar genellikle "export" olarak etiketlenirler.

Almanya'da üretilen Bitburger Premium Pils adlı Alman-tarzı pilsner bira.

Avrupa-tarzı Pilsner

Avrupa-tarzı pilsnerler damakta hafif tatlımsı bir tat bırakabilir. Çoğu zaman pilsner türü biraları genel olarak tanımlamak amacıyla "Avrupa-tarzı pilsner" terimi kullanılır. Nitekim Dünya Bira Kupası'nda da pilsner türü biralar "Avrupa-tarzı Pilsnerler" kategorisinde yarışırlar. Avrupa-tarzı pilsnerler genel olarak iki alt başlık halinde incelenir:

1. Alman-tarzı Pilsner: Çek-tarzı pilsner biraların Alman usulleriyle üretilmiş versiyonlarıdır. Şerbetçi otu olarak genellikle Hallertauer, Tettnanger ve Spalt gibi düşük alfa asitine ve yüksek aromaya sahip olanlar kullanılır. Alman lager mayalarıyla fermente edilirler. Bitburger Premium Pils, Victory Prima Pils, Trumer Pils, Jever Pils ve Brooklyn Pilsner en çok bilinen Alman-tarzı pilsner bira örneklerinden bazılarıdır.
   

   Krušovice Mušketýr adlı Çek-tarzı pilsner bira.
2. Çek-tarzı Pilsner: Bohemya-tarzı pilsner olarak da bilinirler. İlk olarak 1842 yılında Çek Cumhuriyeti'ndeki Plzeň kentinde üretilen biralardır. Şerbetçi otu olarak genellikle Saaz gibi düşük alfa asitine ve yüksek aromaya sahip olanlar kullanılır. Çek lager mayalarıyla fermente edilirler. Bira üretiminde kullanılan su, Almanya'daki gibi yüksek bir sülfat miktarında sahip olmadığı için Çek-tarzı pilsnerlerde acılık, Alman-tarzı pilsnerlere göre daha az hissedilir. Pilsner Urquell, Krušovice Mušketýr, Budweiser Budvar ve Kozel Svetly en çok bilinen Çek-tarzı pilsner bira örneklerinden bazılarıdır.

Alman-tarzı pilsnerler ile Çek-tarzı pilsnerler arasındaki bazı benzerlikler ve farklılıklar aşağıdaki tabloda belirtilmiştir:

	SRM (Renk Değeri)	Gövde	Karbonasyon	Fermentasyon	Berraklık	Ortalama Alkol Oranı	IBU (Acılık Değeri)	Gravite
								Orijinal	Final
Alman-tarzı Pilsner	2 - 5	Hafif - Orta	Orta - Yüksek	Alt (Lager)	Berrak	%4,40 - %5,20	25 - 45	1044 - 1050	1008 - 1013
Çek-tarzı Pilsner	3 - 6	Orta	Orta	Alt (Lager)	Berrak	%4,20 - %5,40	35 - 45	1044 - 1056	1013 - 1017

Amerikan-tarzı Pilsner

Amerika'ya sığınan Alman mülteciler aracılığıyla ortaya çıkmış bir türdür. Alman-tarzı pilsner biraların Amerikan koşullarına uyarlanmış versiyonudur. Üretimde Amerikan-tarzı arpa maltı ve Clusters gibi Amerikan-tarzı şerbetçi otları kullanılır. Avrupa-tarzı pilsnerler kadar yaygınlaşamayan ve Prohibition olarak bilinen büyük içki yasağı döneminin ardından üretimine son verilen Amerikan-tarzı pilsnerler günümüzde sadece bazı ev biracıları tarafından ticari olmayacak şekilde üretilmektedir.[9]

Ayrıca bakınız

• Amerikan lager

Kaynakça

1. "University of Economics Prague, Brewery tour of Pilsner Urquell". 14 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2017.
2. Jackson, Michael. Prague: twinned with Burton-upon-Trent. 22 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2017.
3. "German Beer Institute, PILS". 18 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2017.
4. Oliver, Garrett (2011). The Oxford Companion to Beer. Oxford University Press. s. 960. ISBN 978-0195367133.
5. "Plzeňský Prazdroj, a. s." www.prazdroj.cz. 15 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2017.
6. Basařová, Gabriela. Der legendäre böhmische Brauer František Ondřej Poupě (Franz Andreas Paupie) 1753-1805. Jahrbuch 2003 Gesellschaft für die Geschichte und Bibliographie des Brauwesens E.V. (GGB), (2003) 1, 128-146.
7. Fonk, Genno (1999). Altbier im Alltag. s. 11.
8. "Pilsner". Wikipedia. 19 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2017.
9. "2008 BJCP Style Guidelines Category 2 — Pilsner". BJCP. 18 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2017.

Dış bağlantılar

• Alman-tarzı pilsnerler (Top 100) (Beer Advocate)
• Çek-tarzı pilsnerler (Top 100) (Beer Advocate)