Kingston upon Hull

Kingston upon Hull veya yaygın olarak kullanılan kısa adıyla Hull, Birleşik Krallık'ın İngiltere ülkesinin Yorkshire ve Humber bölgesinde bulunan "Kingston-upon-Hull Şehir Yerel İdaresi" adlı tek-seviyeli-yerel-idare merkezi ve 1897'de Kraliçe Victoria berat ile şehir olma statüsü de kazanan bir yerleşkedir. Kingston upon Hull coğrafi olarak ve kraliyet seremonileri için "East Ridings Yorkshire" törensel kontluğuna bağlıdır.

Kingston upon Hull

Arma

İngiltere ülkesi içinde Kingston upon Hull
Yüzölçümü
 • Toplam 71,45 km² (2.758 mil²)
Rakım 2−4 m (−11 ft)
Nüfus
Tahmin
 • Kent
 258,700
Zaman dilimi UTC±00.00 (BAZD)
 • Yaz (YSU) UTC+01.00 (BAYZD)
Alan kodu 01482

Coğrafi konumu
Kingston upon Hull'da fazla yüksek gelgitin getirdiği şu baskınlarını önlemek için devasa bir açılır kapatılabilir kapak olan "Hull Gelgit Yükselmesi Bariyeri"

Kingston upon Hull İngiltere ülkesinin kuzeydoğu sahillerine ana iki nehir olan Trent Nehri ve Yorkshire Ouse Nehrinin yarattığı Humber Halicinin kuzey kıyısında ve bu haliçe katılan Hull Nehri'nin ağzında Kuzey Denizi'nden 40 km içeride konumlanmıştır. Londra'nın 248 km kuzeyindedir.

Kingston upon Hull Şehri çok düz, genellikle denizden ancak 4-6 metre rakımlı alüvyon arazi üzerine kurulmuştur. Şehrin bazı kısımları denizden kazanılan topraklar üzeride olup ya deniz seviyesinde hatta deniz seviyesinin altında olarak inşa edilmiştir. Bu nedenle Kingston upon Hull şehri çok yüksek özellikle hızlı rüzgarların da yükseltiği gelgit olaylarından (sürge) çok etkilenmesi ve şu baskınına uğraması tehlikesi altındadır. Bu yüksek gelgit olaylarına karşı korunmak için Hull Nehrinin Humber halicine girişine büyük bir yatırımla devasa bir indirilebilir kaldırılabilir kapak şeklinde olan "Hull Gelgit Yükselmesi Bariyeri" inşa edilmiştir. Bu yaklaşık 10.000 evi şu baskınından korumak için yılda 8-12 defa indirilmektedir.

Tarihçe

Kingston upon Hull şehrinin konumlandığı Humber Nehri'nin kuzey yakası ve Humber nehri vadisinde "Cilalı Taş Devrinden" beri yerleşim merkezleri bulunduğu arkeolojiciler tarafından ortaya çıkartılmıştır. Ama günümüzdeki Kingston upon Hull şehri mevkiinde bu devirde önemli bir bu yerleşim merkezi bulunduğu hakkında elimizde kesin delil bulunmamaktadır. [1] Genel olarak günümüzde şehrin bulunduğu mevkinin uzaklığı ve tatlı su kaynağı bulunmaması dolayısıyla o zamanlar için pek çekici bir yerleşim mevki olmayacağı aşikardır.

Fakat şehrin deniz ulaşımına uygunluğu ve Humber vadisi hinterland içine nehir üzerinden ucuz ulaşım sağladığı için bu nehir ağzındaki sahiller insan yerleşimi için çekici idi. İlk belgelenen yerleşke şimdi şehrin uzak bir varoşu olan Myton köyü olmuştur ve ilk ismi İskandinav dillerinde bulunan "dere" anlamına gelen "Wyke" köyü idi. Orta Çağlarda bu mevkide ve yakınında, yeni kurulan bir manastırdan yapılan yün ihracatı için kurulan liman dolayısıyla günümüzdeki şehir mevkinde bir kasabanın geliştiği bilinmektedir.

Günümüzdeki şehre ait ilk yazılı belge 1293'te İngiliz Kralı I. Edward'ın yerleşkeyi manastırdan satın almasına aittir. 1299'da I. Edward bu şehre özel "kraliyet beratı" vermiştir ve bundan dolayı yerleşke kralın ismini alıp "King's town upon Hull (Hull üzerinde kralın kasabası)" kısaltılması olan Kingston upon Hull olarak anılmaktadır. Bu berat şehirde bulunan "Guildhall (Yerel İdare Konağı)"'nda saklı bulunmaktadır.[2] Bu olayın hikâyesi J.C.Graggs tarafından yazılmıştır. Buna göre Kral Edward ve efradı bir avda iken bir yabanı tavşan peşinde iken bu tavşan onları Humber Nehri sahillerde Wyke köyüne getirmiştir. Kral bu koyun etrafındaki kırlardan ve nehir üzerinde köyün konumdan çok hoşlanmıştır. Ülkesinin bilinmeyen bu köşesinin bir ticaret limanı ve Avrupa kıtasındaki düşmanları için bir karaya çıkma mevkii olması olasılığı nedeniyle stratejik önemini hemen anlamıştır. Bu düşüncelerine dayanarak köyü ve etrafındaki araziyi Meux Manastırı Başkesişi'nden hemen satın almıştır. Bu araziye kendisi için bir konak yaptırıp; bir bildirge yayınlayarak bu yerleşkenin gelişmesine destek sağlayacağını ilan etmiş ve şehre "King's Town (Kralın Kasabası)" adını taşıması imtiyazı vermiştir.[3]

Bu yeni kasabanın limanı I. Edward'a İskoçya'yı işgal etmesi için bir üs oldu. Daha sonra liman İngiltere ülkesinin doğusunda bulunan en önemli ihraç ve ithal limanı haline geçti. Orta Çağlarda Doğu Anglia'da bulunan önemli limanların alüvüyonla doldurulup battal olmaları dolayısıyla önemli İngiliz mali ham yün ve yünlü kumaş ihracatı ve tüm İngiltere'ye şarap ithalatı için Hull baş liman oldu. Özellikle Baltık Denizi üzerinde ticaret imtiyazı olan Hansa Birliği'nin limanları ile çok karlı ve büyük mikyaslı ticarete katıldı.

1440'ta kasabayı bir belediye yapan ve bir belediye reisi, bir şerif ve 12 kişiden oluşan bir "ihtiyarlar heyeti (eldermen)" şekilli bir yerel belediye idaresi kuran yeni bir kral beratı verildi. İlk belediye reisi şehirde servetli bir tüccar olan Sır William de la Pole oldu.

Orta çağlardan beri Kingston upon Hull'ın tüccarlarının ana bağlantıları İskoçya, İskandinavya, Baltık Deniz sahilleri ve Hollanda ve Belçika bölgeleri idi. Bunların yanında Fransa, İspanya ve Portekiz ile de deniz ticareti yapılmaktaydı. Amerika'nın bulunmasından sonra şehir ve limanı İngiltere'nin doğusunda olup Atlantik'ten uzakta olmakla beraber bu kıta ile ticarete de büyük katkılar yaptı. Ne yazık ki Amerika'dan gelen çok tehlikeli frengi bakterisinin da Avrupa'ya ilk defa Kingston upon Hull limanından girdiği belgelenmiştir.

16. ve 17. yy. şehir zenginliğini korudu. Bu dönemlerden şehirde kalmış büyük binalar (örneğin şimdi bir müze olan "Wilberforce House") bu zenginliğe nişanelerdir. İngiliz İç Savaşı (1642 - 1651) sırasında Hull şehri Parlamentocular tarafını tutan milletvekilleri seçti ve yerel Hull Belediye Meclisi açıkça Parlamento taraftarı olduğunu ilan etti. 1642'de Kral I. Charles buna bir karşıt olarak Hull şehrini kuşattı ve bu "Hull Kuşatması" bu iç savaşta iki tarafın ilk defa açıkça çatışmaya girişmesi oldu.

19. yüzyılda ticaretin ahşap yelkenli yük gemilerinden daha büyük ebadda demir tekneli istimli yük gemilerine kayması, Hull limanının ticaretine aksi etkiler yapmadı. Şehir limanında büyük yatırımlarla gelgite karşı limanın işlemesini devam ettirmek için büyük doklar yaptırıldı. Avustralya, Yeni Zelanda ve Güney Amerika'dan yapılan dondurulmuş et ithalatı için Hull dokları ana ithal merkezi oldu.

Hull limanı ve şehri deniz üstü ticaret için bir merkez olmakla beraber hem Humber Nehri ve digğer nehirler sistemi ve İngiltere'de 18. yüzyılda geliştirilen kanal sistemi dolayısıyla denizden uzak ülke içinde ve hem de Kuzey Denizi kıyıları bulunan İngiltere ve İskoçya limanları ile bağlantıları ile Birleşik Krallık için ulaştırma ve ticaret merkezi de oldu.

19.yy ikinci yarısında Kuzey Avrupa'dan, özellikle Ruslar tarafından Yahudilere yapılan büyük pogrom mezalimleri dolayısıyla Doğu Avrupa'dan, Kuzey Amerika'ya gitmek isteyen çok büyük sayıda göçmen Avrupa kıtasında önce Hull limanına gelmişlerdir. Sonra da açılan yeni demiryolları ile Hull'dan Liverpool'a geçerek oradan Atlantik'i geçmek için göçmen gemilerine binmişlerdir.

19.yy. Hull'ın bir diğer önemi de Birleşik Krallık balina avcılığı filosunun ana üssü olması idi. Balina türlerinin çok avlanıp bitmesinde sonra Hull şehri İngiltere'nin önemli bir derin deniz balıkçılık troller filosunun merkezi oldu ve şehir balıkçılık dokları filonun ikmali, avlanıp getirilen balıkların bir kısmının imalat işlemine tutulması ve diğer kısmının hızlı trenlerle İngiltere ülkesinin içlerine yayılması için önemli bir merkez oldu.

Hull şehri gemi sahipliliği (armatörlük) üzerinde de önemli rol oynamıştır. 1825'te Thomas Wilson tarafından şehirde kurulan "Wilson Line of Hull" adlı yolcu ve yük gemicilik şirketi 20. yy başlarında dünyanın en büyük özel denizcilik şirketi haline gelmiştir. Sonra bu denizcilik şirketi yine Hull'da kurulan "Ellerman Line" denizcilik şirketine satılmıştır.

Hull 1897'de Kraliçe beratı ile İngiltere "Şehir Statüsü" kazanmıştır. Genellikle şehir statütüsünü orta çağlardan beri koruyan ve yeniden krallık beratı ile şehir statütüs alan yerleşimler şehirlerinde bir Anglikan Katedral kurmuşlar veya eski büyük bir kiliseyi katedral olarak ilan etmişlerdir. Kingston upon Hull "şehri" buna tek bir istisnadır ve bu şehir statülü yerleşimde bir katedral bulunmamaktadır.

Kingston upon Hull için en şaşaalı dönem 20. yy. başları olmuştur. Fakat bu yy. ilerledikçe şehir bir ekonomik felaket alanı halini almıştır.

II. Dünya Savaşı sırasında yine liman olarak önemini koruyan Hull Alman hava güçleri tarafından büyük havadan bombardımanlara maruz kalmıştır. Savaştan önce yaklaşık 320.000 kişiden oluşan şehir nüfusundan yaklaşık 192.000 kişinin evleri bombardımanlar neticesi oturulmaz hale gelmiş; 1.200'den fazla kişi ölmüş ve 3.000 kişi hayat değiştirici önemde yaralar almışlardır.[4]

Hull'da balina avcılığı sona erdikten sonra derin deniz balıkçılık filosu da küçülmeye başlamış ve yapılan büyük uğraş ve yatırımlara rağmen 1975-76 yıllarında İzlanda ile morina balığı avcılığı üzerine yapılan çatışmadan "(Cod War)" sonra tümüyle ortadan kaybolmuştur. Eskiden Hull limanında yüzlerce örneği varken, günümüzde trol tipi balıkçılığa özel olan balıkçı gemisinin tek örneği şehirdeki müzede görülebilir.

Ülkenin Avrupa ile ticareti Londra batısındaki Thames ağzına çekilmiş ve diğer kıtalarla ticaret ise adanın batısındaki limanlara yönelmiştir. Hull'un büyük yolcu limanının trafiği sadece Hollanda ve Belçika'ya feri sistemine dönüşmüştür. Hull limanı böylece büyük bir çöküntüye uğramış ve büyük doklar kapanmıştır. Birleşik Krallık iç ticaretinde nakliyatın karayolu vasıtalarına çekilmesi ve Hull'in bu yollara sapa kalması şehrin ülke içi ticarete katkısını da azaltmıştır. Humber Nehrinin kuzeyinde sapa kalan Hull şehrini güneye bağlamak için yaptırılan ve 1981'de açılan Birleşik Krallık'in en uzun asma köprüsü olan "Humber Asma Köprüsü" bu negatif eğilimin önüne geçememiştir.

Demografi

2001 Nüfus Sayımına göre Kingston upon Hull'da 104.288 hane halkı ve 243,589 kişi nüfus bulunmaktadır. Bu hanehalklarının %47,85'i kiralık evlerde oturmaktadır ve bu rakam İngiltere'nin tümü için %31,38'dir. Hull'da nüfus daha önceki 1991 nüfus sayımına göre %7,5 düşme göstermiştir ve bu trendin devam ettiği bildirilmektedir. Nüfus içinde 16 yaşından küçüklerin sayısı 174.000, 75 ve daha büyük yaştakiler sayısı 17.00 civarındadır. Nüfusun %97,7'si ırk aslını beyaz olarak tanımlamıştır. Yabancı asıllılar arasında en büyük gruplar Çinliler ve hükûmetin iltica edenleri yayma politikası dolayısıyla Hull'a getirilen Iraklı Kürtlerdir.

Ekonomi
Eski Humber rıhtımında yapılmış Amerika'ya göç anıtı ve yeni bir ofis binası

Hull şehrinin 19. yüzyılda gelişmesi şehirde bulunan limana ve geliştirilen doklara bağlı idi. 19 yüzyıl sonları ve 20. yüzyıl başlarında Hull Avrupa'dan, özellikle doğu Avrupa'dan, Amerika'ya göç etmek isteyen büyük kitlelerin İngiltere'ye giriş kapısı olmuştur. Bu kitleler buradan trenle Liverpool'a gidip oradan Amerika'ya giden gemilere binmekteydiler. Hull şehrinde bu büyük göçü anmak için, eşi Liverpool limanında olan, bir özel anıt yapmıştır.

Denizcilik Müzesi gösterisi olarak "Artıc Corsair" adlı bir balıkçı gemisi
"The Deep" büyük akvaryum

Hull limanı 19. yüzyılda ve 20. yüzyıl başlarında büyük bir balıkçı limanı olarak da bilinmekteydi. İngiltere'ye ait balina avcı gemileri genellikle bu limana bağlı idiler. Hull'da Kuzey Deniz'de, kuzey Atlantik Okyanus'unda balık avlamak için uzak deniz balıkçı gemileri barınmakta ve bunların getirdikleri balık ürünlerini işleme tutmak için üretim ve ulaşım tesisleri bulunmaktaydı. Balıkçılık yönünde Hull daha güneyde olan Grimsby balıkçı limanı ile rekabet etmekte idi. Bu balıkçı filosu 20. yüzyılda küçülmeye başlamış ve ikinci yarısından sonra kaybolmuştur ve bunun için bulunan rıhtım ve tesisler işsiz harabelere dönüşlerdir. Şehrin bu önemli geçim alanının hatırasına eski harap rıhtımların birinde "The Deep" adlı büyük bir akvaryum ve önünde bir eski balıkçılık gemisi bulunan bir "Denizcilik Müzesi" bulunmaktadır.

Ama hala Hull limanı önemli bir nakliye merkezi durumundadır. Bu limana ithalat ve ihracat için gelen malları taşımak için "Network Rail" demiryolu şirketi trenle marşandız taşımak için 2008'de tamamlanan büyük yatırım projesi vardır ve günde 10 marsandız treninde 22 trene çıkarma projesi devam etmektedir. Bunun ileride Hull şehrinin deniz taşımacılık alanında büyük gelişmeler sağlayacağı beklenmektedir.[5] Şehrin limanı Avrupa'ya ticari vasıtalar ve özel otolar için RORO feribotu hizmetleri vermektedir. Geçmiş yıllarda bu feribotlar da her yıl 1 milyondan fazla kişi Avrupa ile Birleşik Krallık arasında seyahat etmiştir.[6] Günümüzde Hull Limanı "Associated British Ports" firması tarafından işletilmekte ve doğrudan doğruya yaklaşık 5.000 işçi ve yan sanayilerde ise 18.000 işçi istihdam etmektedirler.

Hull limanının çökmesini ve tesislerin harap dolayısıyla Hull şehri büyük yenileştirme uğraşları vermekte ve yatırımlar yapmaktadır. Eski doklara üzerinde yeni alışveriş merkezleri kurulmuştur; birçok yeni ofis binaları yapılmıştır. Bu bölgeye turist çekmek ve müşteri için özel tesisler ortaya çıkarılmıştır: örneğin "The Deep" akuvaryumu, Denizcilik Müzesi, 270 yat ve yelkenli barındıracak bir marina, Hull Nehri'nin doğu kıyında 600 lüks apartman dairesi ve otel, restoran, bar vb diğer yaşama tesisleri.

Şehir ayrıca sanayi olarak kimya maddeleri ve sağlık bakımı sektörlerinde bulunan İngiliz şirketlerinin tesislerini şehre çekmeyi başarmıştır: BP, Smith and Nephew, Seven Seaş ve Reckitt Benckiser. Hull Üniversitesi'nin sağlık alanında araştırma merkezleri açması (örneğin yaralar üzerine özelleşen Wooundcare ile birlikte) buna katkılar yapmıştır.[7]

Fakat 2009 ve özellikle 2010 yıllarında büyük ekonomik buhran ve aksi hükûmet politikaları Hull'in bu yenileme sürecine büyük bir darbe vurduğu bildirilmektedir.[8]

Eğitim

Hull şehrinde devlet okulu olarak yerel idare tarafından destekli 71 adet ilk-öğretim okulu ve 14 tane ikinci derecede eğitim okulu bulunmaktadır. Sadece üniversite girişi gerekli "İleri Seviyede (A-level)" imtihanlara hazırlamak için iki "Sixth-Form" koleji (Wyke Koleji ve Wilberforce Koleji) ve aynı amaçlı ve diploma dışı ileri seviyede ve mesleki eğitim veren bir ileri eğitim koleji (Hull Koleji) bulunmaktadır.

Şehirde 1927'de üniversite koleji olarak kurulan ve 1954'te kraliyet beratı ile üniversite olan Hull Üniveristesi bulunmaktadır ve bu üniversite kurulma dönemine atıfla "Kırmızı Tuğla (Redbrick)" üniversiteleri arasında bulunduğu kabul edilmektedir. Üniversitenin 2.300 öğretim üyesi ve 3.565 i diploma üstü çalışma yapan 22.275 öğrencisi bulunmaktadır. En büyük kampüsü kuzey Hull'da Cottingham Road'dadır. 2000'de daha kuzeyde bir sahil şehri olan Scarborough'da da bir kampüs açmıştır. Ayrıca eskiden Hull'da yerleşik önce Politeknik olan, sonra Humberside Üniversitesi olan ve günümüzde Hull'dan ayrılarak Lincoln şehrine nakledilip Lincoln Üniversitesi adı alan kurumun Hull'da kampüsü binalarını da Hull Üniversitesi satın almış ve günümüzde (York Üniversitesi ile birlikte idare edilen) Hull-York Tip Okulu ve iş idaresi fakültesi bu yeni yerleşkede bulunmaktadır.

Spor
Futbol takımı "Hull City AFC" ve Rugbi Lig takımı "Hull" için KC Stadyumu

Hull'da profesyonel futbol kulübü olan 1904'te kurulmuş olan "Hull City AFC The Tigers - (Kaplanlar)" 2008'de İngiltere Prömiyer Ligi'ne çıkmış ama 2009-2010 sezonunda Prömiyer Lig'den düşerek 2010-2011 sezonunda İngiliz Futbol Liginin ikinci seviyesinde olan "Championship Ligi"'nde oynayacaktır. Bu takım maçlarını 2002'den itibaren yeni "KC Stadyum"unda yapmaktadır.

Hull'da kuralları biraz değişik olan iki çeşit rugbi (Rugbi Lig ve Rugbi Union) oyunundan Rugbi Lig'de daha önem olmuştur. Rugbi Lig'in en yüksek ligi olan "Süper Lig" içinde iki önemli Hull takımı bulunmaktadır: "Hull" (bu rugbi lig takımı da KC Stadyumunu kullanır) ve Hull Kingston Rovers. Hull'da rugbi union oyununda profesyonel İngiltere Prömiyer Ligi için oynayan takım bulunmaktadır; ama Hull RUFC ve Hull İonians takımları rugbi union dördüncü seviyesindeki ligde oynamaktadır.

Hull'da 200 kişilik kapasiteli "Hull Arena" buz pateni stadyumu bulunmaktadır. Bu salonda şehrin profesyonel buz hokey takımı "Hull Stingrays" oynamaktadır. Ama profesyonel buz hokeyi İngiltere'de pek seyirci çekmemektedir. Bu salon ayrıca pop-müzik ve rock-müzik konserleri için de kullanılmaktadır.

Şehrin batısında "Costello Park" adlı özel atletizm stadyumu bulunmaktadır ve bu stadyumda Hull'daki iki atletik kulübü yerleşiktir: "Hull Athletics Club" ve "Hull Achilies Athletics Club"

Şehir yakınında hemen "Humber Köprüsü" altında Hessle köyünde bulunan profesyonel motosiklet yarışlarının yapıldığı bir yarış ringi vardır. Bu rink "Hull Cycle Speedway Club" bisiklet takımı tarafından da kullanılmaktadır.

Kardeş şehirler

Kingston upon Hull'ın şu resmî kardeş şehir anlaşmaları vardır:[9]

Resimler
Kingston upon Hull
Kingston upon Hull şehrinin Humber Nehrinin kuzey yakasından panaroması
  • Guildhall Kingston upon Hull Şehri Yörel İdaresi Konağı
  • Hull şehir merkezi
  • Katedrali bulunmayan Kingston upon Hull'da en büyük kilise olan Holy Trinity Kilisesi
  • Princes Quay alışveriş merkezi eski Princes rıhtımı üzerine beton ayaklar üzerine bina edilmiştir.
  • "Hull New Tiyatrosu"
  • Geceleyin Hull luna parkı
  • Hull Denizcilik Müzesi
  • Hull'da BBC binası
  • Hull ile Rotterdam arasında işleyen gece feribot seferleri için "Pride of Rotterdam" feribotu
  • Hull Üniveristesi Venn Binası
  • Humber halici üzerine Humber Köprüsü

Kaynakça
  1. "Wetland Heritage of the Hull Valley" |url= değerini kontrol edin (yardım). Wetland Archaeology and Environments Research Centre, Dept. of Geography, University of Hull. 16 Şubat 2006. Erişim tarihi: 16 Şubat 2008. (İngilizce)
  2. http://www.british-history.ac.uk/source.aspx?pübid=549
  3. Craggs, John (1817), Craggs's guide to Hull. A description, historical and topographical, of the town, county, and vicinity of the town of Kingston-upon-Hull, Thomas Wilson and Sons, Hull (İngilizce)
  4. Hull Bombardıman haritası 13 Şubat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
  5. Hull Dök Demiryolu gelişmeleri (İngilizce)
  6. P&O Hull seferleri 20 Kasım 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
  7. template01.asp?pageid=157 Sağlık bakım teknolojileri
  8. Haziran 2010'da bölge gelişme kurumu olan "Yorkshire Forward" kurumu lağvedilmiştir. Yorkshire Forward kurumu'nun bütçe ile kapatılması (İngilizce)
  9. Hull Humberside için kılavuz ve genel bilgiler

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.