Marmara Gölü

Marmara Gölü, Manisa'nın ilçesi Gölmarmara'nın güneyindeki bir alüvyal set gölüdür. Ege Bölgesi'nde yer alır. Gölün bulunduğu saha çukur olup batı ve kuzeyi tepelerle çevrilidir. Doğu kısmı Gediz Ovası'na, kuzeybatı kısmı Akhisar Ovası'na açık olup buralardan alüvyon setleriyle ayrılır. Bu durum, Marmara Gölü'ne set gölü karakterini verir. Gediz çöküntü havzası içinde bulunan gölün seviyesi, Gediz Ovası'nın seviyesinden daha alçaktır. Derinliği az olan gölün yüzölçümü 44,5 km²dir. Gediz Nehri ile Demrek Deresi'nden ve kuzeydeki Kum Çayı'ndan göle kanallar açılmıştır. Bu kanallar bilhassa ilkbahar sonlarında kabarık olan akarsuların sularını göle taşırlar. Göl kapalı bir çukurda olup suları tuzludur.[2] 12 Haziran 2017'de "Ulusal Öneme Haiz Sulak Alan" ilan edildi.[3]

Marmara Gölü
Marmara Gölü
Konum Gölmarmara, Manisa
Koordinatlar 38°36′51.76″K 27°59′0.5″D
Göl türü Alüvyal set gölü
Kaynakları Gördes Çayı
Çıkışları Sulama kanalı[1]
Havza ülkeleri  Türkiye
Yüzölçümü 44,5 km²
Ortalama derinlik 2-3 m
En derin noktası 7 m
Yüzey rakımı 75 m

Göl 1940'larda rezervuara dönüştürülmeden önce kapalı havza konumundaydı, dışa akışı yoktu. Çünkü göl alanı çevresinden, özellikle Gediz Nehri'nden daha alçaktadır. Göl, yağış suları, Akpınar kaynakları, Şeyh Abbas Deresi ile beslenmekteydi.

Rezervuara dönüştürülmesi

Marmara Gölü, mevcut tabii bir depresyonun 1938-1945 yılları arasında doğu ve güneydoğusunun 5750 m uzunluğunda ve 5,54 m yüksekliğindeki yapı ile seddelenmesi suretiyle Gediz Havzası Sulamaları’na su vermek için rezervuar haline getirilmiştir.[4][5][6][7][8]

Marmara Gölü Rezervuarı’nda su biriktirmek amacıyla;

  • a)Yapımı 1939-1945 yılları arasında gerçekleşen ve Demirköprü Barajı’nın mansabında yer alan Adala Regülatörü ile Gediz Nehri’nden alınan suyu Marmara Gölü rezervuarı’na aktarmak amacıyla yapımı 1948-1964 yılları arasında gerçekleşen 20.245 m uzunluğunda maksimum debisi 30 m³/sn kapasiteli Adala Besleme Kanalı,
  • b)Yapımı 1944-1952 yılları arasında gerçekleşen Kumçayı üzerindeki Çömlekçi Regülatörü ile Kumçayı’ndan (Gördes Çayı) Marmara Gölü Rezervuarı’na su aktarmak amacıyla 12000 m uzunluğunda 800 m³/sn yatak kapasiteli Kumçayı Derivasyonu Kanalı,
  • c)Ahmetli Regülatörü menbaındaki Ahmetli Pompa İstasyonu ile Marmara Gölü Rezervuarı arasında Ahmetli Pompa İstasyonu’ndan basılan suyu Marmara Gölü Rezervuarı’na ve Karayahşi Sulamasına iletmek amacıyla 15520 m uzunluğunda ve 15 m³/sn kanal kapasiteli Marmara Gölü Besleme kanalı inşa edilmiştir.

Bununla birlikte rezervuara aktarılarak biriktirilmiş olan suların kontrolü ve kullanımı amacıyla;

  • a)Marmara Gölü Rezervuarı’nın güneydoğu ucunda göl seddesine bitişik olarak, rezervuarda depolanan suların Gediz Nehri'ne verilmesi ve gölden suyun kontrolü biçimde alınması için Marmara Regülatörü,
  • b)Marmara Gölü Rezervuarı’nın güneydoğu ucunda Marmara Regülatörü’ne bitişik olarak, gölden suyun kontrolsüz boşalarak seddenin üzerinden taşmasını önlemek amacıyla 200 m³/sn kapasiteli Marmara Rezervuarı Dolusavağı,
  • c)Marmara Regülatörü ile Gediz Nehri arasında Marmara Regülatörü veya Marmara Gölü Rezervuarı Dolusavağı ile gölden boşaltılan suların Gediz nehrine iletimini sağlamak amacıyla 9000 m uzunluğunda 65 m³/sn kapasiteli Marmara Gölü Boşaltım Kanalı inşa edilmiştir.

Görüldüğü üzere Marmara Gölü, üç derivasyon yapısı ile beslenen, gövde inşası ve su alma yapısı ile sulamada kullanılan suyu depolayan, göl yüzey alanı doğal durumuna göre yaklaşık iki kat büyüklüğe erişerek 71 km² ye, maksimum derinliği 7.20 m’ye ve hacmi 320 hm³ kapasiteye ulaşmış olan, hacmi itibarıyla aynı bölgedeki Seferhisar Barajı (29.1 hm³), Avşar Barajı (69.0 hm³), Sevişler barajı (127.0 hm³),Güzelhisar Barajı (158.0 hm³)vs. Barajlardan daha büyük olma özelliği taşıyan ve Gediz sulamalarının ana su kaynağı olarak teknik ve idari bakımdan bir rezervuar (gölet) olarak kabul edilmektedir.

Canlı türleri

Gölde Gediz ve Batı Anadolu'ya ait endemik türler; Capoeta bergamae, Chondrostoma holmwoodii, Cobitis fahirae, Knipowitschia mermere, göle ait endemik tür Ladigesocypris mermere yaşamaktadır. Göl 1992 yılında kuruyarak balık popülasyunu kaybetmiştir[2].

Göl barındırdığı 144 tür su kuşu ile uluslararası önemli su alanı listesinde yer alır. Küçük karabatak, tepeli pelikan, küçük balaban, angıt, büyük akbalıkçıl, fiyu, pasbaş pakta, elmabaş pakta, bıyıklı sumru ve mahmuzlu kızkuşu alanda üreyen önemli türlerdir. Özellikle; kılıçgaga, dikkuyruk küçük karabatak, tepeli pelikan, angıt, fiyu, büyük akbalıkçıl, pasbaş pakta, elmabaş pakta kış mevsimini gölde geçirir. Bahri, küçük ak balıkçıl, gri balıkçıl, kara boyunlu batağan, gece balıkçılı, kaşıkçı, erguvani balıkçıl, boz kaz, kuğu, yeşilbaş, boz ördek, elmabaş patka, çıkrıkçın, uzunbacak ve sakarmeke yörede üreyen diğer türlerdir.[8]

Kaynakça
  1. Vardar, Serdar (2018). "Marmara Gölü'nün Paleocoğrafyası ve Tunç Çağı'ndan Günümüze Jeoarkeolojik Değerlendirmeler, Manisa" (PDF). Coğrafi Bilimler Dergisi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2019.
  2. İlhan, Ali; Sarı, Hasan M. "Marmara Gölü balık faunası ve balıkçılık faaliyetleri" (PDF). 12 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2015.
  3. "Sulak Alanlar" (PDF). T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı. 2 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2020.
  4. "İşletmedeki Barajlar ve Hidroelektrik Santraller". DSİ. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2016.
  5. "İşletmedeki Baraj ve Göletler". DSİ. 23 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2020.
  6. Körbalta, Hasibe (2019). "Marmara Gölü Neden Kuruyor?". dergipark.org.tr. Erişim tarihi: 6 Mart 2020.
  7. "Marmara Gölü". Gölmarmara Belediyesi. 13 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2020.
  8. "Marmara Gölü – MANİSA". turkiyesulakalanlari.com. 1 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2015.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.