Ressam Halil Paşa

Halil Paşa (d. 1857, İstanbul - ö. 1939 İstanbul), Türk ressam.

Ressam Halil Paşa
Doğum	1857 İstanbul, Osmanlı Devleti
Ölüm	1939 (81-82 yaşlarında) İstanbul, Türkiye
Alanı	Resim
Sanat eğitimi	Ressam

Ressam Kız ve Atölyesi

Madam X portresi

Türk resminin Asker Ressamlar kuşağından tanınmış bir ressamdır. Portreleri, İstanbul ve Kahire peyzajları ile tanınır.

Yaşamı

1857 yılında İstanbul’un Beylerbeyi semtinde dünyaya geldi. Rodos kökenli bir ailenin çocuğudur. Babası Selim Paşa, Mekteb-i Harbiye’nin kurucuları arasında yer alan tanınmış bir askerdi.

Mühendishane-i Berrî-i Hümâyûn (bugünkü İstanbul Teknik Üniversitesi)’u bitirdi. Mezun olur olmaz sarayda görevlendirildi, askeri liselerde de resim öğretmenliği yaptı. Israrlı ricaları sonucu, babası onu resim öğrenimi için Paris’e gönderdi. Sekiz yıl kaldığı Paris’te ünlü oryantalist ressam Jean-Léon Gérôme'nin atölyesinde çalıştı. 1889 yılı Paris Uluslararası Sergisi’nde sergilenen bir resmi ile madalya aldı.

Yurda döndükten sonra askeri okullarda resim öğretmeni olarak çalıştı. 1906’da Harbiye Mektebi'ne resim öğretmeni olarak atandığında "Paşa" unvanını aldı. Ancak, iki yıl sonra Meşrutiyet'in ilanıyla çıkarılan bir yasaya dayanılarak rütbesi albaylığa indirilince ordudan ayrıldı ve bütünüyle resme yöneldi[1] Sanata meraklı öğrencilere resim dersi veren Halil Paşa’nın öğrencileri arasında ilk kadın resim öğretmeni olarak tarih geçen Müfide Kadri de vardı.

Ülkenin ilk güzel sanatlar okulu olan Sanayi-i Nefise Mekteb-i Alisi'nde öğretmenlik yapan Halil Paşa, 1917-1918 yıllarında okulun müdürlüğünü üstlendi. Sanat eğitimi için gittikleri Fransa'dan I. Dünya Savaşı’nın patlaması üzerine geri dönen ve 1914 Kuşağı olarak adlandırılan genç ressamları bu okula alarak, okulda yeni bir anlayışla resim yapılmasını sağladı.

Hayatının son yıllarında Mısır'da hidiv ailesinin bir ferdi olan Abbas Halim Paşanın konuğu oldu. Son yıllarını resim yaparak geçiren Halil Paşa, “Mısır saraylarına resmi sokan sanatkâr” olarak tanındı[2].

1939 yılında İstanbul Beylerbeyi’nde dünyaya geldiği yalıda hayatını kaybetti[3].

Çocukları

Halil Paşa’nın 3 erkek çocuğu vardır. Büyük oğlu Selim, Mısır Kralı Fuat’ın eski eşi Prenses Şivekar ile evlenmiş, Fransa’da ticaret ile uğraşmıştır; ortanca oğlu Halim Bey genç yaşta hayatını kaybetmiş; küçük oğlu Ali Halil Bey (Sözel) ise Paris’te resim öğrenimi gördükten sonra resim öğretmenliği yapmıştır [2].

Sanatı

Halil Paşa’nın eserleri iki devreye ayrılarak incelenir. Paris’teki eğitimi sırasında etkilendiği klasik ve realist tarzın etkisindeki eserleri ve yurda döndüğünde yaptığı empresyonizm etkisindeki eserleri[4]. Sanatçı, ilk devre resimlerinden olan "Eldivenli Kadın (Madam X)" adlı tablosu ile Paris’te bir bronz madalya kazandı.

Yurda döndüğünde boğaz kıyılarını resimledi. Yalıların ve kayıkların durgun sulara vuran gölgelerini empresyonist bir anlayışla resmetti[5]. Halil Paşa, Türk resminde ışık sorunu üzerinde çalışan ilk sanatçıydı[1].

Bazı Tabloları

Sahilde Paşa ve Ailesi (1892) Peyzaj (1897) Peyzaj (1899) Madam X (1899) Göksu Deresine Bakış (1902) Göksu Deresi (1903)

Boğaz’dan Rumeli Hisarı’na Bakış (1903) Göksu Deresine Bakış (1902) Kervansaray Avlusunda Halıcılar (1908) Kotra, Vapur, Deniz (1916) Bahçede Kadınlar (1917) Salacak (1928)

Kaynakça

1. "Halil Paşa, Boğaziçi Üniversitesi Atatürk Enstitüsü web sitesi Kim Kimdir". 7 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2010.
2. "Taha Toros, Halil Paşa, Antik Dekor Dergisi ,Sayı 45". 14 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2010.
3. "Halil Paşa'nın En Pahalı 20 Resmi, Lebriz.com". 27 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2010.
4. "Deniz Ressamları, turkresmi.com". 12 Aralık 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2010.
5. Serkan Azeri, Türk Resim Sanatında Asker Ressamlar, AkhisarSanat