Ferruh Başağa
Ferruh Başağa ( d. 1914, Karagümrük, İstanbul[1] - ö. 24 Aralık 2010[2] İstanbul) Türk ressam.
| Ferruh Başağa | |
|---|---|
| Doğum |
1914.svg.png.webp){kind=small} İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm |
24 Aralık 2010 Karagümrük, Türkiye |
| Evlilik(ler)i | Nermin Başağa |
| Alanı | Resim, Mozaik |
| Sanat eğitimi | İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi |
| Ödüller | |
|
1949- 10. Devlet Resim ve Heykel Sergisi Birincilik Ödülü 1985-Sedat Simavi Vakfı Plastik Sanatlar Ödülü 2005-Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Ödülü | |
Cumhuriyet Dönemi Türk resmini kuran ressam kuşağının önemli sanatçılarındandır. 1940'larda soyut resme yönelmiş ve Türk resminde soyutun öncülerinden biri olmuştur.[3] 1970 yılından itibaren İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi'nde vitray ve mozaik atölyelerini kurarak on yıl bu kurumda öğretim görevlisi olarak çalışmıştır.[4] 75 kişisel sergi açan ve Yeni Delhi'den Münih'e, Paris'ten New York'a dünya müze ve koleksiyonlarına giren eserleri bulunan sanatçının en önemli etkinlik alanlarından biri de mimariyle bütünleşen büyük boyutlu panolardır.[3]
Yaşamı
1914 yılında İstanbul'un Karagümrük semtinde doğdu. 1872'de Bosna-Hersek'ten İstanbul'a göç etmiş bir aileye mensuptur.[5] Babası hukuk öğrenimi görmüş Aziz Bey, annesi I. Meclis-i Mebusan'da Bosna mebusu olan Fehim Bey’in kızı Emine Hanım'dır.[3]
Savaşa katılan babası Aziz Bey Trablusşam'da İngilizler'e esir düşmüş ve yıllarca kendisinden haber alınamamış olduğu için annesi tarafından büyütüldü.[3] Eğitimine Ayastefanos İlkokulu'nda başladı, daha sonra Kumkapı'da Fransız Frerler Kolejine devam etti.[4] Ailesinin 1922'de Saraybosna'ya taşıması üzerine eğitimine Sarajevo Teknik Okulu'nun Elektromekanik bölümünde devam etti. Bu okuldan 1934 yılında mezun oldu. Babasının hâlâ hayatta olduğunu ve İstanbul'a döndüğünü haber alınca 1935'te İstanbul'a döndü.
Babasına kavuştuktan sonra İstanbul'da yaşamaya karar veren Başağa, Nuri Demirağ'ın Beşiktaş'taki uçak fabrikasında çalışmaya başladı. Bir yıl kadar sonra bu işten ayrılarak İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi'nde Resim bölümüne kaydoldu.[3] Zeki Kocamemi, Nazmi Ziya Güran ve Leopold Levy'nin öğrencisi olarak öğrenim gördüğü bu okuldan 1940 yılında birincilikle mezun olup Avrupa bursuna hak kazandı. II. Dünya Savaşı nedeniyle resim öğrenimine Avrupa'da devam edemedi;[4] 34 ay kesintisiz askerlik yaptı.[3]
Askerlikten dönünce Akademi'nin Yüksek Resim Bölümü'ne kaydoldu. Bu okulda eğitimine Nuri İyem, Turgut Atalay, Selim Turan, Agop Arad, Avni Arbaş, Mümtaz Yener, Fethi Karakaş ve Haşmet Akal ile birlikte devam etti. 1947'de mezun oldu.
Akademideki arkadaşlarının kurduğu Yeniler Grubu'nun ilk sergisine askerde olması nedeniyle katılamamış olsa da sonraki sergilerine katıldı ve bu grubun kurucuları arasında ye aldı.[4] Müstakil Ressamlar Derneği üyeliği de yapan sanatçı, ilk sergisini İstanbul Beyoğlu Kitap Sarayı'nda açtı. Sanatçının eserleri, bir yıl sonra UNESCO tarafından Musée d'Art moderne de la Ville de Paris'te açılan sergide yer aldı. İngiltere, Fransa ve Hindistan'da sanat fuarları ile karma sergilere katılan sanatçı, soyut kavramı ile 1947 yılında tanıştı; 1948 yılından itibaren tümüyle soyut anlatımlara yöneldi. 1949 yılında, figürlerin soyutlanarak birer leke şeklinde belirdiği "Aşk" adlı yapıtı 10. Devlet Resim ve Heykel Sergisi'nde birincilik ödülü aldı;[5] böylece ilk defa soyut resim Türk sanat tarihinde kabul görmüştür.
1950 yılında Asmalımescit Sokağı'ndaki Önay Apartmanı'nın çamaşıarhane olarak kullanılan çatı katını Nuri İyem ve Fethi Karakaş ile birlikte kiralayarak Tavanarası Ressamları adlı grubun oluşmasına öncülük etti.[6] Bu, cumhuriyet döneminde akademi dışında sanat eğitimi veren ilk özel atölye idi.[3]
Başbakanlık Basın Yayın Genel Müdürlüğü'nde memurluk, Taksim’de Yeni Kolej’de resim ve sanat tarihi öğretmenliği (1952-1954) yaptı. 1970 yılına dek serbest olarak çalıştı.1971-1981 yılları arası İstanbul Güzel Sanatlar Akademisinde Vitray ve Mozaik atölyelerinde hocalık yaptı. Türkiye'de resmin gelişmesi için duvar resimlerinin önemli olduğunu düşünen BAşağa'nın önemli etkinlik alanlarından birisi mimariyle bütünleşen büyük boyutlu panolardır.[3]
1960'larla birlikte lekesel kurgulu resimler yapmaya başlayan sanatçı, 1970'li yıllarda güvercin motifine yönelerek özgürlük ve barış isteğini ifade etmiştir. Başağa 1980 yılında geometri ile ilgilenmeye başladı ve Geometri bir problemdir. Ben problem dışına çıkarak geometrinin estetiğini aradım. diyerek "Geometrinin Sonsuz Estetik Olasılıkları"nı keşfetmeyi İstanbul'daki atölyesinde sürdürdü. 1990'larda ise biçimsel formlardan tamamen arındı.
24 Aralık 2010'da İstanbul'da öldü. 27 Aralık 2010 pazartesi günü Teşvikiye camii'de kılınan cenaze namazının ardından Aşiyan Mezarlığı'nda toprağa verildi.
Ödüller
- 1939 Halk Evi Yarışması Birincilik Ödülü ve İkincilik Ödülü
- 1949 Devlet Resim ve Heykel Sergisi Ahmet Çanakçılı Birincilik Ödülü
- 1956 Heybeliada Deniz Harp Okulu Mozaik Yarışması Birincilik Ödülü
- 1965 Ankara İş Bankası Genel Müdürlük Vitray Yarışması Birincilik Ödülü
- 1969 Orta Doğu Teknik Üniversitesi Atatürk Anıtı Mansiyonu
- 1970 Türk Ressamlar Derneği Kuruluş Kutlaması Ödülü
- 1973 Yarımca Şenliği Resim Yarışması Birincilik Ödülü
- 1977 Mostar Üniversitesi Ödülü
- 1985 Sedat Simavi Vakfı Plastik Sanatlar Ödülü
- 1991 Mimar Sinan Üniversitesi Onur Ödülü
- 1991 Plastik Sanatlar Derneği Onur Ödülü
- 1998 8. Sanat Fuarı Artist 98 Onur Ödülü
- 1999 Ressamlar Derneği Kurucu Üyesi Onur Ödülü
- 1999 Turkcell Resim Yarışması Onur Ödülü
- 1999 Türkiye GESAM Saygı ve Onur Ödülü
- 2005 Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Ödülü
Kişisel Sergileri
- 1945 Beyoğlu Kitap sarayı, İstanbul (İlk kişsel sergisi)
- 1947 İsmail Oygar Galerisi, İstanbul
- 1950 Helikon Derneği, Ankara
- 1952 Maya Sanat Galerisi, Ankara
- 1953 Helikon Sanat Galerisi, Ankara
- 1960 Şehir galerisi, İstanbul
- 1963 Türk Alman Derneği, istanbul
- 1971 Taksim Sanat Galerisi, İstanbul
- 1975 Sarajevo Üniversitesi, Yugoslavya
- 1977 Mostar, Üniversitesi
- 1982 Tiglat Sanat Galerisi, İstanbul
- 1986 Ramko Sanat Galerisi, İstanbul
- 1989 Doku Sanat Galerisi, Ankara
- 1991 Viyana, Bregenz, Feldkish, Salzburg-Avusturya
- 1992 Ramko Sanat Galerisi, İstanbul
- 1997 Doku Sanat Galerisi, Ankara
- 2000 Yapı Kredi Kazım Taşkent Galerisi, İstanbul
- 2001 Galeri Binyıl, İstanbul
- 2003 İş Sanat Galerisi İstanbul
- 2005 Kare Sanat Galerisi İstanbul
- 2004 Galeri Nev Ankara
- 2008 Kare Sanat Galerisi İstanbul
Kaynakça
- "Ferruh Başağa". Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Sanal Müze. 17 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2015.
- "Soyut resmin büyük ustası vefat etti". Hürriyet. 24 Aralık 2010. 24 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2015.
- Armutçu, Emel (8 Mart 2003). "Otoportresinin altına armut, armudun altına Ferruh Başağa yazmıştı". Erişim tarihi: 16 Şubat 2017.
- Üstünipek, Şeyda. "Ferruh Başağa (1914-2010) Yaşamı ve Sanatı Üzerine". http://lebriz.com. Lebriz.com, 29 Aralık 2010. Erişim tarihi: 16 Şubat 2017.
|website=dış bağlantı (yardım) - "Çağının resmini yapan usta". https://www.evrensel.net. Evrensel.net 15 Mart 2003. 18 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2017.
|website=dış bağlantı (yardım) - "Tavanarası Ressamları". http://www.poetikhars.com. Poetikhars.com sitesi. 25 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2017.
|website=dış bağlantı (yardım)
