Doğu Prusya Taarruzu

Doğu Prusya Taarruzu[2], II. Dünya Savaşı Doğu Cephesi'nde, Kızıl Ordu'nun Alman kuvvetlerine karşı yürüttüğü bir stratejik taarruzdur. Sovyet genel taarruzu 13 Ocak 1945 tarihinde başlamış, bazı Alman birlikleri 9 Mayıs 1945'e kadar çatışmaya devam ettiyse de 25 Nisan 1945 tarihinde hedeflerine ulaşmıştı. Kızıl Ordu'nun parlak bir zaferiyle sonuçlanan Köninsberg Kuşatması, genel taarruzun önemli bir bölümüdür. Alman tarihçiler, Doğu Prusya Taarruzunu 2. Doğu Prusya Taarruzu olarak adlandırırlar. Gumbinnen Harekâtı olarak da bilinen 1.Doğu Prusya Taarruzu, esasen 1. Baltık Cephesi'nin Memel Taarruzu'nun [3] bir bölümü olarak General Çernyahovski komutasındaki 3. Beyaz Rusya Cephesi kuvvetlerince 16 - 27 Ekim 1944 tarihleri arasında gerçekleştirilmiş bir harekâttır. Bu harekâtta Sovyet birlikleri Doğu Prusya ve Polonya'da 30 – 60 km derinlikte bir girme sağladılar ama ağır da kayıplara uğradılar. Bu durumda taarruz, daha geniş ihtiyatlar cephe hattında toplanıncaya kadar ertelendi.

Doğu Prusya Taarruzu
II. Dünya Savaşı Doğu Cephesi
Tarih 13 Ocak 1945 – 9 Mayıs 1945 Bölge Doğu Prusya Sonuç Sovyet zaferi
Taraflar
Almanya	Sovyetler Birliği
Komutanlar ve liderler
Georg-Hans Reinhardt Friedrich Hossbach Friedrich-Wilhelm Müller Erhard Raus Walter Weiss Dietrich von Saucken	Konstantin Rokossovski İvan Çernyahovski  † Aleksandr Vasilevski İvan Bagramyan
Güçler
580.000 200.000 Volkssturm mensubu	1.669.100 [1]
Kayıplar
Bilinmiyor	126.464 ölü veya kayıp 458.314 yaralı

Doğu Prusya taarruzu

Taarruzun ana darbesi, General Çernyahovski komutasındaki 3. Beyaz Rusya Cephesi kuvvetlerince yerine getirilmiştir. Bu kuvvetler, batıya Königsberg yönünde ilerleyerek General George Hans Reinhardt komutasındaki Merkez Ordular Grubu'nun kuzey birlikleri olan 4. Ordu ve 3. Panzer Ordusu mevzilerine taarruzla görevlendirilmişlerdi.[4]

General Çernyahovski'nin kuzey kanadında, General Bagramyan'ın 1. Baltık Cephesi, Neman Nehri üzerindeki küçük bir köprübaşı alarak 3. Panzer Ordusu'nun mevzilerine saldıracaktı. General Çernyahovski'nin sol kanadı, Mareşal Rokossovski'nin 2. Beyaz Rusya Cephesi tarafından desteklenecekti. 2. Beyaz Rusya Cephesi kuvvetlerine verilen ilk emirlere göre bu birlikler Alman 2. Ordu'su mevzileri üzerinden Vistül nehrinin kuzeybatısına ilerleyecek ve böylelikle Doğu Prusya'yı tümüyle kontrol altına alacaktı.[5]

Sovyet taarruzu 13 Ocak 1945 tarihinde ağır bir hazırlık ateşiyle başladı. Savunma, Königsberg'in doğusundaki güçlü istihkamlardan yararlandı. Bu yüzden Sovyet kayıpları ağırdı ama yine de düzenli olarak ilerleme sağladılar. İzleyen birkaç gün içinde General Erhard Raus'un 3. Panzer Ordusu, bir bölümüyle imha oldu, dağılan kısımları ise Königsberg'e çekildi. Aynı zamanda General Friedrich Hossbach'ın 4. Ordu'su da kuşatılmak üzereydi.

Mareşal Rokossovski, 14 Ocak'ta Narew Nehri geçişlerine taarruz etti. Ayın 20'inde aldığı emirde, Elblang yönünde kuzeye doğru ilerlemek üzere çark etmesi emredilmiştir.[6]

Taarruz eksenindeki bu ani yön değişikliği, General Reinhardt'ı ve General Hossbach'ı hazırlıksız yakaladı. Mareşal Rokossovski'nin sağ kanat kuvvetlerinden 3. Muhafız Süvari Kolordusu, büyük bir kasaba olan Allenstein'i 22 Ocak 1945 günü ele geçirerek General Hossbach kuvvetlerinin geri çekilme ve ikmal hattını tehdit eder bir konuma ulaştı.[7] Mareşal Rokossovski'nin öncü tank unsurları Vistül Lagün'ünün kıyılarına ulaştı ve Doğu Prusya'nın merkez kesiminde tuzağa düşmüş olan 2. Ordu'nun birkaç tümeni ile birlikte tüm 4. Ordu'nun, Doğu Cephesi'ndeki diğer Alman orduları arasındaki kara bağlantısını kesmiş oldu. Aynı gün, General Hossbach birliklerini Lotzen mevzilerinden geri çekmeye başladı. Doğu Prusya'nın merkezinde yer alan savunma mevzilerine batı yönünde bir cebri yürüyüş başlatıldı.[8]

Bu arada General Çernyahovski, Alman savunmasını doğudan sarmayı başarmış ve 3. Panzer Ordusu'ndan geriye kalanları Königsberg ve Samland'dan atmıştı. General Bagramyan kuvvetleri 28 Ocak 1945 tarihinde Memel'i aldılar. Kenti savunmakta olan üç Alman tümeninin kılıç artıkları, savunmayı takviye etmek için Samland'a çekildi.

Königsberg ve Heiligenbeil kuşatmaları

Königsberg bölgesindeki 6 - 9 Nisan 1945 tarihlerindeki Sovyet taarruzları

Alman Merkez Ordular Grubu'nun zayıflayan kuvvetlerinin bağlayan Sovyet kuvvetleri, Pomeranya'daki Alman kuvvetlerini baskı altında tutmak için kuvvet ayırabilirdi ve böylelikle Berlin yönündeki ileri hareketlerinin kuzey kanadındaki olası tehdidi ortadan kaldırmış olacaklardı. General Reinhardt ve General Hossbach, Doğu Prusya'dan çekilme ve birliklerini kurtarma girişimlerinde bulundukları için görevlerinden alındılar. Ordular Grubu, Kuzey Ordular Grubu olarak yeniden teşkilatlanarak komutanlığına General Lothar Rendulic getirildi. General Reinhardt, görevini şu sözlerle devretti, "Söylenecek daha fazla bir şey yok." [9] Kayıttan düşen 3. Panzer Ordusu Komutanı General Raus ve kurmayı, başka bir birliğe atandılar. Bu arada savunmadaki Alman kuvvetleri, General Çernyahovski'nin kuvvetleri tarafından üç ayrı bölgede kuşatıldılar.

• Alman 4. Ordu'sunun yaklaşık on beş tümeni, Vistül Lagünü bölgesinde kuşatıldı. (Heiligenbeil Kuşatması]]) Bu birlikler, 29 Mart 1945 tarihine kadar devam eden şiddetli çatışmalarla imha oldu.[10]
• 4. Ordu'nun komutası altına giren 3. Panzer Ordusu kalıntıları, Königsberg Kuşatması içinde kaldılar. Kent her iki tarafa da ağır kayıplara mal olan çatışmalar sonunda 9 Nisan 1945'te Kızıl Ordu kuvvetlerinin eline geçti. Bu olaylar sonrasında Danzig bölgesinde kalan Alman kuvvetleri, General Dietrich von Saucken üst komutası altında Ostpreußen Ordusu bünyesinde yeniden tertiplenmiştir.
• Alman kuvvetlerinin kuşatılan üçüncü grubu, 28. Kolordu ya da Armeeabteilung Samland (Samland Görev Kuvveti Kolordusu) olarak General Hans Gollnick komutasında Samland yarımadasını işgal etti. Bu yarımadadaki Pillau limanı, bölgedeki kullanılabilir son tahliye limanı olarak korunacaktır. Pillau limanından son birliklerin tahliyesi, Samland yarımadasına yönelik Sovyet harekâtı Zemland Taarruzu sırasında, 25 Nisan'da tamamlandı.

Bu andan sonra bile Alman kuvvetleri Vistül lagününde direnmeye bir süre daha devam ettiler.

Ayrıca bakınız

• Königsberg Kuşatması
• Doğu Prusya Tarruzu
• Doğu Pomeranya Taarruzu
• Heiligenbeil Kuşatması

Dipnotlar

1. Bkz Soldat.ru - 2. ve 3. Beyaz Rusya Cepheleri ile 1. Baltık Cephesi kayıplar toplamı, tüm personel.
2. Rusça: Восточно-Прусская стратегическая наступательная операция
3. Rusça: Мемельская операция)
4. Beevor, Sh.: 29
5. Beevor, pp.27
6. Duffy, Sh: 170
7. Duffy, Sh: 171
8. Duffy, Sh: 172
9. Duffy, Sh : 173
10. Beevor, Sh : 49

Kaynakça

• Red Storm on the Reich: The Soviet March on Germany, 1945 - Christopher Duffy
• Berlin: The Downfall 1945 - Antony Beevor
• The Soviet‐German War 1941–45: Myths and Realities - David M. Glantz
• When Titans Clashed: How the Red Army Stopped Hitler - David M. Glantz