Yaygın yanlış fikirler listesi

Bu liste şu anda yaygın olarak önemli konular hakkında bilinen yanlış kanıları içerir. Listedeki her yanlış kanı ve ilgili gerçekler literatürde tartışılmıştır.

Tarih

Antik dönemden erken modern döneme

• Kusma Antik Roma yemek adetlerinden biri değildi. Vomitorium adı verilen yapı, yemek sırasında kusmak için hazırlanmış özel bir oda değil, kalabalıkların stadyuma giriş çıkış yaptıkları yerdir.
• İskenderiye Kütüphanesi 641 yılında şehrin ele geçirilişi esnasında Müslüman Ordusu tarafından yok edilmedi. Yaygın yanlış inanışa göre Halife Ömer "Eğer bu kitaplar Kur'an ile aynı şeyi söylüyor iseler, onlara ihtiyacımız yok; eğer Kur'an ile zıt söyleme sahip iseler onları yok edin." diyerek kütüphanedeki kitapların yakılmasını emretmiştir. Bu hikâye olayın yaşandığı tarihten yüzlerce yıl sonra bile yazılı tarihte yer almamıştır ve çağdaş dönem tarihçileri bu hikâyeyi eserlerinde yazmamıştır. Modern konsensüs kütüphanenin büyük olasılıkla bu olaydan yüzyıllar önce imha edildiğini göstermektedir.
• Ortalama yaşam süresininin Ortaçağ ve öncesinde düşük olduğu doğru fakat o dönem insanların genellikle 30 yaş civarında öldüğü gerçeği yansıtmaz.Yaş ortalamasının düşük olmasının nedeni yüksek orandaki bebek ölümlerinden kaynaklanmaktaydı. Örneğin ortaçağ İngiltere'sinde 21 yaşındaki bir bireyin 60 yaşına kadar yaşaması beklenen bir durumdu.
• Vikingler'in boynuzlu miğfer giydiklerine dair hiçbir kanıt yoktur. Vikingler'in boynuzlu miğfer giydiklerine dair ilk görüntü 1876 yılında Richard Wagner'in Nibelung Yüzüğü operasında ortaya çıkmıştır.
• Kral Knud sanrısal bir kibir ile gelgitin ters dönmesi için emir vermedi. Aksine konsül üyelerine hiçbir insanoğlunun bu tür güçlere sahip olmadığını ve herkesin kontrolümüzün dışındaki gelgit gibi güçlere uyması gerektiğini söylediği iddia edilir.
• Demir giyotinin Ortaçağ'da icat edildiği hatta işkence için kullanıldığına dair hiçbir kanıt yoktur.
• Avrupalı ​​askerlerin giydikleri plaka zırh hareketlerinde veya ata binmelerinde bir engel teşkil etmezdi. Bu zırhı istedikleri zaman kendileri giyip çıkarabilirdi. Aksine plaka zırh giyenler örme zincir zırh giyenlerden daha çok hareket yeteneğine sahipti. Fakat turnuvalarda kullanılan plaka zırhın savaşlarda kullanılanlardan daha ağır olduğu doğrudur. Bu yaygın kanının ortaya çıkmasına sebep bu turnuvalarda giyilen zırh olmuş olabilir.
• Modern tarihçiler, kadının cinsel ilişkiye girmesini engellemek için tasarlanan bekaret kemerinin bilinen yaygın inanışa göre Orta Çağ'da icat edilmediğini söyler. Bugün geçmişten kalan ve bazı müzelerde sergilenen çoğu bekaret kemeri ya sahte ya da 19. yüzyılın sonu ile 20. yüzyılın başlarında masturbasyondan koruma amaçlı icat edilmiş giysilerdir denir.
• Orta Çağ Avrupası dünyanın düz olduğuna inanmazdı. Platon ve Aristoteles'den kalan dünyanın küresel olduğuna dair bilgi tüm Avrupa entelektüelleri arasında yaygın bir inanıştı. Bu yüzden Kristof Kolomb'un Asya'ya açılmak için Avrupa'dan çok fazla denizci toplayamaması dünyanın düz olduğu inanışından değil, Doğu Hint Adaları'nın tahmin edilenden çok daha uzak olması endişesinden dolayı idi. Eğer Amerika kıtası olmasaydı, Kristof Kolomb Asya'ya varmadan bütün yiyecek stoğunu tüketmiş olacaktı.
• Kristof Kolomb şimdi Amerika Birleşik Devletleri'nin anakarasını oluşturan herhangi bir kara parçasına asla ulaşmamıştı. Kolomb'un adım attığı adaların çoğu Karayip Adaları idi. Kolomb Amerika kıtasını ziyaret eden ilk Avrupalı değildi. İzlandalı kâşif Leif Ericson'un Kolomb'dan önce Newfoundland'e geldiği fakat karaya hiç adım atamadığı bilinir.
• Marko Polo'nun makarnayı Çin'den ihraç ettiğine dair yaygın yanlış bir inanış vardır. Ulusal Makarna Birliği'ne göre makarna buğdayı yani bugün bilinen adıyla makarna Marko Polo'dan 6 asır önce ilk kez Libya'lı Arapların 7. yüzyılın sonunda Sicilya'yı fethetmeleri ile Avrupa'ya gelmiştir.
• Marie Antoinette Fransız köylülerinin kıtlıktan dolayı ekmek bulamadığını duyduğunda "ekmek bulamıyorlarsa pasta yesinler" dememiştir. Bu ifade ilk olarak Marie Antoinette henüz 9 yaşındayken Rousseau tarafından yazılan Confessions'da yayınlanmıştır. Marie Antoinette popüler olmayan bir hükümdardı, onun taş kalpli, halkından kopuk bir birey olduğu imajını devam ettirmek için "pasta yesinler" ifadesi ona atfedilmiştir.

Modern tarih

• Napolyon kısa boylu değildi, aksine dönemin ortalama bir Fransız'ından biraz daha uzun boylu idi. Öldüğünde ölçülen boyu 1.69 metre idi. Napolyon her zaman yanında korumaları ile birlikte hareket ederdi, bu korumalar da uzun boylu iri yapılı askerlerden seçilirdi. Tarihçiler bu görüntünün bu yaygın inanışa neden olduğuna inanır.
• Noel Baba'nın günümüzdeki yaygın görüntüsü The Coca-Cola Company tarafından bir reklam numarası olarak yaratılmamıştır. 1930'larda Coca-Cola Noel Baba imajını kullanmaya başladığında Noel Baba çoktan popüler kültür içerisinde modern şeklini almıştı, diğer şirketlerin reklamlarında ve medyada geniş bir şekilde kullanılmaktaydı.
• Orson Welles 1938'te H. G. Wells'in Dünyalar Savaşı romanın radyo uyarlamasını okuduğunda söylendiği gibi Birleşik Devletler boyunca geniş çaplı bir panik oluşmamıştır. Radyo dinleyicilerinin çok küçük bir kısmı bu programı dinliyordu. Dağınık olayların izole raporları ve artan acil servis aramaları ertesin gün gazeteler tarafında reklam pazarı için bir rakip gördükleri radyoyu gözden düşürmenin heyecanı ile abartılmış bir şekilde verildi. Başta Orson ve CBS özür dileyerek reaksiyon verseler de daha sonraları bu mitin kendi faydalarına olduğunun farkına varmışlar ve daha sonraki yıllarda hikâyeye sahip çıkmışlardır.
• Albert Einstein okulda matematikten kalmamıştır. Einstein'nın dediğine göre: "Ben hiçbir zaman matematikten kalmadım...15 yaşımdan önce diferansiyele ve integrale hakimdim." Ancak 1895'te ETH Zürih'e ilk giriş denemesinde başarısız olmuştur, o zamanki öğrenci akranlarından 2 yaş daha genç olmasına rağmen matematik ve bilim bölümlerinden oldukça iyi puanlar almıştır.

Yasa ve suçlar

• Kayıp ihbarında bulunmak için 24 saat beklenmesi gerektiği pek çok ülkede geçerli değildir. Şiddet kanıtı ve ani ortadan kayboluş gibi durumlarda ABD yasaları kayıp soruşturmasının hemen başlaması gerektiğini söyler. Birleşik Krallık hükümetinin internet sitesinde ise polise başvurmak için 24 saat geçmesini beklemek zorunda değilsiniz der.

Yiyecek ve aşçılık

• Bazı insanlar likör veya şarap ile pişirilen yiyeceklerin alkolsüz olduğunu düşünmektedir, çünkü alkol düşük derecede kaynadığından ısıtıldığında hemen buharlaşacağı sanılmaktadır. Ancak yapılan araştırmalarda bir saat kadar pişirilen bir yiyeceğin konulan alkolün %25'nin halen yemekte bulunduğu görülmüştür. Süre 2 saate çıkarıldığında ise %10 civarında alkol kalmaktadır.
• Suşi çiğ balık demek değildir ve suşi'nin tamamı çiğ balıktan oluşmaz. Suşi'nin sözlük anlamı "ekşi pilav" olup, sirkeli pilava bir referanstır. Genelde bu sirkeli pilavın içine balık konur ama eklenmeyebilir de.
• Mikrodalga fırınlar yiyecekleri içten dışa doğru pişirmez. Mikrodalga radyasyonu "Deri Efekti" denen olay ile yiyeceğin yüzey derinliğinden ötesini direkt olarak ısıtmaz. Örneğin yağsız etin mikrodalga fırın frekansında yüzey derinliği yaklaşık 1 cm'dir.
• Mikrodalga fırınların içerisine metal koymak mikrodalga fırının elektroniğine zarar vermez. Ancak güvenlikle ilgili konular vardır. Mikrodalga fırınlarda kullanılmak üzere tasarlanmamış metal parçalar üzerinde elektrik arkları oluşabilir ve cisim yemeğe, cilde veya fırının içerisine zarar verecek dereceye kadar ısınabilir. Mikrodalga fırınlarda kullanılmak üzere tasarlanmış metalleri kullanmak tehlikeli değildir. Örneğin Susceptor veya pizza pişirme platformları.
• Bir mikrodalga fırının çalışma prensibi suyun rezonans frekansı ile ilişkili değildir, bu nedenle mikro dalga fırınlar birçok farklı frekanslarda çalışabilirler. Su molekülleri ısı yaratmak için yoğun, güçlü elektromanyetik alana, rezonans olmayan mikrodalgalara maruz bırakılır. Dikkat edilmelidir ki suyun rezonans frekansı 20 GHz'dir. Bu frekans ise genel gıda maddelerine etkili bir şekilde nüfuz etmek için çok büyüktür. Mikrodalga fırınların çalışma prensibi dielectric heating'tir vibrasyon değildir.
• Fal Kurabiyesi Amerika Birleşik Devletleri'nde Çin mutfağı ile ilişkilendirilmesine rağmen, gerçekte Japonlar tarafından icat edilmiş ve Amerika'ya onlar tarafından getirilmiştir. Fal kurabiyeleri Çin'de çok nadirdir ve aslında orada Amerikan mutfağının bir sembolü olarak görülmektedir.

Bilim

Astronomi

• Yaygın bir şekilde Çin Seddi'nin Ay'dan görülebilen tek insan yapımı obje olduğu iddia edilir. Bu bilgi yanlıştır. Apollo astronotlarından hiçbiri Ay'dan belirli bir insan yapımı objenin görülebildiğini rapor etmemişlerdir ve hatta Dünya'nın yörüngesinde bulunan astronotlar Çin Seddi'ni güç bela seçebilmişlerdir. Ancak, Dünya'nın gece kısımlarında şehir ışıkları yörüngeden kolaylıkla görülebilmektedir. Mekik astronotu Jay Apt şöyle demiştir: "Çin Seddi, sadece 290 km. yukarıdan neredeyse görünmezdir.". Uluslararası Uzay İstasyonu Komutanı Chris Hadfield Çin Seddi'ni bulmaya çalışmış ve şunu söylemiştir "zor, dar ve boz renkli olduğu için".
• Kara Delikler yaygın imajlarının tersine kendileri ile eşit kütleli cisimlerle aynı yer çekimsel etkiye sahiptirler. Çok yakındakiler (olay ufku) hariç, tıpkı diğer gezegensel cisimlerin yaptığı gibi civarlarındaki nesneleri kendilerine çekerler. Örneğin, Güneş'in yerine Güneş ile aynı kütleye sahip bir kara delik konulsa, gezegenlerin yörüngeleri değişmeyecektir ve aynı güneşin etrafında dönüyormuş gibi kara deliğin etrafında döneceklerdir.
• Mevsimler Dünya'nın yazın Güneş'e daha yakın, kışın ise daha uzak olmasından kaynaklanmaz. Hatta, Kuzey yarımkürede yaz mevsimi yaşanırken Dünya Güneş'e en uzak konumdadır. Mevsimlerin gerçek sebebi Dünya'nın 23.4 derecelik Eksen eğikliğiden meydana gelmektedir. Dünya, Güneş'in yörüngesinde iken Dünya'nın farklı bölgeleri farklı miktarlarda direkt güneş ışığına maruz kalırlar. Dünya yüzeyinin bir alanı gelen güneş ışığına dik olduğu zaman, eğik açıda olduğu zamandan çok daha fazla radyasyon alacaktır. Temmuz ayında, kuzey yarım küre Güneş'e doğru eğik konumdadır. Sonuç olarak da günler daha uzun sürer ve daha çok direkt güneş ışığı alır. Ocak ayında ise dışı eğimlidir. Güney yarımkürede tam tersi yaşanır ve ocak ayında güneşe doğru eğimli iken, temmuz ayında dışarı doğru eğimlidir.

Omurgalılar

• Ölümü yaklaşan yaşlı filler içgüdüsel olarak sürüsünü terk edip fil mezarlığı olarak bilinen belirli özel bir yere gidip ölümü beklemezler.
• Boğalar matadorların pelerinlerinde kullanılan kırmızı renge öfkelenmezler. Büyük baş hayvanlar Dikromasidir. Yani kırmızı onlar için göze çarpan parlak bir renk değildir. Pelerinin renginden ziyade matadorun dikkat çeken kışkırtıcı hareketleri boğayı saldırmaya iter.
• Popüler inancın aksine, köpekler salyalarını akıtarak terlemezler. Aslında köpeklerin ter bezleri vardır. Çoğunlukla ayak tabanları aracılığı ile terlerler. Ancak, öncelikle vücut ısılarını hızlı bir şekilde soluk alıp vererek ayarlarlar.
• Lemmingler göç esnasında uçurumlardan kendilerini atarak kitlesel bir intihara kalkışmazlar. Bu yanlış inanışın popüler olmasına The Walt Disney Company tarafından çekilen White Wilderness belgeselindeki görüntüler sebep olmuştur. Belgeseldeki göç sahneleri büyük, karla kaplı bir stüdyoda çekildikten daha sonra lemmingler, fotoğrafçılar tarafından uçurumdan aşağı itilmiştir. İnanışın kendisi çok daha eskidir ve en az 19. yüzyıla kadar geriye uzanmaktadır.
• Yarasalar kör değildir. Yarasalardan %70'e yakını, çoğunlukla küçük yarasalar ekolokasyon ile yönleri tayin etmesine karşın bütün yarasaların gözleri ve görme kabiliyetleri vardır. Ek olarak neredeyse bütün Büyük yarasalar ailesi ekolokasyon kullanmazlar ve harika gece görüş yeteneğine sahiptirler.
• Deve Kuşları düşmanlarından saklanmak için kafalarını kuma gömmezler .Bu yanılgı büyük ihtimalle Gaius Plinius Secundus (AD 23-79) tarafından yaygınlaştırıldı.
• Kuş yavrularını yuvalarından alıp tekrar geri koymak zararlı değildir. Bu hareketin annenin yavrusunu reddetmesine sebep olacağı yaygın bir kanıdır ama bazı kuşların koku alma duyusu limitlidir ve görsel işaretlere güvenirler.
• Ördek vaklaması yankılanır, insan için duyması zor olabilir.
• Japon balıklarını hafızasının birkaç saniye olduğu bilgisi yanlıştır. Çok daha uzun hatta aylarca olabilmektedir.
• Köpek balıkları kanser olabilirler. Köpek balıklarının kansere yakalanmadığı bilgisi Sharks Don't Get Cancer kitabını yazarı I.William Lane tarafından yayıldı ve köpek balıklarından çıkartılan kıkırdakları satmak için kanseri önleyici bir tedavi olduğu söylenerek kullanıldı. Köpek balıklarında Karsinom'a rastlanmıştır. Elimizdeki bilgiler köpek balıklarının ne sıklıkla kansere yakalandığı konusunda bize tahmin şansı vermemektedir.

Omurgasızlar

• Yaygın inanışa göre Toprak solucanını iki böldüğün zaman iki ayrı solucan olurlar ifadesidir. Ancak çok az sayıda toprak solucanı türü rejenerasyon yeteneğine sahiptir. Bir solucanı ikiye böldüğünüz zaman sadece ağızı olan yani beslenebilen tarafı yaşarken diğer tarafı ise ölecektir. Yassı solucanlar ise bu yeteneğe sahiptirler.
• Karasineklerin ömürleri 24 saat değildir. Bir sineğin ortalama yaşam süresi 20-30 gündür. Karasinek kurtları bırakıldıktan 24 saat içerisinde yumurtadan çıkar.

Bitkiler

• Atatürk çiçeği ne kediler ne de insanlar için aşırı zehirli değildir. Deride ve midede hafif tahrişe, yenildiği zaman ise isale ve kusmaya neden olabilir. Bu çiçekten kaynaklanan bir ölüm vakasına rastlanmamıştır.
• Ay çekirdeği bitkisinin çiçeği gün boyunca güneşi ve ayı da takip etmez. Çiçekler gün boyunca doğrudan doğuya bakar. İlk gelişim aşamasında çiçekler belirene kadar bir takip söz konusudur ancak bunu neredeyse her bitki yapmaktadır.