İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimleri

İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı, beş yılda bir Mart aynın son pazar günü yapılan yerel seçimlerle belirlenir.

Tanzimat Dönemi sırasında, 1855 yılında kurulan şehremanati Cumhuriyet'in İlanı'na kadar varlığını sürdürdü. 1923'ten 1957'e kadar ise vali ve belediye başkanlıkları birlikte yürütüldü. 1 Mart 1957'de valilik ile belediye başkanlığı ayrıldı, 11 Temmuz 1958'de Kemal Aygün İstanbul Belediye Meclisi tarafından belediye başkanlığına getirildi. 27 Mayıs Darbesi'nden (1960) sonra, 10 Haziran 1960 tarihli Bakanlar Kurulu kararı ile yeni seçimlere kadar belediye başkanlarının görevlerine son verilerek Belediye Kanunu'nun 94. maddesi gereğince atama yoluyla başkanlar getirilmesi kararlaştırıldı.

1961 Anayasası'yla gündeme gelen, tüm belediye başkanlarının seçimle belirlenmesi kuralı uyarınca 27 Temmuz 1963 tarihli yasa ile belediye organlarının seçimine ilişkin yeni düzenlemelere gidildi. Buna göre belediye başkanlarının seçiminde tek dereceli çoğunluk usulü getirildi ve seçimin vali ya da cumhurbaşkanınca onaylanmasına son verildi. Belediye meclislerinni seçiminde nispi temsil usulü kabul edildi.

17 Kasım 1963 tarihinde yapılan seçimleri kazanan Haşim İşcan İstanbul'un tek dereceli seçimle belirlenen ilk belediye başkanı oldu. 12 Eylül Darbesi'yle (1980) birlikte yaklaşık 3,5 yıl boyunca belediye başkanlarının atamayla belirlenmesinden sonra 8 Mart 1984'te Büyükşehir Belediye Kararnamesi kabul edildi. Aynı yılın 23 Mart'ında Büyükşehir Belediyesi Yönetimi Hakkında Kanun Hükmünde Kararname yayımlandı ve İstanbul'da Ankara ve İzmir'le birlikte büyükşehir belediyeleri kuruldu. Bedrettin Dalan 25 Mart 1984 yerel seçimlerinde İstanbul'un ilk büyükşehir belediye başkanı olarak seçildi.

1963

Adalet Partisi'nden (AP) İstanbul Belediye Başkanlığı'na seçilen Nuri Eroğan, seçimlerden önce memuriyetten istifa etmediği gerekçesiyle Cumhuriyet Halk Partisi'nin (CHP) itirazıyla başkanlıktan düşürüldü. Yerine CHP adayı Haşim İşcan belediye başkanı oldu.

Aday	Parti	Oy	%
Nuri Eroğan	Adalet Partisi
Haşim İşcan	Cumhuriyet Halk Partisi
Burhan Apaydın	Yeni Türkiye Partisi
Sadık Aldoğan	Millet Partisi
Mehmet Mümtaz Tarhan	Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi
Orhan Arsal	Türkiye İşçi Partisi
	Bağımsız(lar)
Toplam

1968

Aday	Parti	Oy	%
Fahri Atabey	Adalet Partisi
Orhan Eyüboğlu	Cumhuriyet Halk Partisi
Fehmi Atanç	Güven Partisi
Sabih Atlı	Millet Partisi
Şinasi Kayalı	Türkiye İşçi Partisi
Abidin Özgünay	Birlik Partisi
Sadrettin Tosbi	Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi
	Bağımsız(lar)
Toplam

1973

Aday	Parti	Oy	%
Ahmet İsvan	Cumhuriyet Halk Partisi		63,6 [1]
Fahri Atabey	Adalet Partisi
Nuri Eroğan	Demokratik Parti
Ahmet Rıfat Tandoğan	Millî Selamet Partisi
	Milliyetçi Hareket Partisi
	Millet Partisi
	Bağımsız(lar)
Toplam

1977

Aday	Parti	Oy	%
Aytekin Kotil	Cumhuriyet Halk Partisi		56,05 [1]
Aziz Gümüş	Adalet Partisi
Şevket Kazan	Millî Selamet Partisi
Saffet Rıza Alpar	Milliyetçi Hareket Partisi
Muzaffer Somay	Demokratik Parti
Fehmi Atanç	Cumhuriyetçi Güven Partisi
Dinçer Doğu	Türkiye İşçi Partisi
Tektaş Ağaoğlu	Türkiye Sosyalist İşçi Partisi
Yaşar Avcı	Sosyalist Devrim Partisi
	Bağımsız(lar)
Toplam

1984

1984 yerel seçimleri'nde İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimi sonucu;[2]

Aday	Parti	Oy	%
Bedrettin Dalan	Anavatan Partisi	939.190	49,69
Korel Göymen	Sosyal Demokrasi Partisi	496.723	26,28
Niyazi Yurtseven	Halkçı Parti	181.136	9,58
Hasan Aksay	Refah Partisi	88.249	4,67
Hüsamettin Cindoruk	Doğru Yol Partisi	88.052	4,66
Erdoğan Celasun	Milliyetçi Demokrasi Partisi	87.945	4,65
	Bağımsız(lar)	8.705	0,46
Toplam		1.890.000	100,00

1989

1989 yerel seçimleri'nde İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimi sonucu;[3]

Aday	Parti	Oy	%
Nurettin Sözen	Sosyaldemokrat Halkçı Parti	818.756	35,95
Bedrettin Dalan	Anavatan Partisi	594.845	26,12
Vural Arıkan	Doğru Yol Partisi	315.591	13,86
Mukbil Zırtıloğlu	Demokratik Sol Parti	278.294	12,22
Bahri Zengin	Refah Partisi	238.745	10,48
	Milliyetçi Çalışma Partisi	22.278	0,98
	Islahatçı Demokrasi Partisi	7.241	0,32
	Bağımsız(lar)	1.614	0,07
Toplam		2.277.364	100,00

1994

1994 yerel seçimleri'nde İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimi sonucu;[4]

Aday	Parti	Oy	%
Recep Tayyip Erdoğan	Refah Partisi	973.704	25,19
İlhan Kesici	Anavatan Partisi	855.897	22,14
Zülfü Livaneli	Sosyaldemokrat Halkçı Parti	784.693	20,30
Bedrettin Dalan	Doğru Yol Partisi	597.461	15,46
Necdet Özkan	Demokratik Sol Parti	478.612	12,38
Ahmet Vefik Alp	Milliyetçi Hareket Partisi	72.121	1,87
Ertuğrul Günay	Cumhuriyet Halk Partisi	54.028	1,40
Ahmet Hamdi Turgut	Büyük Birlik Partisi	13.662	0,35
Ferit Edibali	Millet Partisi	12.294	0,32
Hasan Celal Güzel	Yeniden Doğuş Partisi	7.979	0,21
Arslan Başer Kafaoğlu	Sosyalist Birlik Partisi	7.075	0,18
Arslan Kılıç	İşçi Partisi	5.215	0,13
	Bağımsız(lar)	2.385	0,06
Toplam		3.865.126	100,00

1999

1999 yerel seçimleri'nde İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimi sonucu;[5]

Aday	Parti	Oy	%
Ali Müfit Gürtuna	Fazilet Partisi	1.202.050	27,52
Ali Talip Özdemir	Anavatan Partisi	977.920	22,38
Zekeriya Temizel	Demokratik Sol Parti	882.923	20,21
Adnan Polat	Cumhuriyet Halk Partisi	607.895	13,91
Ahmet Vefik Alp	Milliyetçi Hareket Partisi	320.734	7,34
Yalçın Özer	Doğru Yol Partisi	165.114	3,78
Veli Haydar Güleç	Halkın Demokrasi Partisi	114.339	2,62
Vicdan Baykara	Özgürlük ve Dayanışma Partisi	23.864	0,55
	Büyük Birlik Partisi	23.010	0,53
	Liberal Demokrat Parti	9.995	0,23
Hayri Gürkan	Barış Partisi	8.754	0,20
Doğudan Bayülgen	Demokrat Türkiye Partisi	7.232	0,17
	Emeğin Partisi	5.729	0,13
Ünal Erdoğan	İşçi Partisi	5.072	0,12
	Millet Partisi	4.462	0,10
	Bağımsız(lar)	3.850	0,09
	Sosyalist İktidar Partisi	2.864	0.07
	Yeniden Doğuş Partisi	2.849	0,07
Toplam		4.368.656	100,00

2004

2004 yerel seçimleri'nde İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimi sonucu;[6]

Aday	Parti	Oy	%
Kadir Topbaş	Adalet ve Kalkınma Partisi	1.917.577	45,32
Sefa Sirmen	Cumhuriyet Halk Partisi	1.223.856	28,92
Mukadder Başeğmez	Saadet Partisi	228.615	5,40
Ahmet Vefik Alp	Doğru Yol Partisi	206.410	4,88
Meral Akşener	Milliyetçi Hareket Partisi	173.274	4,09
Mustafa Kul	Sosyaldemokrat Halk Partisi	153.840	3,64
Ufuk İlkiz	Genç Parti	145.120	3,43
Masum Türker	Demokratik Sol Parti	57.957	1,37
Pınar Türenç	Anavatan Partisi	51.979	1,23
Hikmet Aytek	Büyük Birlik Partisi	20.560	0,49
	Bağımsız Türkiye Partisi	13.312	0,31
Zekai Yılmaz	Yeni Türkiye Partisi	8.818	0,21
	Aydınlık Türkiye Partisi	8.364	0,20
Haluk Yurtsever	Türkiye Komünist Partisi	8.199	0,19
Ünal Erdoğan	İşçi Partisi	7.919	0,19
	Bağımsız(lar)	5.687	0,13
Toplam		4.231.487	100,00

2009

2009 yerel seçimleri'nde İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimi sonucu;[7]

Aday	Parti	Oy	%
Kadir Topbaş	Adalet ve Kalkınma Partisi	3.105.555	44,71
Kemal Kılıçdaroğlu	Cumhuriyet Halk Partisi	2.568.710	36,98
Ahmet Turgut	Milliyetçi Hareket Partisi	348.269	5,01
Mehmet Bekaroğlu	Saadet Partisi	337.014	4,85
Akın Birdal	Demokratik Toplum Partisi	314.229	4,52
Ahmet Vefik Alp	Demokratik Sol Parti	90.399	1,30
Cevdet Tellioğlu	Büyük Birlik Partisi	79.401	1,14
Mehmet Dülger	Demokrat Parti	33.089	0,48
Ahmet Özal	Anavatan Partisi	21.960	0,32
Sabiha Karamustafa	Bağımsız Türkiye Partisi	17.071	0,25
Mehmet Ali Erdoğan	Hak ve Özgürlükler Partisi	9.502	0.14
Zehra Güner	Türkiye Komünist Partisi	7.709	0,11
	Bağımsız(lar)	5.541	0,07
Ahmet Aktaş	Millet Partisi	4.961	0,07
Fahrettin Tanınmış	Liberal Demokrat Parti	3.025	0,04
Toplam		6.946.435	100,00

2014

2014 yerel seçimleri'nde İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimi sonucu;[8]

Sandık Sayısı
Seçmen Sayısı	10.002.256
Kullanılan Oy	8.941.326
Geçerli Oy	8.553.814
Geçersiz Oy	387.512
Katılım Oranı (%)	%89,39

Aday	Parti	Oy	%
Kadir Topbaş	Adalet ve Kalkınma Partisi	4.101.906	47,95
Mustafa Sarıgül	Cumhuriyet Halk Partisi	3.428.454	40,08
Sırrı Süreyya Önder	Halkların Demokratik Partisi	414.290	4,84
Rasim Acar	Milliyetçi Hareket Partisi	339.785	3,97
Selman Esmerer	Saadet Partisi	122.950	1,44
Ahmet Yelis	Büyük Birlik Partisi	47.514	0,56
Okan Bal	Yurt Partisi	16.614	0,19
Levent Kırca	İşçi Partisi	15.275	0,18
Övgün Ahmet Ercan	Hak ve Eşitlik Partisi	14.231	0,17
Ahmet Rıdvan Murat	Bağımsız Türkiye Partisi	10.717	0,13
Aydemir Güler	Türkiye Komünist Partisi	7.524	0,09
Mehmet Celal Baykara	Hak ve Özgürlükler Partisi	7.371	0,09
Muammer Aydın	Demokratik Sol Parti	7.221	0,08
Hüseyin Güler	Demokrat Parti	5.604	0,07
Zeliha Kıran Danacı	Halkın Kurtuluş Partisi	4.352	0,05
	Bağımsız(lar)	3.921	0,05
Kemal Abdullahoğlu	Doğru Yol Partisi	2.344	0,03
Derviş Doğan	Millet Partisi	2.311	0,03
Şule Kılıçarslan	Liberal Demokrat Parti	1.430	0,02
Toplam		8.553.814	100,00

2019

Mart

31 Mart 2019 tarihinde yapılan İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı yenileme seçimi sonucu;

Aday	Parti	Oy	%
Ekrem İmamoğlu	Cumhuriyet Halk Partisi	4.169.765	48,77
Binali Yıldırım	Adalet ve Kalkınma Partisi	4.156.036	48,61
Necdet Gökçınar	Saadet Partisi	103.364	1,21
Muammer Aydın	Demokratik Sol Parti	30.884	0,36
Selim Kotil	Bağımsız Türkiye Partisi	27.087	0,32
Ersan Gökgöz	Demokrat Parti	22.252	0,26
Mustafa İlker Yücel	Vatan Partisi	15.428	0,18
Zehra Güner Karaoğlu	Türkiye Komünist Partisi	10.349	0,12
	Bağımsız(lar)
Toplam		8.548.702	100,00

Yüksek Seçim Kurulu (YSK) 6 Mayıs 2019 tarihinde, Adalet ve Kalkınma Partisi'nin, 31 Mart 2019'da yapılan İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimine dönük olağanüstü itirazını kabul ederek, seçimin yenilenmesini kararlaştırdı. Kurul, 4 üyeye karşı 7 üyenin oy çokluğuyla, sandık kurulu başkan ve üyelerinin kanunun açık hükmüne rağmen kamu görevlisi olmaması nedeniyle bu kararı aldı. Yenilenen İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçiminin 23 Haziran'da yapılmasına karar verildi.[9]

Haziran

23 Haziran 2019 tarihinde yapılan İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı yenileme seçimi sonucu;[10]

Sandık Sayısı	31.186
Seçmen Sayısı	10.560.963
Kullanılan Oy	8.925.166
Geçerli Oy	8.746.566
Geçersiz Oy	178.600
Katılım Oranı (%)	%84,51

Aday	Parti	Oy	%
Ekrem İmamoğlu	Cumhuriyet Halk Partisi	4.742.082	54,21
Binali Yıldırım	Adalet ve Kalkınma Partisi	3.936.068	45,00
Necdet Gökçınar	Saadet Partisi	47.832	0,55
Mustafa İlker Yücel	Vatan Partisi	13.962	0,16
	Bağımsız(lar)	6.622	0,08
Toplam		8.746.566	100,00

Kaynakça

1. "İstanbul'da son 10 belediye başkanı yüzde kaç oyla seçildi?". Euronews. 5 Nisan 2019.
2. Seçim sonuçları, yerelnet.org.tr.
3. Seçim sonuçları 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., yerelnet.org.tr.
4. Seçim sonuçları 16 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., yerelnet.org.tr.
5. Seçim sonuçları, yerelnet.org.tr.
6. Seçim sonuçları, yerelnet.org.tr.
7. Seçim sonuçları, yerelnet.org.tr.
8. 30 Mart 2014 Mahalli İdareler Genel Seçimleri
9. "Seçim sonrası gözler hala YSK'de". Anadolu Ajansı. 14 Mayıs 2018. Erişim tarihi: 25 Ocak 2020.
10. 23 HAZİRAN 2019 İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE BAŞKANI YENİLEME SEÇİMİ