Halkların Demokratik Partisi

Halkların Demokratik Partisi (kısaca HDP), 15 Ekim 2012 tarihinde kurulan Türk siyasi partisidir. Parti tüzüğüne göre resmî kısaltması "HDP", simgesi gövde bölümü iki adet elden oluşan ağaç tasviridir. TBMM'de 56 milletvekili ile temsil edilmektedir. Eş Genel Başkanları ise Mithat Sancar ve Pervin Buldan'dır.

"HDP" buraya yönlendirilmektedir. Aynı kısaltmaya sahip eski parti için Hür Demokrat Parti (Türkiye) sayfasına bakınız.
Halkların Demokratik Partisi
Kısaltma HDP
Eş Genel Başkanlar Mithat Sancar
Pervin Buldan
Onursal Genel Başkan Ertuğrul Kürkçü
Parti sözcüsü Ebru Günay
Slogan(ları) İnadına Barış, İnadına HDP
Kuruluş tarihi 15 Ekim 2012) (2012-10-15)
Merkez Barbaros Mah. Tahran Cad. Büklüm Sok. No: 117 Çankaya, Ankara, Türkiye
Üyelik  (2021) 41.039 [1]
İdeoloji Siyasi çoğulculuk[2]
Sosyal demokrasi
Radikal demokrasi[3]
Demokratik sosyalizm
Doğrudan demokrasi
Jineoloji[4]
Siyasi pozisyon Sol[5][6]
Ulusal üyelik Halkların Demokratik Kongresi (HDK)
Uluslararası üyelik Sosyalist Enternasyonal (danışman)[7]
İlerici İttifak[8]
Avrupa üyelik Avrupa Sosyalistler Partisi (ortak)[9]
Resmî renkleri          Mor, yeşil
TBMM
56 / 584
Büyükşehir Belediye Başkanlığı
0 / 30
İl Belediye Başkanlığı
0 / 51
İlçe Belediye Başkanlığı
4 / 922
Belde Belediye Başkanlığı
2 / 386
Belediye Meclisleri
1.230 / 20.498
İl Genel Meclisleri
101 / 1.251
İnternet sitesi

Halkların Demokratik Kongresi'nin parlamentoda bir siyasi partiyle temsil edilmek üzere verdiği kararla Yavuz Önen ve Fatma Gök tarafından kuruldu. 27 Ekim 2013'te yapılan 1. Olağanüstü Genel Kurulda Eş Genel Başkanlıklar'a İstanbul Milletvekili Sebahat Tuncel ve Mersin Milletvekili Ertuğrul Kürkçü getirildi.[10] 22 Haziran 2014'te toplanan 2. Olağanüstü Genel Kurul'da Van Milletvekili Figen Yüksekdağ ve Hakkâri Milletvekili Selahattin Demirtaş HDP Eş Genel Başkanlıklarını devraldılar.[11] 3 Şubat 2017'de toplanan 3. Olağanüstü Genel Kurul'da Figen Yüksekdağ'ın mahkûmiyeti dolayısıyla siyasi haklardan yoksun bırakılması üzerine Serpil Kemalbay Pekgözegü Selahattin Demirtaş'la Eş Genel Başkanlığı paylaştı.[12][13]

Halkların Demokratik Partisi, Haziran 2015 Türkiye genel seçimleri sonrasında kurulan 63. Türkiye Hükûmeti'nde iki bakanlıkla temsil edildi, Kocaeli Milletvekili Ali Haydar Konca Avrupa Birliği Bakanı ve İzmir Milletvekili Müslüm Doğan ise Kalkınma Bakanı olarak görev yaptı. Bu bakanlar 23 Eylül 2015 günü bakanlıktan istifa etti. Parti, son genel seçimler olan 2018 Türkiye genel seçimlerinde %11,7 oy alarak 67 milletvekiliyle Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde yer aldı.

Halkların Demokratik Partisi'nin merkezi komitesi, il ve ilçe başkanları ve eski liderlerinin çoğu tutukludur. Aynı zamanda bu zamana kadar Halkların Demokratik Partisi ile bağlantılı 15 bin kişi gözaltına alınmış, 6 bini tutuklanmıştır. Gene aynı rapora göre, Temmuz 2015’ten bu yana 89 il eş başkanı, 193 ilçe eş başkanı tutuklanmıştır. Aynı zamanda Halkların Demokratik Partisi'nin 1 kasım seçimlerinde meclise giren 59 milletvekilinin 9'u tutuklu, 31'i gözaltına alınıp serbest bırakıldı. 9 kişinin vekilliği süreç içerisinde düşürüldü. [14] [15]

Gelişim

Halkların Demokratik Kongresi
Ana madde: Halkların Demokratik Kongresi

Halkların Demokratik Partisi; Barış ve Demokrasi Partisi, Devrimci Sosyalist İşçi Partisi, Emek Partisi, Ezilenlerin Sosyalist Partisi, Sosyalist Demokrasi Partisi, Sosyalist Yeniden Kuruluş Partisi, Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi gibi solcu partilerin yanı sıra bazı aşırı sol gruplar, feminist hareket, LGBT dernekleri, sendikalar ile Alevi, Ermeni ve Pomakları temsil eden etnik girişimlerin dahil olduğu Halkların Demokratik Kongresi (HDK) oluşumunun partileşme kararı almasıyla ortaya çıktı.[16] HDK, 2011 Türkiye genel seçimlerine %10 seçim barajını geçebilmek için 'Emek, Demokrasi ve Özgürlük Bloku' adı altında 61 bağımsız milletvekilini destekleyerek dahil oldu ve bu vekillerden otuz altısı meclise girdi.[17][18] Ancak Hatip Dicle'nin milletvekilliğinin Yüksek Seçim Kurulu tarafından düşürülmesiyle bu sayı otuz beşe indi.[19]

HDP'nin kurucu eş başkanlarından Fatma Gök, HDK'yı vatandaşlar için bir umut zemini olarak tanımladı ve misyonunun genel anlamda Türkiye'deki siyasete müdahil olmak olduğunu söyledi. HDK, meclis ve koalisyonlar hâlinde çalışarak kendi siyasi hedeflerini gerçekleştirmek ve siyasette örgütlü bir güç olarak yer almak için HDP'yi kurdu.[20]

Kurucu ilkeler

HDK, siyasi parti oluşumu için İçişleri Bakanlığına 15 Ekim 2012'de resmen başvurdu. Partinin eş başkanlarından Yavuz Önen, yeni oluşumun HDK'nin bir alternatifi olmaktan ziyade kongreyi besleyecek siyasi kanadı olacağını belirtti.[21]

HDP, emek sömürüsünü ortadan kaldırmayı, Türkiye'de barışı sağlamayı ve özgürlüklerin kazanılmasını sağlamayı benimseyerek kurulduğunu belirtti.[21] Ayrıca buna ek olarak mevcut kapitalist sisteme solcu muhalif hareketi birleştirerek köklü bir değişim getirmeyi hedeflediğini amaçladı. Gök, HDK ile benzer amaçlara sahip olan ancak kongreye katılmayan tüm oluşumlarla da seçim süreçlerinde birlikte hareket etmekten memnun olacaklarını iddia etti. Ancak Önen, HDP'nin zaten aynı amaçlara sahip müttefik partilerin birleşiminden oluştuğunu ve koalisyonlar yerine tüm bileşenleriyle birlikte tek başına seçimlerde yer alacağını söyledi.[20]

HDK üyesi olan Kürt milliyetçisi Barış ve Demokrasi Partisi'nin HDP'nin de bir parçası olması, yeni parti oluşumunun genel anlamda bir Kürt partisi olarak gösterileceği konusunda endişelere yol açtı. Ancak Önen, HDP'nin hedefinin Türk siyasetine farklı görüş açılarından bakan bir akım yaratmak ve alternatif bir anlayışla yeni bir örgütlenme modeli ortaya koymak olduğunu söyledi. Bu süreçte kendilerinin de yeni şeyler öğreneceklerini ve Kürt siyasi hareketinin bir devinim yaşayacağını ekledi.[20][22] Ekim 2013'te Barış ve Demokrasi Partisi'nin öne çıkan milletvekillerinden Ertuğrul Kürkçü, Sebahat Tuncel ve Sırrı Süreyya Önder partiden ayrılarak HDP'ye katıldı. Bu milletvekilleriyle birlikte Emek Partisi eski başkanı ve bağımsız milletvekili Levent Tüzel de HDP'ye katıldı.[23]

Emek Partisi'nin ayrılığı
Emek Partisi kurucusu Abdullah Levent Tüzel, partisinin HDP'den ayrılmasına rağmen mecliste HDP'nin bir üyesi olarak yer aldı.

Halkların Demokratik Kongresi'nin bir üyesi olan Emek Partisi (EMEP), 2012'de HDP'nin kuruluş sürecinde de bir bileşen olarak yer aldı ancak 17 Haziran 2014'te bir açıklama yayımlayarak HDP'den ayrıldığını duyurdu. EMEP bunun sebebinin HDP'nin "BDP'nin ideolojik ve siyasi hedeflerine bağlı olarak toplumun radikal demokrasi temelinde dönüşümü için politika yapan bir kitle partisi olarak kendisini yeniden örgütleme" sürecine girmesi olduğunu ve radikal demokrasi hedefi açısından ortaklaşamayacağını açıkladı.[24] Bununla birlikte HDP'nin "belirli bir ideolojik yaklaşıma sahip bir kitle partisi" olmasını onaylamadığını, aksine çeşitli yapıların ortak bileşen partisi olarak kalması gerektiğini belirtti. Bunun yanı sıra EMEP, HDK'nin bir üyesi olmaya devam etti.[25] Ayrıca 2014 cumhurbaşkanlığı seçimlerinde HDP'nin adayı Selahattin Demirtaş'ı destekledi ve Haziran 2015 genel seçimlerine katılmadı.[26][27]

Seçimler

2014 Cumhurbaşkanlığı Seçimleri'nde partinin adayı olan Genel Başkan Selahattin Demirtaş 3,958,048 oy alarak %9.76 oy oranına ulaşmıştır.

HDP Haziran 2015 Türkiye genel seçimleri'ne parti olarak katılmaya karar verdi ve Demirtaş bu kararı şöyle açıkladı: "HDP, 2015 seçimlerine parti olarak girecek. Bu tartışmalar geride kaldı. Bizim açımızdan kesinleşti, seçime parti olarak gideceğiz. Bağımsız adaylarla seçime gitmek haksızlık olurdu. Şu anda bile HDP'nin yüzde 9,5 oyu var. Türkiye, HDP'yi yeni yeni tanımaya başlayacak. Köşk seçimi öncesi 2015 seçimine parti olarak girmeye karar vermiştik."[28]

Ülkede uygulanan %10 seçim barajı nedeniyle HDP'nin parti olarak seçime katılması çeşitli tartışmalara konu oldu.[29]

Halkların Demokratik Partisi 2015 genel seçimlerinde %13,12 oy alarak 80 milletvekiliyle TBMM'ye girdi.

Partinin Haziran 2015 Türkiye genel seçimleri sonrasında kurulan 63. Türkiye Hükûmeti'nde milletvekili sayısına göre üç bakanlıkla temsil edileceği duyuruldu.[30] Levent Tüzel kendisine yapılan bakanlık teklifini parti kararına rağmen kabul etmedi, partiden başka bir isme bakanlık teklifi götürülmediği için HDP seçim hükûmetinde iki bakanlıkla temsil edilmiş, Kocaeli Milletvekili Ali Haydar Konca Avrupa Birliği Bakanı, İzmir Milletvekili Müslüm Doğan ise Kalkınma Bakanı olarak görev yapmıştır.[31] Bu bakanlar 23 Eylül 2015 günü bakanlıktan istifa etmişlerdir.[32]

Parti kongreleri

Parti, çeşitli şehirlerde birçok kongre toplamış, bunun dışında iki olağanüstü kongre ile başkanlarını belirlemiştir.

1. Olağanüstü Kongre, 2013

Partinin 1. olağanüstü kongresi 27 Ekim 2013'te Ankara'da Ahmet Taner Kışlalı Spor Salonu'nda 'Bu daha başlangıç' sloganıyla düzenlendi. Kongrede hapisteki PKK lideri Abdullah Öcalan'ın müzakerenin önemini vurgulayan bir mesajı okundu: "HDP, ortak demokrasi mücadelemizde önemli bir tarihsel sapağa işaret etmektedir. 71 devrimciliği devlete isyan devrimciliğidir. 40 yıllık isyandan sonra artık devletle müzakere önemlidir. Zira devrimci mücadeleler ancak nitelikli bir müzakere süreciyle kalıcı bir insanlık kazanımına dönüşebilir." Parti Meclisi için 80 kişilik tek liste sunuldu, eş genel başkanlık için İstanbul Milletvekili Sebahat Tuncel ve Mersin Milletvekili Ertuğrul Kürkçü dışında aday gösterilmedi.[33]

2. Olağanüstü Kongre, 2014

HDP'nin 2. Kongresi 22 Haziran 2014'te Ankara Ahmet Taner Kışlalı Spor Salonu'nda gerçekleştirildi. Tek listenin olduğu seçimde Figen Yüksekdağ ile Selahattin Demirtaş eşbaşkanlık için aday gösterildi. Kongreye sendika, baro ve STK temsilcileri katıldı. Güney Kürdistan Parlamento Başkan Yardımcısı Cafer İbrahim, Güney Kürdistan Hükûmet Temsilcisi Kemal Kerküki, Rojava Halk Meclisi Eşbaşkanı Abdulselam Ahmet, Partiya Neteweyî Kurdistan Temsilcisi Xidir Bilbas, Rusya Sovyetler Birliği Komünist Parti Genel Sekreteri Sergey Skvortsov, İsveç Sosyal Demokrat Partisi'nden Yılmaz Kerimo'nun da aralarında olduğu çok sayıda uluslararası davetli de kongrede yer aldı. Ertuğrul Kürkçü yaptığı konuşmada "Bu hayalin peşine düşmek cesaret isterdi. HDP bundan 4 yıl önce, umuda yelken açan bir avuç insanın zihninde doğdu." dedi.[34]

Parti tüzüğü

Parti kendisini parti tüzüğünde şu şekilde tanımlamıştır: "Parti, tüm ezilenlerin ve sömürülenlerin; dışlanan ve yok sayılan bütün halkların ve inanç topluluklarının, kadınların, işçilerin, emekçilerin, köylülerin, gençlerin, işsizlerin, emeklilerin, engellilerin, LGBT bireylerin, göçmenlerin, yaşam alanları tahrip edilenlerin; aydın, yazar, sanatçı ve bilim insanları ile bütün bu kesimlerle birlikte mücadele yürüten güçlerin her türden baskı, sömürü ve ayrımcılığı ortadan kaldırmak ve insan onuruna yaraşır bir yaşam kurmak üzere bir araya geldiği, demokratik halk iktidarını hedefleyen bir siyasi partidir." Yeni yaşam çağrısında partinin ilkeleri anlatılmıştır.[35]

Çözüm süreci

Demokratik sosyalist ve sol bir parti olarak HDP, siyasette önceliğini Türkiye-PKK çatışması'nın barış ile sonlandırılması için yürütülen çözüm süreci'ne vermektedir.[36] HDP, 1984 yılından beri süren Türkiye-PKK çatışması'nın barış ile sonlandırılması için yürütülen çözüm süreci'nin bir parçasıdır. PKK lideri Abdullah Öcalan ile İmralı'da sürdürülen görüşmelere HDP adına Pervin Buldan, Sırrı Süreyya Önder ve İdris Baluken, Haziran 2015 Türkiye genel seçimleri süreci başlayana kadar katılmıştır.[37]

PKK bağlantısı iddiaları

HDP milletvekillerinin ve parti yetkililerinin bazı demeçleri, görüşmeleri ve faaliyetleri ile birlikte yargı kararları; Türkiye, Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa Birliği'nin de aralarında olduğu çeşitli ülke ve uluslararası organizasyon tarafından terör örgütü olarak tanınan PKK'nın HDP ile ilişkilendirilmesine ve partinin PKK'nın siyasi kanadı olduğu şeklinde birçok eleştiri ve suçlamaya gerekçe oluşturmuştur. HDP ise bu suçlamaları reddederek, silahsız çözüm isteyen siyasi bir hareket olduklarını ve PKK ile hiçbir organik bağları olmadığını savunmaktadır.[38]

13 Kasım 2012'de HDP eşbaşkanı Selahattin Demirtaş, Mardin'in Kızıltepe ilçesinde yaptığı bir açıklamada: "Alana gelmeden önce bir müdahale olmuş, demişler ki: 'Abdullah Öcalan posterini asamazsınız.' Onu diyenlere açıkça sesleniyoruz; Kürtlerin katili Kenan Evren'in heykelini dikebiliyorlar da, bir halk önderinin posterini mi açamaz? Siz ne diyorsunuz be! Biz bu meydana Başkan Apo'nun heykelini dikeceğiz heykelini." ifadelerine yer verdi.[39][40]

26 Temmuz 2015'te HDP Hakkâri Milletvekili Abdullah Zeydan, Hakkâri'nin Yüksekova ilçesinde Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından PKK'nın Kuzey Irak'taki kamplarının savaş uçakları ile bombalanmasının protesto edildiği bir eylemde yaptığı açıklamada; "PKK, Türkiye'yi ve Orta Doğu’yu güller bahçesine çevirmek için ortaya çıkmış barış ve halk hareketidir. Eğer PKK Türkiye’yi güller bahçesine çevirmek istemeseydi, PKK’nın öyle bir gücü var ki, sizi tükürüğüyle boğar" ifadelerini kullandı.[41][42]

28 Nisan 2015'te PKK'nın gençlik yapılanması YDG-H üyeleri Diyarbakır'ın Silvan ilçesinde bir kahvehanede siyasi propaganda yaptıktan sonra silah zoruyla 7 Haziran genel seçimleri için HDP'ye oy istedi.[43] Ayrıca PKK yöneticilerinden Cemil Bayık, Fırat Haber Ajansı'nda yaptığı bir konuşmada Halkların Demokratik Partisi için oy istedi ve şu ifadeleri kullandı. "...Onun için bu seçimlerde AKP ve Erdoğan'a karşı HDP’ye oy vererek yerel seçimlerden çok daha büyük bir sonuç ortaya çıkaracaklardır. Bunu da herkese ispatlayacaklar."[44] Ayrıca 1 Kasım 2015 genel seçimleri'nden önce verdiği bir demeçte Haziran'daki genel seçimlerde HDP'ye oy verenlere teşekkür etti ve tekrar HDP'ye oy vermelerini istedi.[45]

Halkların Demokratik Partisi siyasetçilerinin, Türk güvenlik güçleri ile PKK arasında 2015 yılının Haziran ayından beri devam eden çatışmalarda öldürülen PKK üyelerinin cenaze törenlerine katılması ve taziye ziyaretlerinde bulunması birçok eleştirilere ve tartışmalara neden oldu. 2015-16 Sur çatışmaları sırasında PKK’nın Sur sorumlusu ’Çiyager’ kod adlı Cihat Türkan'ın Batman’da düzenlenen cenaze törenine HDP Batman Milletvekili Mehmet Ali Aslan ve Siirt Milletvekili Besime Konca da katıldı.[46] Van Milletvekili Tuğba Hezer Öztürk, Tunceli'nin Nazımiye ilçesinde 27 Ağustos 2015'te bir çatışma sırasında öldürülen PKK militanı "Destan Rüstem" kod adlı Sıdıka Yıldız'ın Van'ın Başkale ilçesindeki cenaze törenine katıldı.[47] Hezer ayrıca PKK'ya yakın olduğu iddia edilen TAK'ın üstlendiği ve 29 kişinin hayatını kaybettiği Ankara'daki canlı bomba saldırısı sonrası, saldırıyı düzenleyen Abdulbaki Sömer'in evine taziye ziyaretinde bulundu.[48][49]

HDP Şırnak Milletvekili Faysal Sarıyıldız'ın, PKK'ya verilmek üzere Suriye'den Şanlıurfa'nın Ceylanpınar ilçesine getirilen ağır silahları teslim alacak kuryeye yardım ettiği iddia edildi.[50] 2 Mayıs 2016'da, Türkiye Büyük Millet Meclisi Anayasası Komisyonunda görüşülen yasama dokunulmazlığı görüşmeleri sırasında Adalet ve Kalkınma Partisi ve HDP'li milletvekilleri arasında kavga çıktı. HDP milletvekilleri komisyonu terkederken Abdullah Öcalan lehine sloganlar atarak Gerilla Marşı'nı söylediler.[51]

Eylül 2016'da, parti eş genel başkanı Selahattin Demirtaş Almanya merkezli Süddeutsche Zeitung gazetesine verdiği demeçte; "Biz PKK’yı terör örgütü olarak tanımlamıyoruz. Ancak, sivilleri hedef alan eylemlerini terör olarak nitelendiriyoruz. Bunu protesto etmekten de geri kalmıyoruz." ifadelerini kullandı.[52]

14 Şubat 2018'de Vatan Partisi, HDP'nin kapatılması için Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'na başvuruda bulundu. Genel başkan yardımcısı Nusret Senem, 11 Şubat 2018'de gerçekleştirilen olağan kongrede eş genel başkan Serpil Kemalbay ile Sırrı Süreyya Önder ve Pervin Buldan'ın Afrin Harekâtını eleştiren, PKK-PYD'yi öven açıklamalar yaptığını ve kongrede Abdullah Öcalan'ın posterlerinin yer aldığını anımsattı ve Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'nı görevini yapmaya davet etti.[53] Türkiye İçişleri Bakanı Süleyman Soylu Haziran 2018'de yaptığı bir açıklamada, "..HDP diye bir siyasi parti yok zaten, PKK diye bir anlayış var. HDP bu anlayışın sahadaki maske giymiş uygulamasıdır bu kadar basit. Bunu herkes biliyor. Bunu kendileri de biliyor." ifadelerini kullandı.[54]

Tutuklamalar

Halkların Demokratik Partisi eş başkanları Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ dahil çok sayıda HDP'li milletvekili, siyasetçi ve yönetici; Türk Ceza Kanunu'nun " silahlı terör örgütüne üye olmak", "terör örgütü propagandası yapmak", "suçu ve suçluyu övmek", "halkı kin ve düşmanlığa tahrik", "terör örgütüne üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işlemek" ve "devletin birliğini ve bütünlüğünü bozmaya teşebbüs" ve "terör örgütüne eleman temin etmek" suçlamaları sebebiyle Türkiye mahkemeleri tarafından tutuklanmasına ya da hapis cezasına çarptırılmasına karar verildi.[55][56][57][58]

4 Kasım 2016 tarihinde HDP Eş Genel Başkanları ve Genel Başkan Yardımcısı Alp Altınörs ile birlikte milletvekilleri Nursel Aydoğan, Sırrı Süreyya Önder, Selma Irmak, Ziya Pir, Ferhat Encü, Gürser Yıldırım, İdris Baluken, Leyla Birlik ve İmam Taşçıer gözaltına alındı. Sırrı Süreyya Önder, Ziya Pir ve İmam Taşçıer adli kontrol şartıyla serbest bırakılırken, HDP Eş Genel Başkanları Selahattin Demirtaş, Figen Yüksekdağ ile HDP Grup Başkanvekili İdris Baluken, milletvekilleri Abdullah Zeydan, Ferhat Encü, Leyla Birlik, Gülser Yıldırım ve Nursel Aydoğan tutuklandı.[59][60] Tutuklu milletvekillerinden Gülser Yıldırım 15 Kasım 2017 tarihinde Mardin 3. Ağır Ceza Mahkemesi'nde görülen duruşmada tutuklu bulunduğu dosyadan tahliye edilmiştir.[61]

HDP'ye yönelik operasyon, dünya çapında sert tepkilere ve eleştirilere neden oldu.[62] Avrupa Parlamentosu Başkanı Martin Schulz, “Gözaltılar, Türkiye’de siyasi çoğulculuğun durumuyla ilgili tüyler ürpertici bir işaret veriyor. Selahattin Demirtaş, Figen Yüksekdağ ve HDP milletvekilleri Türk toplumunun meşru ve demokratik temsilcileridir, HDP de TBMM’deki üçüncü büyük partidir. Demirtaş ile birçok kez görüştüm. Barış sürecine, şiddete başvurulmamasına, siyasi diyaloğa ve hukukun üstünlüğüne bağlı bir lider. Eylül sonundaki son görüşmemizde gözaltına alınma sırasının kendisine geldiğinden korkuyordu. HDP’ye baskının devamı olan bu son üst düzey gözaltı serisiyle Türk yetkililer Türkiye’yi demokrasiden daha da uzaklaştırmanın yanı sıra AB-Türkiye ilişkilerinin temelini oluşturan değerlere, ilkelere, normlara ve kurallara sırtlarını dönüyor” dedi.[63][64] Avrupa Parlamentosu Türkiye raportörü Kati Piri, Türkiye’nin hızla diktatörlüğe kaydığını söyledi ve Avrupa Birliği ile üyelik müzakerelerinin derhal askıya alınması çağrısında bulundu.[63] Beyaz Saray sözcüsü Josh Earnest, tutuklamaların "Türkiye’deki muhalif yayınlara yönelik artan baskının hemen ardından" geldiğini ve derin kaygı duyduklarını söyledi.[63] ABD Demokrasi ve İnsan Haklarından Sorumlu Bakan Yardımcısı Tom Malinowski ise yaptığı açıklamada “Türk hükûmetinin, HDP milletvekillerini tutuklayıp, internete erişimi engellemesi dost ve müttefik olarak bizi derinden rahatsız etti" sözlerini kullandı.[63]

2019 kayyım atamaları
Ana madde: 2019 Türkiye kayyım atamaları
HDP Eşbaşkanı Sezai Temelli (ortada), Van Büyükşehir Belediye Başkanı Bedia Özgökçe Ertan (soldan ikinci), Diyarbakır Büyükşehir Belediye Başkanı Adnan Selçuk Mızrakçı (sağda), Kars Belediye Başkanı Ayhan Bilgen (solda) ve HDP Diyarbakır il yöneticisi Hülya Alökmen Uyanık ile birlikte 2019 yerel seçimleri sonrası Diyarbakır'da gerçekleştirilen toplantıda, 7 Nisan 2019.

Ağustos 2019'da 2019 yerel seçimlerinden zaferle çıkan Diyarbakır Büyükşehir Belediye Başkanı Adnan Selçuk Mızraklı, Mardin Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Türk ve Van Büyükşehir Belediye Başkanı Bedia Özgökçe Ertan'ın İçişleri Bakanlığı tarafından görevden alındı ve yerlerine kayyım atandı. Belediye başkanlarının görevden alınmasının ardından pek çok bölgede basın açıklamaları ve protesto gösterileri düzenlendi[65] Adana'da[65], Ankara'da[66], pek çok ilde kayyım karşıtı açıklamalar yapıldı ve düzenlenen gösterilerde zaman zaman polis ile çatışmalar yaşandı. Yaşanan olaylarda milletvekilleri ve protestocular yaralandı.[67]

Eş Başkanlar
# Adı Görev Başlangıcı Görev Bitişi
1Fatma Gök - Yavuz Önen15 Ekim 201227 Ekim 2013
2Sebahat Tuncel - Ertuğrul Kürkçü27 Ekim 201322 Haziran 2014
3Figen Yüksekdağ - Selahattin Demirtaş22 Haziran 20149 Mart 2017
4Serpil Kemalbay - Selahattin Demirtaş20 Mayıs 201711 Şubat 2018
5Pervin Buldan - Sezai Temelli11 Şubat 2018[68]23 Şubat 2020
6Pervin Buldan - Mithat Sancar23 Şubat 2020Görevde

Seçimler

Genel seçimler
Seçim Harita Eş Genel Başkanlar Oy Sandalye Meclis Sıra
# % ± Y # ±
2015 Haziran
Selahattin Demirtaş
Figen Yüksekdağ		 6.058.489
%13,12
 —
80 / 550
 — Seçim Hükûmeti 4.
2015 Kasım
Selahattin Demirtaş
Figen Yüksekdağ		 5.144.108
%10,75
 2,37
59 / 550
 21 Muhalefet 4.
2018
Sezai Temelli
Pervin Buldan		 5.867.564
%11,70
 0,93
67 / 600
 8 Muhalefet 3.

Yerel seçimler[69]
Seçim Genel Başkan İl Genel Meclisi Büyükşehir Belediye Belediye Belediye Meclisi
Oy % Kazanılan Oy % Kazanılan Oy % Kazanılan Oy % Kazanılan
2014 Sebahat Tuncel
Ertuğrul Kürkçü		 38.538
%0,38
1 / 1.251
 817.494
%2,34
0 / 30
 836.741
%2,01
0 / 1.351
 881.830
%2,12
9 / 20.498
2019 Pervin Buldan
Sezai Temelli		 833.237
%7,93
101 / 1.272
 1.137.552
%4,15
3 / 30
 1.951.185
%4,52
57 / 1.355
 2.409.485
%5,60
1.230 / 20.745

Ayrıca bakınız

Kaynakça
  1. "Arşivlenmiş kopya". 20 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2020.
  2. "Selahattin Demirtaş: Türkiye'deki en büyük tehlike bölücülük". Radikal. 25 Temmuz 2014. 29 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2015.
  3. Bursalı, Orhan (26 Nisan 2015). "HDP'nin 'Radikal Demokrasi'si Üzerine". Radikal. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2016.
  4. Nordland, Rod (12 Temmuz 2016). "Crackdown in Turkey Threatens a Haven of Gender Equality Built by Kurds". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 27 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2019.
  5. "legal sol kazandı". aksiyon.com.tr. 23 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2015.
  6. ""Hdp trenindeki şaşkın yolcular"". Akşam- Kayahan Uygur. 28 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2015.
  7. "Consultative parties". Sosyalist Enternasyonal. 8 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2016.
  8. "Arşivlenmiş kopya". 16 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2020.
  9. "PES congratulates associate parties HDP and CHP with historic election result". Avrupa Sosyalistler Partisi. 8 Haziran 2015. 15 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2016.
  10. http://bianet.org/bianet/siyaset/150863-hdp-es-genel-baskanligina-tuncel-ve-kurkcu-secildi
  11. "Arşivlenmiş kopya". 4 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2019.
  12. "Arşivlenmiş kopya". 6 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2019.
  13. "HDP'nin yeni eş genel başkanları Sancar ve Buldan oldu". Deutsche Welle. dw.com. 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2020.
  14. https://web.archive.org/web/20170615122902/https://140journos.com/hangi-hdp-milletvekilleri-tutuklu-1c7ea1aeab23. 15 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Eksik ya da boş |başlık= (yardım)
  15. https://web.archive.org/web/20191210234256/https://www.evrensel.net/haber/392848/hdpden-hak-ihlalleri-raporu-15-bin-kisi-gozaltina-alindi-6-bin-kisi-tutuklandi. 10 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Eksik ya da boş |başlık= (yardım)
  16. Red Bilisim. "HDK Bileşeni Kurumlar - Halkların Demokratik Kongresi". halklarindemokratikkongresi.net. 15 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2015.
  17. Arslan, Ferit; Bulut, Bayram (10 Nisan 2011). "BDP'nin adayları belli oldu". Hürriyet. Diyarbakır. DHA. 1 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2016.
  18. Başer, Kumru (13 Haziran 2011). "BDP destekliler 36 milletvekili çıkardı". Diyarbakır: BBC Türkçe. 31 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2016.
  19. "YSK Hatip Dicle'nin vekilliğini düşürdü". Radikal. 22 Haziran 2011. 10 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2016.
  20. "Halkların Demokratik Partisi (HDP) Eş Başkanları Fatma Gök ve Yavuz Önen: 'Başarmaktan başka çaremiz yok'". halklarindemokratikkongresi.net. 5 Mart 2013. 1 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2016.
  21. "HDK partileşti HDP oldu". Milliyet. 18 Ekim 2012. 25 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2015.
  22. Avşar, Barış (22 Ekim 2012). "'Kongre'si bitmeyen parti kuruldu". Radikal. 27 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2015.
  23. "3 BDP'li vekil istifa etti". Radikal. 23 Ekim 2013. 24 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2016.
  24. "Yeni HDP'ye Dair Açıklama". 10 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2017.
  25. "Yeni HDP'ye Dair Açıklama". Emek Partisi (EMEP). 17 Haziran 2014. 15 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2015.
  26. "Halkı Temsil Edecek Cumhurbaşkanı Adayımız Selahattin Demirtaş". Emek Partisi (EMEP). 2 Temmuz 2014. 10 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2015.
  27. "İşte seçimlere katılacak 31 parti". Yeni Şafak. 1 Şubat 2015. 4 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2015.
  28. "Demirtaş: HDP seçimlere parti olarak girecek". 31 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2015.
  29. "'AKP, HDP'yi seçimlere bağımsız girmeye zorluyor'". 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2015.
  30. "HDP'den bakanlık teklifi yorumu: Kabul edeceğiz, partimizin kararı". 10 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2015.
  31. "HDP'li Ali Haydar Konca Avrupa Birliği Bakanı oldu". 31 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2015.
  32. "HDP'li bakanlar Müslüm Doğan ve Ali Haydar Konca istifa etti... İşte gerekçesi..." Hürriyet. 3 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2015.
  33. "Öcalan: Devletle müzakere önemlidir". 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2015.
  34. "HDP'den İkinci Kongre". 25 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2015.
  35. "Halkların Demokratik Partisi Tüzüğü". hdp.org. 24 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2015.
  36. Kardaş, Şaban (28 Ocak 2015). "Çözüm sürecini nasıl bir gelecek bekliyor?". Al Jazeera Turk. 30 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2015.
  37. "Genişletilmiş HDP heyeti İmralı'da". 14 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2015.
  38. "Selahattin Demirtaş Habertürk'e açıkladı: PKK ile organik bağımız yok". Habertürk. 22 Nisan 2015. 18 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2015. "erişimtarihi23 Kasım 2016" yazısı görmezden gelindi (yardım)
  39. "Demirtaş: Öcalan'ın heykelini dikeceğiz". Radikal. 13 Kasım 2012. 24 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2016.
  40. "Demirtaş: Öcalan'ın heykelini dikeceğiz". NTV.com.tr. 13 Kasım 2012. 22 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2016.
  41. "'PKK sizi tükürüğüyle boğar' diyen vekile şok". Milliyet. 30 Temmuz 2015. 11 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2016.
  42. "DYP'nin anonsçusuydu PKK 'tükürükçüsü' oldu". Sabah. 2 Ağustos 2015. 11 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2016.
  43. "PKK kahvehane basıp oy istedi!". Sözcü. 28 Nisan 2015. 23 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2016.
  44. "PKK Liderlerinden Cemil Bayık, HDP için oy istedi". Odatv. 28 Mayıs 2015. Erişim tarihi: 10 Kasım 2016.
  45. "PKK'LI TERÖRİST CEMİL BAYIK HDP İÇİN OY İSTEDİ!". Yeni Söz. 14 Eylül 2015. 11 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2016.
  46. "HDP'li 2 vekil PKK'nın Sur sorumlusunun cenazesine katıldı". Milliyet. 16 Mart 2016. 21 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2016.
  47. "HDP'li vekil Tuba Hezer PKK'lı teröristin tabutunu taşıdı". Sabah. Doğan Haber Ajansı. 2 Eylül 2015. 31 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2016.
  48. "Canlı bombanın taziye ziyaretine HDP'den açıklama". Cumhuriyet. 23 Şubat 2016. Erişim tarihi: 10 Kasım 2016.
  49. "HDP Van Milletvekili Tuğba Hezer hakkında soruşturma başlatıldı". NTV.com.tr. 23 Şubat 2016. 11 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2016.
  50. "HDP'li Sarıyıldız'dan "silah sevkiyatı" açıklaması". Milliyet. 26 Temmuz 2015. 11 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2016.
  51. "HDP milletvekilleri komisyonu "Biji Serok Apo" sloganlarıyla terk etti". Hürriyet. 2 Mayıs 2016. 11 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2016.
  52. "Demirtaş: Biz PKK'yı terör örgütü olarak tanımlamıyoruz". Al Jazeera Türk. 3 Eylül 2016. 11 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2016.
  53. "Vatan Partisi'nden HDP'nin kapatılması için başvuru". NTV.com.tr. 14 Şubat 2018. 22 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2018.
  54. "Soylu: HDP diye bir siyasi parti yok". Cumhuriyet. 6 Haziran 2018. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2018.
  55. "Arşivlenmiş kopya". 20 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2016.
  56. "Arşivlenmiş kopya". 15 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2016.
  57. "Arşivlenmiş kopya". 9 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2016.
  58. "HDP Genel Başkan Yardımcısı Altınörs tutuklandı". Al Jazeera Türk. Anadolu Ajansı. 10 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2016.
  59. "Arşivlenmiş kopya". 4 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2016.
  60. "Arşivlenmiş kopya". 5 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2016.
  61. "Arşivlenmiş kopya". 15 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2017.
  62. "Turkey draws Western condemnation over arrest of Kurdish lawmakers" 24 Kasım 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Reuters. 4 Kasım 2016. En son 23 Kasım 2016 tarihinde erişildi. (İngilizce)
  63. "HDP'ye yönelik operasyona dünyadan tepki yağdı" 24 Kasım 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Cumhuriyet. 5 Kasım 2016 . En son 23 Kasım 2016 tarihinde erişildi.
  64. European politicians condemn Turkey's crackdown on HDP 23 Kasım 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Deutsche Welle. 4 Kasım 2016. En son 23 Kasım 2016 tarihinde erişildi. (İngilizce)
  66. "Ankara'da da eylemcilere gözaltı". Gazeteduvar. 19 Ağustos 2019. 19 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2019.
  67. "Polis kayyum protestosuna saldırdı, Ahmet Şık'ı yerde sürükledi!". Birgün. 19 Ağustos 2019. 13 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2019.
  68. "Arşivlenmiş kopya". 27 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2019.
  69. http://www.ysk.gov.tr/doc/dosyalar/docs/2014MahalliIdareler/BelediyeMeclisUyeligi2014.pdf
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.