Ali-İlahilik

Ali-İlâhîlik ya da bazen Aliyullahîlik, Batı İran'da Kürdistan ve Luristan eyâletlerindeki bâzı Kürt kabileleri ve Lübnan'ın kuzeyi ile Suriye arasındaki yörelerde yerleşik bazı kabile ve topluluklar arasında yaşayan dinî i'tikad.

Ali bin Ebî Tâlib'in ulûhîyeti inancı

İran'ın Luristan Eyaleti'nde Şiîiğin Zerdüştlük ve diğer eski dinlerle karışması neticesinde oluşmuş olan senkretik bir dindir. Tarih boyunca Tanrı'nın art arda belirli kişilerde tecelli ettiği inancı hâkimdir. Bu tecelliler arasında en yüksek rütbeli olanının ise, İslâmî kişiliklerden Ali bin Ebî Tâlib olduğu i'tikadı inançlarının temelini teşkil etmektedir.[1] Şiî İslâm başta olmak üzere tasavvuf, Zerdüştlük ve çeşitli gnostik düşünce akımlarından etkilenmiştir.[2] Mücessime'den olan "Ali-İlâhîler", ulûhîyet isnât ettikleri Ali bin Ebî Tâlib'i kendi ilâhları olarak addederler.

Dinî âyin ve törenler

Öğretileri kendi civar muhitlerinde yaşayan komşu Müslüman ve Hristiyanlar tarafından tam olarak bilinmeyen Nusayrîler, Yezîdîler ve benzeri birçok dinî topluluklara atfedilmiş olduğu gibi Ali-İlâhîlere ait olduğu iddia edilen pek çok ilginç ve gizli âyin ve törenlerin de mevcudiyeti öne sürülmüştür.[3]

Eski dinî geleneklerin bir araya yığılması

Bâzı bilim insanları ve araştırmacılar, özellikle Batı İran ve genel olarak da Antik İran'da geçmiş dönemlerde yaygın olan din ve mitolojilerden aldıkları ögeler sebebiyle Zerdüştlük de dahil olmak üzere daha önceleri mevcut olan eski dinlerdeki gelenek ve törenlerin yığılarak bir araya toplanmasından oluşan Ali-İlâhîliğin Ehl-i Hakk ve Yezîdîlik ile birlikte bir tür Batı İranî-Kürt dinî olarak kabul edilebileceğini dile getirmektedirler.[2]

Kaynakça

1. During, Jean (1998). "A critical survey on Ahl-e haqq studies in Europe and Iran" (PDF). Religion, Cultural Identity, and Social Organization among Alevi in Ottoman and Modern Turkey. İstanbul: Swedish Research Institute. ss. 105-125.
2. Kreyenbroek, Philip G. (1996). "Religion and Religions in Kurdistan". Kurdish Culture and Identity. Zed Books Ltd. ISBN 1856493296.
3. Soane, E.B., To Mesopotamia and Kurdistan in disguise with historical notices of Kurdish tribes and the Chaldeans of Kurdistan, International Journal of Kurdish Studies, Jan, 2008, P. 10, http://books.google.com/books?id=-SQe_sNtIaMC&pg=PA216&lpg=PA216&dq=ali+illahism&source=bl&ots=6aa4DgyQSn&sig=265ueJ-UCGd_z_P-QtRZ-VtWhUo&hl=en&ei=KlgXTb-QIsOu8QPOj4WEBw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=5&ved=0CDEQ6AEwBA#v=onepage&q=ali%20illahism&f=false 5 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.