Atmeydanı Vakası
Atmeydanı Vakası, veya Atmeydanı Olayı ya da Sultan Ahmed Camii Vak‘ası olarak da bilinir, 1648 yılında Osmanlı İmparatorluğu'nun başkenti İstanbul'da bulunan Sultanahmet Meydanı'nda gerçekleşen bir ayaklanmaydı.
| Atmeydanı Vakası | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 Günümüzde ayaklanmanın gerçekleştiği meydan | |||||
| |||||
| Taraflar | |||||
| Sipahiler |
 Osmanlı İmparatorluğu | ||||
| Komutanlar ve liderler | |||||
| Bilinmiyor | Bâb-ı Âli divanı | ||||
| Çatışan birlikler | |||||
|
Sipahiler * Bilinmiyor |
Yeniçeriler * Bilinmiyor | ||||
Arka plan
Sultan İbrahim, 12 Ağustos 1648'de tahttan indirildi. Birkaç gün sonra öldürüldü. 6 yaşındaki oğlu IV. Mehmet (1648-1687 yılları arasında hüküm sürdü) tahta çıktı. Osmanlı İmparatorluğu'nda yeni padişah, tahta çıktığında askerlere cülûs bahşişi verilmesi bir gelenekti. Ancak, devam eden maliyetli Girit Savaşı nedeniyle, padişahın naipleri gerekli bahşişi ödeyemediler. Osmanlı Ordusunun ana süvari birlikleri olan sipahi birlikleri, bahşiş almadıkları için özellikle şikayetçiydi.
Ayaklanma
İki ay sonra hükûmeti yöneten Bâb-ı Âli divanı, Girit'e sipahi birimleri gönderme kararı aldı. Öfkeli sipahiler, diğer bazı haklarını almak için İstanbul'a geldi. Bazı yerel halk da onlara katıldı. Topkapı Sarayı'nın önünde bulunan Bizans dönemi'nden kalma hipodrom olan Atmeydanı adlı meydanda toplandılar. Rumen tarihçi Nicolae Iorga'ya (1871–1940) göre, Sultan İbrahim'in annesi Valide Kösem Sultan, güruhu gizlice destekledi. Bazı devlet adamlarının idam edilmesi talepleri de dahil olmak üzere talepler daha da aşırı hale geldi, ancak hükûmet bunların çoğunu başlangıçta olumlu karşıladı. Olay yerine gönderilen müzakerecilerden biri, aslında yeniçeri birliği üyesi, güruh tarafından öldürüldü. Bu durum karşısında saraya sadık yeniçeriler ile sipahiler arasında gerginlik ortaya çıktı. Daha iyi organize olmuş yeniçeriler, kanlı geçen çatışma sonrası sipahileri yendi.[1][2]
Sonraları
Sipahilerin başlattığı ayaklanma bastırıldı. Ancak yeniçeriler daha fazla güç kazandı ve bu durum kısa süre sonra İstanbul'da huzursuzluk yaratmaya başladı. İmparatorluğun sıkıntılı yılları, 1656'da Köprülüler Devri'nin başlangıcına kadar sürdü.
Kaynakça
- Niclolae Jorga: Geschiste des Osmanichen, (trans. Nilüfer Epçeli) volume 3, Yeditepe yayınları İstanbul, 2009, 975-6480-21-1 p 63
- Halil İbrahim İnal: Osmanlı Padişahları, Nokta Kitap, İstanbul, 2007, 978-9944-1-7437-4 p 322